Μια έκθεση τέχνης για τον γυμνισμό με επισκέπτες χωρίς ρούχα

Μια έκθεση τέχνης για τον γυμνισμό και την εξέλιξή του στην Ευρώπη, δίνοντας τη δυνατότητα στον επισκέπτη να τη θαυμάσει γυμνός.

Στον παράδεισο των γυμνιστών μια έκθεση τέχνης για τον γυμνισμό

Στη Μασσαλία, πόλη του γαλλικού νότου που βρέχεται από τη Μεσόγειο, βρίσκεται ένα μοναδικό μουσείο. Το Μουσείο ευρωπαϊκών και μεσογειακών πολιτισμών (Mucem) είναι το μοναδικό μουσείο που ασχολείται αποκλειστικά με τους πολιτισμούς της Μεσογείου. Πρόκειται για ένα παραδοσιακό μουσείο που όμως φέτος το καλοκαίρι εγκαινίασε μια έκθεση τέχνης για ένα θέμα που παραμένει ταμπού: τον γυμνισμό.

Η Μασσαλία εκτός από εμπορικό λιμάνι είναι και τουριστικό θέρετρο. Γύρω από την πόλη έχουν δημιουργηθεί διάφοροι σύλλογοι γυμνιστών. Μοιάζει, λοιπόν, λογική η απόφαση του μουσείου να οργανώσει έκθεση τέχνης για τον γυμνισμό. Τα εγκαίνια της έκθεσης έγιναν στις 3 Ιουλίου, ενώ θα διαρκέσει έως τις 9 Δεκεμβρίου 2024. Αποτελεί μέρος των εορτασμών για τα 10 χρόνια του μουσείου και είναι η πρώτη του είδους που φιλοξενείται στους χώρους του.

Η έκθεση είναι κατά βάση φωτογραφική. Περιλαμβάνει, ωστόσο, μια πληθώρα άλλων αντικειμένων σχετικών με τη ζωή των γυμνιστών και τα οφέλη του γυμνισμού. Στην έκθεση, λοιπόν, μπορεί κανείς να δει πίνακες ζωγραφικής, σκίτσα, βιβλία, αφίσες, περιοδικά, γλυπτά, καθημερινά αντικείμενα. Χαρακτηριστική είναι μια διαφημιστική αφίσα του 1930 που προβάλλει τον γυμνισμό ως θεραπεία για τον καρκίνο και τον καπιταλισμό. Οι φωτογραφίες παρουσιάζουν τη ζωή γυμνιστών σε επτά δημοφιλείς τοποθεσίες όπως η Γαλλία, η Ελβετία και η Νότια Αφρική.

Για την προετοιμασία της έκθεσης οι υπεύθυνοι συνεργάστηκαν με εκπροσώπους ομάδων γυμνιστών. Στόχος της έκθεσης είναι να αναδείξει τη σύνδεση του γυμνισμού με τη φροντίδα για το περιβάλλον και τη χορτοφαγία. Το υλικό της έκθεσης προήλθε από ιδιωτικές ή δημόσιες συλλογές από την Γαλλία ή την Ελβετία. Μεταξύ των φορέων που δάνεισαν υλικό για την έκθεση είναι εμβληματικά μουσεία, όπως το μουσείο του Λούβρου και το Κέντρο Πομπιντού.

Μια σύντομη ιστορία του γυμνισμού

Η Γαλλία με το μεσογειακό κλίμα και τις θάλασσες που τη βρέχουν αποτελεί τον κορυφαίο τουριστικό προορισμό για γυμνισμό στην Ευρώπη. Έρευνες δείχνουν πως το 40 % των γυμνιστών στη Γαλλία είναι Γερμανοί και Ολλανδοί. Λογικό αν σκεφτεί κανείς πως ο γυμνισμός φαίνεται να γεννήθηκε στη Γερμανία.

Φαίνεται πως ο γυμνισμός προέκυψε ως αντίδραση στον πουριτανισμό της βικτοριανής εποχής. Ο Heinrich Pudor, γνωστός και ως ο «πατέρας του γυμνισμού» δημοσίευσε το 1893 το βιβλίο “Naked Mankind: a Leap into the future”. Ακολούθησαν το 1906 άλλα δύο βιβλία για τον «πολιτισμό του γυμνού». Την ίδια χρονιά ο Richard Ungewitter δημοσιεύει ένα βιβλίο με τίτλο «Γύμνια» που γίνεται αμέσως best-seller. Είχε προηγηθεί το 1903 το πρώτο γνωστό πάρκο γυμνιστών. Ιδρυτής ήταν ο Paul Zimmerman και το πάρκο άνοιξε τις πόρτες του στο Αμβούργο, στη Γερμανία. Τη δεκαετία των 20s το μεταναστευτικό ρεύμα των Γερμανών προς τις ΗΠΑ έφερε μαζί του τα ιδεώδη του γυμνισμού. Ο Kurt Barthel, γνωστός ως ο ιδρυτής του αμερικανικού γυμνισμού, την Πρωτομαγιά του 1929 ίδρυσε το πρώτο κλαμπ γυμνιστών στις ΗΠΑ. Ο γυμνισμός είναι ιδιαίτερα δημοφιλής και στο Ηνωμένο Βασίλειο, με την οργάνωση Sun Bathing Society να αριθμεί το 1936 21 ομάδες.

Η έκθεση τέχνης για τον γυμνισμό εστιάζει στην εξέλιξη του κινήματος στην Ευρώπη. Ωστόσο, φαίνεται ότι θιασώτες του γυμνισμού υπήρχαν αρκετά νωρίς και εκτός ευρωπαϊκών συνόρων. Έτσι μαρτυρείται πως ο Βενιαμίν Φραγκλίνος και ο Χένρι Ντέιβιντ Θόρω απολάμβαναν καθημερινούς, γυμνούς περιπάτους, που ονόμαζαν «μπάνια αέρα». Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζον Κουίνσι Άνταμς (σσ. προεδρία 1825-1829) συνήθιζε να κολυμπά στον ποταμό Πότομακ γυμνός. Η γνωστότερη δε λέσχη γυμνιστών ανάγεται το 1891 και ιδρύεται στην υπό βρετανική κατοχή Ινδία. Ιδρυτής ήταν ένας δικαστής, ο Charles Edward Gordon Crawford. Η λέσχη είχε μόνο άλλα δύο μέλη και ήταν βραχύβια, αφού διαλύθηκε μετά το θάνατο του δικαστή, τρία χρόνια μετά την ίδρυσή της. Δε φαίνεται, επίσης, να είχε κάποια επιρροή στην εξέλιξη του γυμνισμού σε επίπεδο παγκόσμιο.

Το γυμνό στην ιστορία

Το γυμνό ήταν παρόν στην τέχνη και την ζωή, θεωρούμενο ανάλογα την εποχή ταμπού ή κανονικότητα. Η συχνότερη απεικόνιση γυμνού σώματος αφορά τους Πρωτόπλαστους, τον Αδάμ και την Εύα πριν την αποπομπή τους από τον παράδεισο. Η γύμνια των Πρωτόπλαστων, ενδεικτική της αθωότητας και μιας ζωής απαλλαγμένης από την αμαρτία, μέσα στον Παράδεισο δεν εγείρει αντιδράσεις. Ούτε στην αρχαία Ελλάδα το γυμνό σώμα θεωρείται ταμπού. Στους Ολυμπιακούς αγώνες οι αθλητές αγωνίζονται ολόγυμνοι μπροστά σε πλήθος κόσμου. Όσον αφορά την τέχνη, μια ματιά σε διάσημα έργα της αρχαιοελληνικής πλαστικής αρκεί για να καταλάβει κανείς πως οι αρχαίοι Έλληνες αγαπούσαν να δείχνουν την ομορφιά του ανδρικού και του γυναικείου γυμνού σώματος. Για τις γυναίκες βέβαια ήταν θεές οι εικονιζόμενες μορφές. Γυμνοί άνδρες εικονίζονταν όχι μόνο θεοί αλλά και θνητοί, αθλητές ή πολεμιστές.

Ο χριστιανισμός, η κατάργηση των Ολυμπιακών Αγώνων ως κατάλοιπο της ειδωλολατρίας και ο συντηρητικός Μεσαίωνας δαιμονοποίησαν το γυμνό. Συχνά σε ακρότητες που αφορούν ακόμη και το ιδιωτικό γυμνό. Έτσι οι Πουριτανοί του 16ου αιώνα απέφευγαν το μπάνιο, αφού θεωρούσαν ότι προωθεί την ανηθικότητα που συνοδεύει τη γύμνια. Κατά το Μεσαίωνα η γύμνια θεωρούνταν ανήθικη ακόμη και κατά συγκυρίες που μάλλον είναι λογική και απαραίτητη. Έτσι, παντρεμένα ζευγάρια συνευρίσκονταν ερωτικά στο σκοτάδι, φορώντας κατά την παράδοση ειδικά νυχτικά με οπές μόνο στα απαραίτητα για τεκνοποίηση σημεία.

Η Αναγέννηση και το κίνημα του Ανθρωπισμού με την αναβίωση των κλασικών γραμμάτων έφερε ξανά το γυμνό στο φως των τεχνών. Ακόμη και οι τοίχοι ναών διακοσμήθηκαν με γυμνές μορφές αγίων και ιερών προσώπων. Το γυμνό σώμα παρουσίαζε τα σωματικά μαρτύρια που υπέστησαν για την πίστη τους.

Ωστόσο, το γυμνό δεν σταμάτησε να προκαλεί. Κατά τη βικτωριανή εποχή συνήθιζαν να καλύπτουν όχι μόνο τα ανθρώπινα πόδια, αλλά και τα πόδια του πιάνου ή της καρέκλας για να μην υπάρξει σεξουαλική διέγερση.

Ο διάσημος πίνακας του Μανέ «Πρόγευμα στη χλόη» απορρίφθηκε από το Salon του Παρισιού ενώ παρόμοια τύχη είχαν και άλλα έργα. Το γυμνό για χρόνια ήταν ταμπού στο σινεμά και τον περιοδικό τύπο, συνδεόμενο πάντα με την σεξουαλικότητα και την πορνογραφία. Θα έλεγε κανείς ότι πλέον έχει αποδαιμονοποιηθεί. Ωστόσο, η απομάκρυνση μιας καθηγήτριας στις ΗΠΑ που έδειξε σε μαθητές το (γυμνό) άγαλμα του Δαβίδ από τον Μιχαήλ Άγγελο μαρτυρά μια συντηρητική στροφή. 

Το χωριό των γυμνών

Η περιοχή Cap-d’Agde είναι μια παραθαλάσσια περιοχή στη νότια Γαλλία που θεωρείται η παγκόσμια Μέκκα του γυμνισμού. Εδώ δε θα βρει κανείς απλώς παραλίες φιλικές στους γυμνιστές, μα ακόμη και ένα ολόκληρο χωριό όπου ο γυμνισμός είναι ο κανόνας.

Οι επισκέπτες και οι κάτοικοι μπορούν να κάνουν καθημερινές ασχολίες κυκλοφορώντας εντελώς γυμνοί: να ψωνίσουν, να πάνε για καφέ ή για φαγητό, να επισκεφτούν το κομμωτήριο. Το ιδιόμορφο αυτό χωριό έχει αυστηρούς κανόνες εισόδου προκειμένου να προστατευτούν αυτοί για τους οποίους ο γυμνισμός είναι στάση ζωής. Περιορισμένη είναι η δυνατότητα λήψης φωτογραφιών και βίντεο. Η διαμονή σε αυτό το χωριό είναι για να απολαύσει κανείς την ελευθερία που προσφέρει η γύμνια και να έρθει σε επαφή με τον εαυτό του. Ο διαμοιρασμός αυτών των στιγμών στα κοινωνικά δίκτυα δεν συνάδει με το πνεύμα της κοινότητας των γυμνιστών.

Βγάζοντας τα ρούχα για μια έκθεση τέχνης

Δεν είναι η πρώτη φορά που ένα μουσείο επιτρέπει γυμνές ξεναγήσεις. Το 2023 το αρχαιολογικό μουσείο Βαρκελώνης είχε οργανώσει μια 90λεπτη γυμνή ξενάγηση. Ωστόσο, είναι ίσως η έκθεση του Mucem η πιο ταιριαστή περίπτωση.

Μια έκθεση τέχνης για τον γυμνισμό που υμνεί τη φιλοσοφία και τα οφέλη του είναι μάλλον αναμενόμενο να μην απαιτεί ρούχα από τους επισκέπτες. Όχι βέβαια για όλες τις μέρες λειτουργίας της. Σε συνεργασία με τοπικές ομάδες γυμνιστών το Mucem θα φιλοξενήσει γυμνές ξεναγήσεις στις 20 Αυγούστου, 3 Σεπτεμβρίου και 11 Οκτωβρίου. Για όλες τις υπόλοιπες μέρες εκτός από το εισιτήριό του ο επισκέπτης δεν πρέπει να ξεχάσει και τα ρούχα του.

Πηγές: 

Μια έκθεση τέχνης που μπορεί να δει κανείς χωρίς να φοράει ρούχα (2024). Lifo. Ανακτήθηκε από: www.lifo.gr (τελευταία πρόσβαση: 20/08/2024)

Πληροφορίες από την ιστοσελίδα του Μουσείου ευρωπαϊκών και μεσογειακών πολιτισμών (Mucem): www.mucem.org (τελευταία πρόσβαση: 20/08/2024)

A History of Naturism -Timeline (n.d.). Ανακτήθηκε από: www.bn.org.uk (τελευταία πρόσβαση: 20/08/2024)

Cory, M. (n.d.). An Unofficial History of Nudism. International Men Enjoying Naturism. Ανακτήθηκε από: www.imen4allmen.org (τελευταία πρόσβαση: 20/08/2024)

Kolassa, M.J. (2024). History of Nudism and Nakation Vacations in America. the traveler. Ανακτήθηκε από: www.thetraveler.org (τελευταία πρόσβαση: 20/08/2024)

Zapata, M. (n.d.). Nudist destinations where you can take it all off. Ανακτήθηκε από: www.eu.usatoday.com (τελευταία πρόσβαση: 20/08/2024)