Το Μουσείο της Ακρόπολης αποτελεί ένα από τα πιο σύγχρονα ελληνικά μουσεία και, αναμφίβολα, ένα από τα σπουδαιότερα διεθνώς. Συγκαταλέγεται στην κατηγορία των αρχαιολογικών μουσείων και σκοπός της κατασκευής του ήταν να στεγάσει όλα τα αντικείμενα, που βρέθηκαν κατόπιν ανασκαφών στον περιβάλλοντα χώρο του μνημείου της Ακρόπολης.
Το νέο κτίριο του μουσείου πραγματοποίησε τα εγκαίνιά του στις 20 Ιουνίου του 2009, ανοίγοντας τις πύλες του επισήμως για το κοινό μία ημέρα αργότερα. Δεσπόζει στον αρχαιολογικό χώρο Μακρυγιάννη, κατάλοιπο της ρωμαϊκής και βυζαντινής Αθήνας, ευρισκόμενο ακριβώς απέναντι από το μνημείο του Παρθενώνα. Ασφαλώς, η τοποθέτησή του στο εν λόγω σημείο χαρακτηρίζεται συμβολική.
Η ιστορία του μουσείου
Οι πρώτες συζητήσεις για την κατασκευή ενός μουσείου για την Ακρόπολη σε κοντινή απόσταση από τον ιερό βράχο ξεκίνησαν με την ίδρυση του Ελληνικού κράτους το 1833. Ωστόσο, χρειάστηκε να παρέλθουν τριάντα χρόνια, μέχρι να παρθεί σχετική απόφαση και, συγκεκριμένα, το 1863. Το σχέδιο προέβλεπε την τοποθέτηση του κτιρίου νοτιοανατολικά του μνημείου του Παρθενώνα, με τη θεμελίωσή του να γίνεται στις 30 Δεκεμβρίου του 1865 και την ολοκλήρωση της κατασκευής το 1874.
Το οικοδόμημα είχε έκταση μόλις 800 τ.μ. και σύντομα αποδείχθηκε πολύ μικρό, για να φιλοξενήσει την πληθώρα ευρημάτων, που είχαν «έρθει στο φως» μετά από μεγάλες ανασκαφές στον περιβάλλοντα χώρο της Ακρόπολης. Γι’ αυτό το λόγο, το 1888 ένα δεύτερο κτίριο ανεγέρθηκε ανατολικά του υπάρχοντος μουσείου, στο οποίο και στεγάστηκαν τα πιο πρόσφατα εκθέματα.
Το δευτερεύον οικοδόμημα κατεδαφίστηκε, τελικά, μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, στη διετία 1946-47, ενώ το αρχικό κτίριο επεκτάθηκε σημαντικά. Ωστόσο, νέα ευρήματα ανακαλύπτονταν συνεχώς με αποτέλεσμα, όπως ήταν προφανές, την αύξηση στην προσέλευση των επισκεπτών. Στη δεκαετία του 1970, το μουσείο δεν μπορούσε να ανταπεξέλθει ικανοποιητικά στα πλήθη, που συνέρεαν με σκοπό να θαυμάσουν τα σπουδαία εκθέματα της Ακρόπολης.
Το Σεπτέμβριο του 1976 εγέρθηκε ζήτημα ανοικοδόμησης ενός νέου μουσείου, με τον πρωθυπουργό της Ελλάδος Κωνσταντίνο Καραμανλή να οριοθετεί το χώρο, στον οποίο κτίστηκε εσχάτως, το σύγχρονο Μουσείο της Ακρόπολης το 2009. Ήταν υψίστης σημασίας για τη χώρα, όπως είχε τονίσει ο πρωθυπουργός, ένα καινούριο μουσείο, που θα διέθετε κάθε απαραίτητη τεχνική εγκατάσταση για τη συντήρηση αυτών των ανεκτίμητων έργων τέχνης.
Δύο αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί προκηρύχθηκαν το 1976 και το 1979, αλλά δεν τελεσφόρησαν. Το 1989 μια ακόμη προσπάθεια υποκινήθηκε από την τότε υπουργό πολιτισμού Μελίνα Μερκούρη, η οποία στη διάρκεια της πολιτικής της πορείας ταυτίστηκε με τη διεκδίκηση των μαρμάρων του Παρθενώνα. Να θυμίσουμε, ότι τα συγκεκριμένα τμήματα του μνημείου είχαν αφαιρεθεί το 19ο αιώνα από τον Βρετανό λόρδο Τόμας Έλγιν και βρίσκονται μέχρι σήμερα στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου. Ούτε αυτή η απόπειρα, εντούτοις, υπήρξε επιτυχημένη, καθώς στο χώρο, που είχε προβλεφθεί η ανέγερση του μουσείου, εντοπίστηκε μεγάλη οικιστική περιοχή χρονολογούμενη από την Κλασική Εποχή.
Έπρεπε να φτάσουμε στο 2001, ώστε να σημειωθεί πρόοδος στο ζήτημα, όταν ένας τέταρτος διαγωνισμός ανακοινώθηκε, συμμορφωμένος πλήρως στις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα αρχιτεκτονικά γραφεία του γαλλοελβετού Μπερνάρ Τσουμί και του Έλληνα Μιχάλη Φωτιάδη κέρδισαν το πρώτο βραβείο από την επιτροπή αξιολόγησης και επιφορτίστηκαν με την κατασκευή του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης. Οκτώ χρόνια διήρκεσαν οι εργασίες της ανοικοδόμησης, με τα εγκαίνια να λαμβάνουν χώρα, όπως προαναφέρθηκε, στις 20 Ιουνίου του 2009. Το καινούριο μουσείο έχει έκταση 25.000 τ.μ. και εκθεσιακούς χώρους με εμβαδόν 14.000 τ.μ., δέκα φορές μεγαλύτερους συγκριτικά με το παλιό μουσείο.
Το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης – Eκθέματα
Η συνάντηση του επισκέπτη με τα εκθέματα στο Μουσείο της Ακρόπολης ξεκινά ήδη από το ισόγειο. Ο πρώτος εκθεσιακός χώρος πρόκειται για μια ευρύχωρη αίθουσα με κεκλιμένο γυάλινο δάπεδο, όπου μπορεί κανείς να θαυμάσει ευρήματα από τις κλιτύες (πλαγιές) της Ακρόπολης. Η Αίθουσα των Κλιτύων, όπως ονομάζεται, επιτρέπει μέσω του ιδιόμορφου δαπέδου τη θέαση στην αρχαιολογική ανασκαφή, ενώ η ανηφορική της κλίση παραπέμπει στην ανάβαση στον ιερό βράχο.
Μέσα σε αυτή φιλοξενούνται ευρήματα από τα ιερά, που ήταν κτισμένα στις πλαγιές της Ακρόπολης, καθώς και από τον οικισμό που αναπτύχθηκε στους πρόποδες του λόφου. Στην αρχαιότητα, οι πλαγιές αυτές αποτελούσαν τη μεταβατική ζώνη από το κέντρο της πόλης των Αθηνών προς τον ιερό βράχο με τη συνύπαρξη σε αυτές, όπως ειπώθηκε των ιερών με σπίτια ιδιωτών.
Ανεβαίνοντας στο δεύτερο επίπεδο του μουσείου, συναντάμε μια μεγάλη τραπεζοειδή αίθουσα, όπου παρουσιάζονται αντικείμενα από τη μυκηναϊκή έως την κλασική εποχή της Ακρόπολης. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό στο τμήμα αυτό είναι, πως ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει τα εκθέματα από όλες τις πλευρές, καθώς αυτά έχουν τοποθετηθεί ελεύθερα στο χώρο. Το φυσικό φως, σταδιακά μεταβαλλόμενο, παρέχει τη δυνατότητα στο κοινό να εντοπίσει τυχόν διαφοροποιήσεις μεταξύ των γλυπτών, όπως και να διακρίνει την υψηλή τέχνη, που τα δημιούργησε.
Το νότιο κομμάτι της Αρχαϊκής Αίθουσας περιλαμβάνει πληθώρα αρχιτεκτονικών γλυπτών και αναθημάτων, με κύρια παραδείγματα τις Κόρες και τους Ιππείς, τα οποία συνθέτουν μια εντυπωσιακή οπτική της Ακρόπολης κατά την Αρχαϊκή Περίοδο(750-480 π.Χ.).
Η έκθεση των αρχαϊκών έργων συγκροτείται από επτά ενότητες με πυλώνα τα θεματικά και χρονολογικά κριτήρια. Ορισμένα ευρήματα άξια μνείας είναι: τα αετώματα του Εκατόμπεδου, που αποτελεί το αρχαιότερο σημαντικό οικοδόμημα της Ακρόπολης και ήταν, πιθανώς, κτισμένο στη θέση του κλασικού Παρθενώνα. Αλλά και ο Αρχαίος Ναός της Αθηνάς Πολιάδος, ο οποίος κατασκευάστηκε την τελευταία δεκαετία του 6ου π.Χ. αιώνα. Τα αετώματά του, που εκτίθενται στο Μουσείο της Ακρόπολης αποτελούνται από αγάλματα υπερφυσικού μεγέθους, έχοντας λαξευτεί στο περίφημο παριανό μάρμαρο.
Στον ίδιο όροφο και στο βορειοδυτικό τμήμα της αίθουσας βρίσκονται τα αντικείμενα, που ακολουθούν την κατασκευή του Παρθενώνα και περιλαμβάνουν ευρήματα από όλα τα μνημεία του ιερού βράχου.
Ο επισκέπτης αντικρίζει εδώ φατνώματα από την οροφή και τμήμα ιωνικού κιονόκρανου των Προπυλαίων, τα γλυπτά της ζωφόρου και του θωρακίου από το Ναό της Αθηνάς Νίκης και τα γλυπτά από τη ζωφόρο του Ερεχθείου, μαζί ασφαλώς, με τις περίφημες Καρυάτιδες του ναού. Τα τρία αυτά μνημεία αποτελούν τα κυριότερα οικοδομήματα του βράχου της Ακρόπολης.
Τα Προπύλαια αποδίδονται στον Μνησικλή και κτίστηκαν μεταξύ των ετών 437-432 π.Χ., αντικαθιστώντας την αρχαϊκή είσοδο στο μνημείο της Ακρόπολης(το Πρόπυλο). Ο Ναός της Αθηνάς Νίκης ακολούθησε χρονικά, καθώς κατασκευάστηκε ανάμεσα στα έτη 427-423 π.Χ. Βρίσκεται νοτιοδυτικά των Προπυλαίων, επάνω στον προμαχώνα και τα σχέδιά του ανήκουν σε έναν εκ των αρχιτεκτόνων του Παρθενώνα, τον Καλλικράτη. Τέλος, το Ερέχθειο αποτελεί το μεταγενέστερο από τα κτίσματα, καθώς η κατασκευή του ξεκίνησε την περίοδο της Νικίειου Ειρήνης(421-415 π.Χ.) και ολοκληρώθηκε μετά το 410 π.Χ.
Στο ανώτερο διάζωμα του μουσείου το ενδιαφέρον μονοπωλεί η Αίθουσα του Παρθενώνα, όπου εκτίθενται όλα τα σωζόμενα γλυπτά του μνημείου. Εδώ ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει μια βιντεοπαρουσίαση, που αφορά ασφαλώς τον Παρθενώνα και τον γλυπτό του διάκοσμο. Στον ίδιο χώρο μπορεί να βρει κανείς αρχαίες επιγραφές, οι οποίες παραθέτουν λεπτομερείς απολογισμούς δαπανών για την κατασκευή του δημοφιλούς ναού και του αγάλματος της Αθηνάς Παρθένου.
Στον κεντρικό άξονα της αίθουσας ορθώνεται η ζωφόρος του Παρθενώνα σε ύψος 1.50 μ., απεικονίζοντας την πομπή της θρησκευτικής γιορτής των Παναθηναίων προς την Ακρόπολη και την προσφορά του πέπλου στο ξόανο της θεάς Αθηνάς. Παράλληλα, έχουμε και τις μετόπες του ναού, 92 στον αριθμό. Αυτές αναρτήθηκαν σε ύψος 2.65 μ. μεταξύ των ανοξείδωτων χαλύβδινων κιόνων, που στηρίζουν την οροφή της αίθουσας. Κάθε μία από τις μετόπες έχει ως θέμα της μυθικές μάχες, συμβολίζοντας τους νικηφόρους αγώνες των Αθηναίων ενάντια στους Πέρσες.
Τέλος, τα αετώματα του ναού τοποθετήθηκαν σε χαμηλό ύψος, ώστε να είναι ορατά και τα μέχρι τότε αθέατα μέρη των γλυπτών. Ως αετώματα ορίζουμε τους τριγωνικούς χώρους, που σχηματίζονται από τα γείσα της στέγης στις στενές πλευρές του ναού. Το ανατολικό αέτωμα παριστάνει τη γέννηση της θεάς Αθηνάς από το κεφάλι του πατέρα της, Δία, ενώ το δυτικό απεικονίζει τη διαμάχη του Ποσειδώνα και της Αθηνάς για την πόλη των Αθηνών, με τη θεά της σοφίας να αναδεικνύεται νικήτρια και την πόλη να παίρνει το όνομά της.
Δραστηριότητες
Το Μουσείο της Ακρόπολης πέραν της πλούσιας συλλογής εκθεμάτων προσφέρει στο κοινό μια σειρά από ενδιαφέρουσες δραστηριότητες. Ο στόχος, φυσικά, είναι να κεντρίσει την προσοχή του επισκέπτη, δίνοντάς του την ευκαιρία να συμμετάσχει ενεργά στην ξενάγησή του κι όχι να λειτουργεί ως απλός δέκτης πληροφοριών.
Ο κόσμος έχει τη δυνατότητα να συνομιλήσει με τους Αρχαιολόγους-Φροντιστές του μουσείου σχετικά με θέματα, που αφορούν την έκθεση, το ίδιο το μουσείο ή ακόμη και τη ζωή των αρχαίων σε αντιπαραβολή με τη σύγχρονη κοινωνία. Συμμετέχουν ενεργά, διατυπώνουν ερωτήματα και σχολιάζουν, προσδίδοντας ιδιαίτερο χαρακτήρα στην παρουσίαση των ειδημόνων.
Στην Αίθουσα Εικονικής Πραγματικότητας, που βρίσκεται στο ισόγειο του κτιρίου προβάλλεται σε τρισδιάστατη μορφή η δεκαπεντάλεπτη ταινία με τίτλο «Η Ακρόπολη στην Αρχαιότητα». Σε αυτή παρουσιάζονται όλα τα μνημεία του βράχου της Ακρόπολης, με τον επισκέπτη να αντλεί χρήσιμες πληροφορίες για τα αρχιτεκτονικά γλυπτά, που εκτίθενται στο μουσείο.
Στο δεύτερο όροφο με θέα τις Καρυάτιδες και το αέτωμα του Εκατόμπεδου ναού θα συναντήσουμε το αναγνωστήριο. Εδώ το κοινό έχει τη δυνατότητα να ξεφυλλίσει βιβλία σχετικά με την Ακρόπολη, το Μουσείο και γενικά την αρχαία Ελλάδα, ενώ μπορεί να χρησιμοποιήσει τον προσωπικό του υπολογιστή και να αξιοποιήσει το ελεύθερο ασύρματο δίκτυο(wi-fi).
Στον ίδιο όροφο υπάρχει και το Εργαστήρι Τεχνών, όπου οι επισκέπτες λαμβάνουν χρήσιμες γνώσεις για θέματα σχετικά με την αρχαία τεχνολογία, τη δημιουργία έργων τέχνης αλλά και για σύγχρονες εργαστηριακές εφαρμογές. Με μέσα και υλικό, όπως βίντεο, πρωτότυπα έργα, προσομοιώσεις μέσων αρχαίας τεχνολογίας και εργαλεία φωτίζονται πτυχές των αντικειμένων της συλλογής, ο τρόπος δημιουργίας τους και το περιβάλλον, στο οποίο παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά.
Το Μουσείο της Ακρόπολης παρέχει σε όλους ανεξαιρέτως την ευκαιρία να περιηγηθούν στις εγκαταστάσεις του κτιρίου και μια δράση, που αξίζει να σημειωθεί, είναι τα προγράμματα για παιδιά και γονείς. Με τη δωρεάν διάθεση σακιδίων και φυλλαδίων εξερεύνησης δίνεται η δυνατότητα για γρήγορη και απλή ξενάγηση στην έκθεση του μουσείου.
Τα δανειστικά σακίδια περιέχουν παιχνίδια και δραστηριότητες όσον αφορά τα εκθέματα, προσαρμοσμένα στην ψυχοσύνθεση των παιδιών, παρακινώντας τα να ασχοληθούν με ευχαρίστηση. Οι εξερευνήσεις αποτελούν θεματικές δραστηριότητες, απαιτώντας ελάχιστο χρόνο, ωστόσο είναι αρκετά δομημένες και βάζουν παιδιά και γονείς εύκολα στο νόημα της ξενάγησης.
Εκτός της περιήγησης στα αρχαιολογικά εκθέματα και όλες τις δραστηριότητες γύρω από αυτά, το Μουσείο της Ακρόπολης δίνει την ευκαιρία στον κόσμο να επισκεφθεί το χώρο για να απολαύσει τον καφέ του ή και το γεύμα του.
Στο κτίριο λειτουργούν καφετέρια και εστιατόριο, όπου μπορεί κανείς να πιει το ρόφημα της αρεσκείας του και να δοκιμάσει παραδοσιακές συνταγές, έχοντας φυσικά ως θέα τον ιερό βράχο της Ακρόπολης. Μάλιστα, για την πρόσβαση στους δύο αυτούς χώρους δεν απαιτείται η προμήθεια εισιτηρίου, παρά μόνο τηλεφωνική κράτηση, αν πρόκειται για το εστιατόριο.
Διακρίσεις – Βραβεία
Στα 8 σχεδόν χρόνια λειτουργίας του το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης έχει καταγράψει αρκετές επιτυχίες και συγκαταλέγεται δίχως αμφιβολία στα καλύτερα μουσεία διεθνώς.
Η πρώτη διάκριση σημειώθηκε το 2010, όταν το Μουσείο της Ακρόπολης αναδείχθηκε «Καλύτερο μουσείο του Κόσμου» μέσα από ένα διαγωνισμό, που πραγματοποίησε η Ένωση Δημοσιογράφων Τουριστικών Συντακτών Μεγάλης Βρετανίας.
Τρία χρόνια αργότερα, το 2013, το Μουσείο της Ακρόπολης κατετάγη στην τρίτη θέση πίσω από το Smithsonian της Ουάσινγκτον και το Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου, σε μια λίστα με τα 50 σπουδαιότερα μουσεία παγκοσμίως, που δημοσίευσε η Sunday Times. Την περσινή χρονιά, σε διαγωνισμό του ταξιδιωτικού οδηγού Tripadvisor το Μουσείο βρέθηκε στην ένατη θέση διεθνώς και στην πέμπτη ανάμεσα στα ευρωπαϊκά μουσεία.
Εξάλλου, το 2012, το Μουσείο της Ακρόπολης είχε τιμηθεί με το βραβείο Keck. Μια διάκριση που απονέμεται από το International Institute of Conservation ανά δύο χρόνια σε μουσεία, που σημειώνουν επιτεύγματα σχετικά με τη συντήρηση και αποκατάσταση εκθεμάτων με καινοτόμες μεθόδους.
Ώρες λειτουργίας – Εισιτήρια
Το Μουσείο της Ακρόπολης κατά τη Θερινή Περίοδο( 1 Απριλίου – 31 Οκτωβρίου) είναι ανοικτό προς το κοινό από τις 8:00 π.μ. και τη Χειμερινή (1 Νοεμβρίου – 31 Μαρτίου) από τις 9:00 π.μ. Η γενική είσοδος είναι μόλις στα 5 ευρώ και η προμήθεια των εισιτηρίων μπορεί να γίνει είτε από το ταμείο του Μουσείου είτε μέσω της ηλεκτρονικής υπηρεσίας e-ticketing.
Για τις ομαδικές και τις σχολικές επισκέψεις (15-50 άτομα) οι κρατήσεις είναι τηλεφωνικές ή για την πρώτη περίπτωση μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας group booking και για τη δεύτερη μέσω της επίσημης ιστοσελίδας του Μουσείου.
