Οι παροιμίες είναι φράσεις αλληγορικές που χρησιμοποιούνται είτε στον προφορικό είτε στον γραπτό λόγο για να εκφράσουν ισχυρισμούς. Οι ισχυρισμοί αυτοί προκύπτουν μέσα από την πείρα της πραγματικότητας.
Η σημασία των παροιμιών στη χρήση του λόγου είναι μεγάλη, επειδή αυτός που επικαλείται κάθε φορά την παροιμία έχει ως σκοπό να διδάξει και να εκφράσει τους ισχυρισμούς του. Η παροιμία ουσιαστικά είναι απόφθεγμα, το οποίο προκύπτει μέσα από διάφορα λαϊκά κείμενα ή πραγματικές ιστορίες και τις χρησιμοποιεί ο κάθε λαός ξεχωριστά.
Η κάθε παροιμία κρύβει μια ιστορία πίσω από το νόημά της, γι’ αυτό και η κάθε χώρα έχει τις δικές της παροιμίες άρα τη δική της ιστορία να εκφράσει.
Επίσης οι παροιμίες αποτελούν αντικείμενο σπουδών όχι μόνο για τις επιστήμες της θεολογίας, της Φιλολογίας, της Φιλοσοφίας και της Κοινωνιολογίας αλλά και για τους Νομικούς επιστήμονες. Υπάρχουν δηλαδή καταγεγραμμένες παροιμίες για το δίκαιο (δημοσίου και ιδιωτικού).
Η χρήση των παροιμιών για τους δικηγόρους έχει μεγάλη σημασία. Γι΄αυτό και υπάρχει κλάδος που απευθύνεται στη μελέτη των παροιμιών λόγω το ότι οι παροιμίες κρύβουν φιλοσοφικές αλήθειες, οι οποίες είναι είτε ηθικά παραγγέλματα είτε λαϊκές πεποιθήσεις αρκετά βάσιμες και ισχύουσες. Οι παροιμίες επίσης αναφέρονται σε όλες τις ανθρώπινες σχέσεις που εκδηλώνονται στην καθημερινή ζωή.
Γενικά οι παροιμίες μπορούν να εκφράσουν για τον νομικό κλάδο μια αιτιολογία σε ένα επιχείρημα ή να διδάξουν κάποιες νομικές έννοιες. Οι παροιμίες αυτές προέρχονται από την ελληνική φιλοσοφία, η οποία αποτελεί και τον εθνικό πλούτο της Ελλάδας.
Μια άλλη ονομασία της παροιμίας είναι και ο όρος παροιμιόμυθος ή μυθοπαροιμία. Ο όρος αυτός εισήχθη για πρώτη φορά από τον Δημήτριο Λουκάτο, ο οποίος ήταν καθηγητής Λαογραφίας.
Σύμφωνα με τον Δημήτριο Λουκάτο, οι παροιμιόμυθοι (οι παροιμιακές εκφράσεις) μπορούν να χωριστούν στις εξής κατηγορίες:
Α) Αφηγηματικοί
Β) Περιγραφικοί
Γ) Διαλογικοί
Δ) Φραστικοί
Ε) Παρομοιαστικοί.
Υπάρχει όμως και μια άλλη ονομασία, ο βελλερισμός, η οποία εκδηλώνει το φαινόμενο της συνεκφοράς μιας προιμιακής φράσης μαζί με το πρόσωπο που την συνεκφέρει. Σύμφωνα με τον Λουκάτο, οι βελλερισμοί ανήκουν σαν φαινόμενο στον ανεκδοτικό παροιμιακό λόγο. Εξάλλου ο Behr επισημαίνει ότι <<το στοιχείο που επιδιώκεται μέσω της παροιμίας είναι η επικοινωνία>>.
Επίσης οι παροιμιακές φράσεις που έχουν υποστεί αλλοιώσεις, τροποποιήσεις ή επαυξήσεις λέγονται αντιπαροιμίες.
Όπως και να ‘χει όλες οι κατηγορίες των παροιμιακών εκφράσεων χρησιμοποιούνται στον λόγο είτε για να διδάξουν κάτι στον ακροατή είτε για να κριτικάρουν τη συμπεριφορά ενός ανθρώπου είτε για να προειδοποιήσουν σε περίπτωση που θα υπάρξουν διάφοροι κίνδυνοι.
Γενικά οι παροιμίες πηγάζουν από μια λαϊκή ιστορία – τον μύθο. Χρησιμοποιούνται για εκφράσουν εν συντομία μια άποψη ή να αναπαραστήσουν ένα γεγονός ή μια εικόνα (π.χ. Δυο γάιδαροι εμαλώναν σ’ έναν ξένον αχερώνα).
Φυσικά ο συμβολισμός της κάθε παροιμιακής φράσης είναι ένα φαινόμενο που ξεπερνά κάθε άλλη προσπάθεια του ανθρώπου να εκφράσει την σοφία του και την ευφυία του σε μια προφορική κατάνυξη.
Πηγές
Παπαδημητρίου, Χρήστος. (2021). Το δίκαιον στις παροιμίες. Ανακτήθηκε από www.aixmi-news.gr/koinwnia/lifestyle/item/103358-to-dikaion-stis-paroimies. (τελευταία πρόσβαση: 8/1/2024)
Τζαβέλλας, Παναγιώτης. (2022).Ανακτήθηκε από www.citystatus.gr/politismos/paroimies-bellerismoi-ki-antiparoimies. (τελευταία πρόσβαση: 8/1/2024)
