Όταν η προσφώνηση που επιλέγουμε για ένα πρόσωπο είναι απλώς το μικρό του όνομα, συνήθως κάτι τέτοιο υποδηλώνει την αμεσότητα και την οικειότητα που έχουμε αναπτύξει μαζί του. Κι όμως ακόμη και για μένα που δεν την γνώρισα ποτέ αυτοπροσώπως, η Μελίνα ισοδυναμεί με την τελευταία Ελληνίδα θεά που η ακτινοβολία και η φωνή της απέκτησε παγκόσμια εμβέλεια. Τα όσα –κατά καιρούς- ακούστηκαν και συνεχίζουν να ακούγονται για τη ζωή και την προσωπικότητα της, ίσως αποτελούν απλώς το προσωπείο, την μάσκα που πολλές φορές εμείς οι εν ζωή θνητοί φοράμε στους αποθανόντες. Η αλήθεια βρίσκεται κάπου στην μέση…
Θα επιχειρήσω μία συνοπτική σκιαγράφηση της προσωπικότητας μιας Ελληνίδας ,που η μαγεία και η σαγήνη που άσκησε, είναι αδιαμφισβήτητα ανυπέρβλητη. Στο πρόσωπο της συγκεντρώνεται όλη η ατόφια αγάπη για ζωή, έρωτα, πάθος και διασκέδαση. Εκείνη η ασίγαστη φλόγα που δεν επικεντρώνεται στην υποτυπώδη επιβίωση και μιζέρια αλλά στο βίωμα της ζωής στις πιο ουσιαστικές της διαστάσεις. Γοητευτικά ερωτεύσιμη, γυναίκα που ξεχειλίζει από θηλυκότητα και σεξουαλικότητα σε μία εποχή που η απόλαυση που θα μπορούσαμε να πούμε πως «ποινικοποιείται», προσιδιάζοντας παράλληλα γνωρίσματα που περικλείει ο όρος «ανδράκι». Ο δυναμισμός, η μαχητική διεκδίκηση, ένα μανιασμένο άλογο, αγέρωχο, περήφανο που ποθεί ελευθερία. Πνεύμα αντιστασιακό, αντισυμβατικό και ασυμβίβαστο. Αδάμαστη με όλη την θετικώς εννοούμενη τρέλα. Η Μελίνα, νικημένη από την επάρατη νόσο, που άφησε το αποτύπωμα της, λείπει εδώ και 22 χρόνια.
«Δεν βγαίνω πια έξω από τότε που έπαψα να φλερτάρω»
Αυτά είναι κομμάτια από τη ζωή της όπως τα σύνταξε η ίδια στην αυτοβιογραφία της με τίτλο Γεννήθηκα Ελληνίδα.
Η Μελίνα Μερκούρη για την πρώτη γνωριμία με τον Ζιλ Ντασσέν στη προβολή της ταινίας “Στέλλα”
“Ο Μιχάλης (Κακογιάννης) την οργάνωσε (τη βραδιά) σ’ ένα θεατράκι της οδού rue d’ Antibes. Ζήτησε από εμένα και το Γιώργο Φούντα να παρευρεθούμε… Τρία πράγματα με εντυπωσίασαν: η φαντασία του Μιχάλη, που θριάμβευσε πάνω στα περιορισμένα μέσα μας, η μουσική του Μάνου και το παίξιμο του συμπρωταγωνιστή μου Γιώργου Φούντα. Πίστευα πως ήταν καλύτερο από το δικό μου. Όταν η ταινία τελείωσε, ακούστηκαν θερμά χειροκροτήματα. Ο κόσμος ερχόταν να μας συγχαρεί. Αλλά ένας άνθρωπος ήρθε πηδώντας πάνω από τα καθίσματα σαν κατσίκι του βουνού. Ο Μιχάλης είπε: “Να σας συστήσω”. Τα μάτια του ήταν πολύ γαλανά. “Η Μελίνα Μερκούρη, ο Γιώργος Φούντας, ο Ζιλ Ντασέν…”
«Αγαπούσα την Ίλια. Αγαπούσα την ανεξαρτησία της, το αίσθημα της φιλίας της, την έντονη ανάγκη της να κάνει ευτυχισμένους τους άλλους. Αγαπούσα τις Κυριακές της στο σπίτι»
Από την παράσταση “Illya Darling” στο Broadway, 1967
Η Μελίνα Μερκούρη για το θέατρο
“Ο παππούς μου, αλλά κι ο πατέρας μου μ’ επηρέασαν πολύ για το θέατρο, αφού πολιτική και θέατρο είναι τόσο συνδεδεμένα, με κοινό παρονομαστή το λαό…. Έπρεπε να γίνω ηθοποιός, διότι είχα πολιτικούς στο σπίτι και τους έβλεπα στο μπαλκόνι να μιλάνε και να πείθουν τον κόσμο. Ε, λοιπόν, ήταν μια παράσταση. Και εγώ ήθελα να κάνω ορισμένα πράγματα και να τα καταφέρω για τον εαυτό μου. Μια μέρα, ήμουν πέντε χρόνων, κι ήθελα ένα φωνογράφο, αλλά ήξερα πως δεν υπήρχαν τα λεφτά, γιατί θα μου έπαιρναν παπούτσια τα Χριστούγεννα. Όμως, ήθελα φωνογράφο κι αναρωτιόμουν πώς μπορώ να τον αποκτήσω και σκέφθηκα με την πειθώ, με τα λόγια, όπως κάνει ο παππούς μου από το μπαλκόνι, όπως κάνει ο μπαμπάς μου, όπως κάνει ο θείος μου. Λοιπόν, πήγα στον καθρέφτη κι άρχισα να λέω, “θα ήθελαν πάρα πολύ ένα φωνογράφο και αν δεν μου τον δώσεις θα είναι πάρα πολύ μεγάλη δυστυχία για μένα” κι άρχισα να αυτοσυγκινούμαι. Στο τέλος συγκινήθηκα πάρα πολύ και γέμισαν τα μάτια μου δάκρυα. Είχα πάρα πολύ ωραία δάκρυα, πιο ωραία από μάτια, ήταν σαν μπριγιάντια. Λοιπόν, μπροστά στον καθρέφτη λέω “τώρα πρέπει να κλάψω, αλλά δεν πρέπει να κλάψω πάρα πολύ” και άρχισε να τρέχει ένα δάκρυ και το κράτησα εκεί και το επανέλαβα. Ήμουν ηθοποιός (το γραμμόφωνο το πήρα)… Από κει και πέρα δεν υπήρχε τίποτ’ άλλο για μένα από το να γίνω ηθοποιός” « Η Γκάρμπο είναι το πλάσμα για το οποίο έγινα θεατρίνα»
Με τον Σαλβαδόρ Νταλί και τον Τζέιμς Μέισον
Η Μελίνα Μερκούρη για το Υπουργείο Πολιτισμού
“Είναι κάτι πάρα πολύ σημαντικό να είσαι οκτώ χρόνια σ’ ένα υπουργείο. Κάθε μέρα έπρεπε ν’ ανοίγουμε τις πόρτες κι αυτό ήταν κάτι πολύ δύσκολο. Τίποτε δεν γίνεται χωρίς δουλειά, χωρίς υπομονή, επιμονή. Εγώ δεν φοβήθηκα ούτε φοβάμαι, δεν ντράπηκα να ζητήσω κάτι για την Ελλάδα. Δεν ντράπηκα να ζητιανέψω, να παρακαλέσω, να επιμείνω ζητώντας, ακόμα κι αν μ’ εξευτελίσουν την πρώτη φορά… Δεν είπα όμως ψέματα και δεν κορόιδεψα κανέναν, δούλεψα σκληρά αφήνοντας κομματάκια, κομματάκια κι από την ψυχή μου κι από την καρδιά μου κι από το σώμα μου. Ίσως για την πολιτική να θυσίασα κάποιους ρόλους, έδωσα όμως κάποια πράγματα για ολόκληρη την κοινωνία”.
“Δεν υπάρχουν Ελγίνεια!
Τι θα πει Ελγίνεια;
Υπάρχει ο Δαυίδ του Μιχαήλ Αγγέλου
Ο Μυστικός Δείπνος του Ντα Βίντσι
Ο Ερμής του Πραξιτέλη
Οι Ψαράδες του Τέρνερ
Η Καπέλα Σιξτίνα.
Δεν υπάρχουν Ελγίνεια Μάρμαρα!
Υπάρχουν τα Μάρμαρα του Παρθενώνα!
Αυτές οι μετόπες έχουν πολύ αίμα, είναι η ιστορία μας”
H Μελίνα Μερκούρη στο Βρετανικό Μουσείο.
