Ο Niko Pirosmani. Πηγή: albertina.at
Ο Niko Pirosmani αποτέλεσε έναν γενικά αφανή και χαμηλών τόνων ζωγράφο της Γεωργιανής τέχνης του 19ου αιώνα. Οι πίνακες του είναι σε στυλ πριμιτίφ και απεικονίζουν στιγμές της καθημερινής ζωής. Ήταν αρκετά περιφρονημένος και έζησε μια ζωή παρόμοια με εκείνου του Έλληνα ομότεχνου του, Θεόφιλου Χατζημιχαήλ. Το ενδιαφέρον, ωστόσο, με τον Pirosmani είναι πως παρά τον καλλιτεχνικό του έργο, έγινε γνωστός ως σύμβολο της ερωτικής απόρριψης.
Ο ίδιος γεννήθηκε στο 1862 σε μια φτωχική, αγροτική οικογένεια στο χωριό Μιρζαάνι. Οι γονείς του εργάζονταν σε έναν μικρό αμπελώνα, μα τους έχασε νωρίς και εκείνος ανέλαβε τη φροντίδα των δυο μεγαλύτερων αδελφών του. Μαζί μετακόμισαν το 1870 στην Τιφλίδα. Εκεί ο Pirosmani στρώθηκε στη δουλειά. Το 1872 εργάζεται ως υπηρέτης σε πλούσιες οικογένειες και παράλληλα μαθαίνει να διαβάζει και γράφει Ρώσικα και Γεωργιανά. Το 1876 θα επιστρέψει στον τόπο του ως βοσκός και θα γίνει αυτοδίδακτος ζωγράφος. Θα πρωτοτυπήσει ζωγραφίζοντας απευθείας σε μαύρο μουσαμά. Το 1882 θα γυρίσει στην Τιφλίδα και θα προσπαθήσει ανεπιτυχώς να ανοίξει εργαστήριο ζωγραφικής. Τελικά θα τα παρατήσει και θα εργαστεί στο σιδηρόδρομο ενώ αργότερα, το 1895, στη δημιουργία πινακίδων. Πριν αποχωρήσει οριστικά από τη πόλη, θα γίνει συνιδρυτής σε μια εταιρία γαλακτοκομικής παραγωγής.
Το έργο του καλύπτεται από ένα φάσμα αγροτικών πινάκων, που αποτυπώνουν τις κοινωνικές συνθήκες και τους ανθρώπους της εποχής του. Τοπία της πόλης σπανίζουν, ενώ ανθίζουν οι παραστάσεις ζώων. Έκανε τα πορτρέτα και επιφανών ανθρώπων, όπως της Βασίλισσας Tamar. Προτιμούσε να ζωγραφίζει σε πετσέτες και λίγο ενδιαφερόταν για την καθαρή απομίμηση της φύσης και των λεπτομερειών. Τα πρόσωπα του, επίσης, δεν απεικονίζουν κάποιο συναίσθημα. Ο ίδιος ασχολιόταν με την ζωγραφική στον ελεύθερο χρόνο του, προτιμώντας χειρώνακτες δουλειές που θα του πρόσφεραν τα προς το ζην.
Για το λόγο αυτό είχε μικρή δημοτικότητα και μόλις 200 από τα έργα του έχουν σωθεί. Μονάχα το 1910 αναγνωρίστηκε από τον Ρώσο ποιητή Mikhail Le-Dantyu και τους καλλιτέχνες Αδελφούς Zdanevich. Ο Ilia Zdanevich, μάλιστα, έγραψε γράμμα σε ρωσική εφημερίδα, η οποία δημοσίευσε το 1913 πίνακες του. Από το 1916 και μετά συνεργάστηκε με την «Εταιρεία Γεωργιανών Ζωγράφων», αλλά η φτώχεια του και ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος τον απομάκρυναν οριστικά από την ζωγραφική.
Εκτός από το ζωγραφικό του έργο, ο Niko Pirosmani είναι γνωστός και στον ερωτικό μύθο.
Το Μάρτιο του 1909 αποφασίζει να πάει στην Τιφλίδα για να δει θέατρο. Εκεί θα γνωρίσει την όμορφη ηθοποιό Μαργαρίτα. Ο Pirosmani έγινε αμέσως ένας από τους δεκάδες ερωτοχτυπημένους θαυμαστές της. Η Μαργαρίτα, όμως, δεν ήθελε «εθνικό καλλιτέχνη» για σύντροφο, καθώς πίστευε πως ανήκει στο λαό και όχι στην αγαπημένη του. Εκείνος δεν το έβαλε κάτω. Την προσέγγιζε συνεχώς και την περίμενε έξω από το σπίτι της. Όταν τον αγνοούσε, αυτός έπεφτε με κλάματα στο έδαφος και φιλούσε το σημείο από όπου πέρασε.
Για χάρη της φιλοτέχνησε το διασημότερο έργο του, την «Ηθοποιό Μαργαρίτα»:
Κάθε του προσπάθεια ήταν μάταια, γι’ αυτό άλλαξε τεχνική. Στα γενέθλια του πούλησε όλη την περιουσία και αγόρασε κάθε λουλούδι στη πόλη. Από τριαντάφυλλα μέχρι κρίνους και λιλά. Ο Pirosmani εναπόθεσε μπροστά από το σπίτι της Μαργαρίτας χίλια λουλούδια και περίμενε να βγει η καλή του. Η Μαργαρίτα θα ξυπνήσει το επόμενο πρωί με την όμορφη ευωδία των λουλουδιών. Ο Pirosmani στέκεται ενθουσιασμένος στο κατώφλι της, όπου έχει στρωθεί ένα χαλί με λουλούδια, και κρατά ένα μικρότερο μπουκέτο. Η Μαργαρίτα τρέχει στην αγκαλιά του και του δίνει ένα φιλί στο μάγουλο. Πρόκειται για το πρώτο και τελευταίο τους φιλί, μιας και θα τον εγκαταλείψει την επόμενη ημέρα για έναν πολύ πλούσιο θαυμαστή της.
Ο Pirosmani μπορεί να μην πήρε τελικά το κορίτσι, αλλά σίγουρα πήρε την καταξίωση των φιλότεχνων και τον σεβασμό των ερωτευμένων. Έγινε πάμπολλες φορές αντικείμενο ταινιών και βιβλίων, τα έργα του εκτίθενται σε ολόκληρο τον κόσμο και υπάρχει μουσείο προς τιμήν του. Ο ίδιος θα πεθάνει στις 20 Απριλίου του 1918 από υποσιτισμό και ηπατική ανεπάρκεια. Θα θαφτεί στο νεκροταφείο Nino, αλλά η ακριβής τοποθεσία είναι άγνωστη γιατί δεν καταγράφηκε στα χαρτιά. Τελικά, ο Pirosmani αποτέλεσε έναν εξαιρετικό ζωγράφο που θα μνημονεύεται πάντα τόσο για την καλλιτεχνική του απλότητα όσο και για την επιμονή του στον έρωτα.
Πηγές:
The Legend of Niko Pirosmani. (2016). Αναρτήθηκε από https://mygeotrip.com/legend-niko-pirosmani/ (τελευταία πρόσβαση 6/1/2016)
ABOUT ART – NIKO PIROSMANI. (2012). Αναρτήθηκε από https://georgiaabout.com/2012/08/11/niko-pirosmani// (τελευταία πρόσβαση 6/1/2016)
Niko Pirosmani. Αναρτήθηκε από http://www.pirosmani.org/pirosmani/ (τελευταία πρόσβαση 6/1/2016)
Niko Pirosmani. Αναρτήθηκε από https://www.wikiart.org/en/niko-pirosmani (τελευταία πρόσβαση 6/1/2016)
