Το 1821 μέσα από τα μάτια φιλελλήνων ζωγράφων: Το θέμα της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για πολλούς ξένους ζωγράφους καθώς ο αγώνας του υπόδουλου ελληνισμού για ελευθερία έναντι του τούρκικου ζυγού προκάλεσε συγκίνηση σε πολλούς Ευρωπαίους φιλέλληνες. Θα δούμε κάποιους πίνακες που απεικόνισαν γεγονότα της επανάστασης.
Ο Ιερός Λόχος μάχεται στο Δραγατσάνι του Πίτερ Φον Ες
Ο Γερμανός ζωγράφος Πίτερ Φον Ες (Peter von Hess) διακρίθηκε για τις ρεαλιστικές απεικονίσεις της Ελληνικής Επανάστασης στους πίνακες του. Υπήρξε προστατευόμενος του βασιλιά Λουδοβίκου Α’ της Βαυαρίας και στάλθηκε στην Ελλάδα για να συνοδεύσει τον γιο του Λουδοβίκου και βασιλιά της Ελλάδας, Όθωνα. Ο σκοπός ήταν να δημιουργήσει έργα «ειδησεογραφικού» χαρακτήρα, τα οποία θα συνέβαλαν, στην παγίωση των δεσμών της Βαυαρίας με το νεόδμητο ελληνικό κράτος.
Ο Φον Ες επηρεάστηκε πολύ από την Ελληνική Επανάσταση του 1821 και δημιούργησε πίνακες με θέμα τον Αγώνα των Ελλήνων. Ο πίνακας του «Ο Ιερός Λόχος μάχεται στο Δραγατσάνι» απεικονίζει τη μάχη στο Δραγατσάνι της Βλαχίας. Εκεί είχαν οχυρωθεί τα ελληνικά στρατεύματα υπό την ηγεσία του Αλέξανδρου Υψηλάντη. Μαζί του ήταν ο Γεωργάκης Ολύμπιος, ενώ επικεφαλής του Ιερού Λόχου είχε οριστεί ο Νικόλαος Υψηλάντης. Ο οπλαρχηγός Βασίλειος Καραβιάς, παρακούοντας διαταγή του Υψηλάντη προκαλεί σε μάχη τους Τούρκους. Στη μάχη που ακολούθησε, νίκησε το τούρκικο ιππικό και σκοτώθηκαν περισσότεροι από διακόσιοι Ιερολοχίτες. Στην κρίσιμη στιγμή της μάχης έφτασε ο Γεωργάκης Ολύμπιος που διέσωσε τους υπόλοιπους, 136 συνολικά, μεταξύ των οποίων ήταν ο Νικόλαος Υψηλάντης και ο Αθανάσιος Τσακάλωφ. Την επομένη της μάχης ο Αλέξανδρος Υψηλάντης διακήρυξε το τέλος του αγώνα στις Παραδουνάβιες χώρες.
Η Μπουμπουλίνα του Πίτερ Φον Ες
Η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα είχε καταγωγή από την Ύδρα και γεννήθηκε το 1771. Παντρεύτηκε δύο φορές, στην ηλικία των 17 και των 30, τους Δημήτριο Γιάννουζα και Δημήτριο Μπούμπουλη αντίστοιχα. Την περιουσία που κληρονόμησε από τους δύο συζύγους της (που αμφότεροι σκοτώθηκαν από Αλγερινούς πειρατές) την διέθεσε εξ ολοκλήρου σε καράβια και εξοπλισμό για την Ελληνική Επανάσταση ενώ ήταν και η μόνη γυναίκα που είχε μυηθεί στη Φιλική Εταιρεία, κατέχοντας τον κατώτερο βαθμό μύησης αφού οι γυναίκες δεν γίνονταν δεκτές. Με διαταγή της Μπουμπουλίνας ναυπηγήθηκε το πλοίο “Αγαμέμνων” που ήταν και το μεγαλύτερο που έλαβε μέρος στην Επανάσταση. Μετά την κατάληψη του Ναυπλίου από τους Έλληνες, στις 30 Νοεμβρίου 1822, η Μπουμπουλίνα εγκαταστάθηκε στην πόλη (που υπήρξε έδρα της προσωρινής κυβέρνησης) και έζησε εκεί ως τα μέσα του 1824. Εκδιώχθηκε από το Ναύπλιο κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου, όταν πήρε το μέρος του φυλακισμένου Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, με τον οποίο είχε συγγενέψει, από το γάμο της κόρης της Ελένης με τον γιο του Πάνο.
Ο απαγχονισμός του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε’ του Πίτερ Φον Ες
Ο πατριάρχης Γρηγόριος Ε’ αρνήθηκε να ενταχθεί στη Φιλική Εταιρεία, επειδή ως κληρικός δεν μπορούσε να δώσει τον όρκο του φιλικού. Ο ίδιος ήταν επιφυλακτικός και αρνητικός στην έναρξη της Επανάστασης. Στις 18 Δεκεμβρίου 1818 κλήθηκε για τρίτη φορά στον Οικουμενικό θρόνο. Η τρίτη πατριαρχία του συνδέθηκε με κρισιμότατες στιγμές του Ελληνισμού και μέχρι σήμερα διχάζουν του ιστορικούς κάποιες από τις αποφάσεις του αυτής της περιόδου (καθώς υπήρξε υπέρμαχος της ελληνορθόδοξης παράδοσης και πολέμιος του Γαλλικού Διαφωτισμού). Γρήγορα κατέστη ύποπτος στην Υψηλή Πύλη, μετά την έκρηξη της Επανάστασης στη Μολδοβλαχία (23 Φεβρουαρίου 1821). Στις 23 Μαρτίου, μετά από τις πιέσεις του Σουλτάνου Μαχμούτ Β΄, αφόρισε τους επαναστάτες. Οι Οθωμανικές αρχές αποφάσισαν την εξόντωσή του, με την ελπίδα ότι αυτή θα επιδρούσε αρνητικά στο ηθικό των εξεγερμένων Ρωμιών και θα σταματούσε την επαναστατική ορμή τους. Στις 10 Απριλίου του 1821 ο Γρηγόριος απαγχονίστηκε με εντολή της Υψηλής Πύλης.
Η ναυμαχία του Ναυαρίνου του Ιβάν Αϊβαζόφσκι
Ο Ιβάν Κονσταντίνοβιτς Αϊβαζόφσκι ήταν ζωγράφος Αρμενικής καταγωγής. Άρχισε από νωρίς να γίνεται γνωστός για το μεγάλο ταλέντο του στη ζωγραφική και για αυτόν έγραψαν οι σημαντικότερες προσωπικότητες του ρωσικού πολιτισμού του 19ου αιώνα και όχι μόνο, όπως ο Άντον Τσέχωφ και ο Φιόντορ Ντοστογέφσκι. Στους πίνακές του απεικόνισε τις περισσότερες θάλασσες και ωκεανούς του κόσμου αλλά και την Ευρωπαϊκή ιστορία της εποχής του όπως ναυμαχίες από τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο και την Ελληνική επανάσταση.
Χαρακτηριστικός είναι ο πίνακας του για την Ναυμαχία του Ναυαρίνου. Στις 20 Οκτωβρίου του 1827, στον κόλπο του Ναυαρίνου (η σημερινή Πύλος), ο στόλος των τριών Μεγάλων Δυνάμεων (Βρετανία, Ρωσία, Γαλλία) αποτελούμενος από 27 πλοία κατέστρεψε τον κατά πολύ ισχυρότερο, αριθμητικά, στόλο των Οθωμανών με 106 πλοία. Στόχος των συμμάχων ήταν να αναχαιτίσουν τις στρατιωτικές επιχειρήσεις του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο επιβάλλοντας έτσι τη Συνθήκη του Λονδίνου (1827), σύμφωνα με την οποία θα ιδρύονταν ένα αυτόνομο ελληνικό κράτος υπό την επικυριαρχία του Σουλτάνου.
Αποτυχημένη επιχείρηση του Ανρί Ντεκέν
Ο Ντεκέν ήταν Βέλγος ιστορικός και ζωγράφος πορτρέτων και ιστορικών κυρίως θεμάτων. Στον πίνακα του “Αποτυχημένη επιχείρηση” απεικονίζει την μεγάλη θλίψη των τεσσάρων Ελλήνων πολεμιστών μετά από κάποια στρατιωτική αποτυχία, πιθανότατα μετά το 1825 όταν οι εμφύλιοι και η σύμπραξη των Τούρκων με τον Ιμπραήμ είχαν γεμίσει απογοήτευση τους Έλληνες. Στο βάθος φαίνεται μια πόλη που καίγεται ενώ οι Έλληνες πολεμιστές κάθονται σκεπτικοί και αποκαρδιωμένοι.
Τελευταίοι υπερασπιστές του Μεσολογγίου του Ντενίς Οντεβάρ
Το ” Τελευταίοι υπερασπιστές του Μεσολογγίου” είναι πίνακας του Βέλγου ζωγράφου Ντενίς Οντεβάρ, ο οποίος από το 1825 μέχρι το 1829 ζωγράφισε πολλούς πίνακες με θέμα την Ελληνική Επανάσταση. Το συγκεκριμένο έργο πραγματεύεται τις τελευταίες στιγμές των Μεσολογγιτών πριν από την ηρωική έξοδο.
Η μάχη του Γεώργιου Καραϊσκάκη στην Ακρόπολη του Georg Perlberg
Ο πίνακας του φιλέλληνα Γερμανού ζωγράφου Perlberg αναφέρεται στην πολιορκία της Ακρόπολης το 1826 που ήταν κρίσιμη για την αγώνα των Ελλήνων. Μετά την πτώση του Μεσολογγίου επήλθε κατάπτωση της επανάστασης στην Δυτική Ελλάδα. Ο Κιουταχής τότε στράφηκε στην Ανατολική Ελλάδα και στις 3 Ιουλίου του 1826 στρατοπέδευσε στην Ακρόπολη. Από την άλλη πλευρά ο Καραϊσκάκης θεώρησε κατέλαβε την περιοχή του Κερατσινίου, ώστε να μπορέσει να αποκτήσει πρόσβαση προς την Ακρόπολη για να ανακουφίσει τους πολιορκημένους, διαφυλάττοντας παράλληλα τα νώτα του από τη θάλασσα. Η έκβαση της μάχης του Κερατσινίου στις 4 Μαρτίου του 1827 ήταν θετική για τους Έλληνες καθώς συνέτριψαν τις δυνάμεις των Τούρκων.
Η μάχη του Γκιαούρη και του Χασάν του Ντελακρουά
“Η μάχη του Γκιαούρη και του Χασάν” είναι ένα από τα κορυφαία πρώιμα έργα ζωγραφικής του Ευγένιου Ντελακρουά που απεικονίζουν μάχες. Ο πίνακας είναι εμπνευσμένος από το ποίημα του Λόρδου Μπάιρον Ο Γκιαούρης. Ο πίνακας απεικονίζει την δραματική κορύφωση του ποιήματος όταν ο γκιαούρης -δηλαδή ο άπιστος- εκδικείται το θάνατο της ερωμένης του από τα χέρια του Τούρκου Χασάν.
Πηγές:
Έργα φιλελληνισμού: Ανακτήθηκε από: www.phmus.org (Τελευταία πρόσβαση στις 22/3/2025)
Πίνακες Ελληνικής Επανάστασης: Ανακτήθηκε από: www.athensvoice.gr (Τελευταία πρόσβαση στις 22/3/2025)
