Οι περισσότεροι ενήλικες θα ομολογήσουν ότι η ταινία “Bambi” του Walt Disney είναι η πρώτη ταινία που τους έκανε να κλάψουν. Το βιβλίο στο οποίο βασίστηκε, όμως, δεν ήταν καθόλου για παιδιά.
Μια γλυκόπικρη ταινία σε δύσκολους καιρούς
Η ταινία βγήκε στους κινηματογράφους το 1942, ενώ τα τύμπανα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ηχούσαν για τα περισσότερα κράτη του κόσμου. Αρχικά οι εισπράξεις δεν ήταν ικανοποιητικές -λιγότερα από 3 εκατομμύρια δολάρια το 1942. Οι πολυάριθμες επανακυκλοφορίες της ταινίας, όμως, έφεραν την επιτυχία και αύξησαν τις εισπράξεις. Έτσι, η ταινία Bambi έκοψε δεκαπλάσια εισιτήρια από την ταινία “Casablanca” . Επίσης, υπήρξε αγαπημένη ταινία κοινού, κριτικών και του ίδιου του Walt Disney.
Η υπόθεση της ταινίας
Ο Bambi περνά τις μέρες του ξέγνοιαστα μαζί με τους φίλους του: το λαγό Θάμπερ, τον ασβό Λουλούδη και το θηλυκό ελαφάκι Φαλίν. Παίζει κι ανακαλύπτει την ζωή κάτω από το άγρυπνο βλέμμα της μητέρας του. Ώσπου μια μέρα, η μητέρα του πέφτει νεκρή από τις σφαίρες ενός κυνηγού. Ο Bambi οδεύει προς την ενηλικίωση, σε έναν κόσμο που διαρκώς αλλάζει. Μέσα από δυσκολίες, όμως, θα προετοιμαστεί να γίνει ο Μεγάλος Πρίγκιπας του δάσους.
Το βιβλίο πίσω από την ταινία
Οι περισσότερες ταινίες της Disney, όπως η “Πεντάμορφη και το Τέρας” ή ‘Η Χιονάτη και οι 7 Νάνοι” βασίζονται σε δημοφιλή παραμύθια. Όχι όμως η ταινία “Bambi”. Βασίστηκε στο μυθιστόρημα ενός Αυστρο-ούγγρου συγγραφέα. Ο Felix Salten κυκλοφόρησε το 1922 το βιβλίο “Bambi: μια ζωή στο δάσος”. Όταν το 1928 το βιβλίο μεταφράστηκε στα αγγλικά,έγινε τεράστια επιτυχία. Προτάθηκε ως βιβλίο του μήνα -για ενήλικες- ενώ ως το 1942 είχε πουλήσει στις ΗΠΑ πάνω από 650.000 αντίτυπα.
πηγή: www.german-way.com
Ο συγγραφέας Felix Salten
Ο Felix Salten (1849-1945) γεννήθηκε στη Βουδαπέστη με το όνομα Siegmund Salzmann. Λίγες εβδομάδες μετά τη γέννησή του, όμως, μετακόμισαν οικογενειακώς στη Βιέννη. Την εποχή της γέννησής του τόσο η Βουδαπέστη, όσο και η Βιέννη αποτελούσαν μέρος της Αυστροουγγαρίας. Ο λόγος της μετακόμισης της -εβραϊκής- οικογένειας των Salzmann στη Βιέννη ήταν επειδή εκεί μπορούσαν να πάρουν την αυστριακή υπηκοότητα.
Τα παιδικά του χρόνια και ήταν δύσκολα, καθώς σημαδεύτηκαν από φτώχεια. Άρχισε να δουλεύει σε μικρή ηλικία, ώστε να στηρίξει οικονομικά την οικογένειά του. Στον ελεύθερο χρόνο του έγραφε ποιήματα και βιβλιοκριτικές για διάφορες εφημερίδες. Το 1890 έγινε μέρος μιας ομάδας συγγραφέων με το όνομα”Νέα Βιέννη” (Jung Wien). Τότε είναι που υιοθετεί και το ψευδώνυμο Felix Salten. Το ψευδώνυμο αυτό αργότερα θα γίνει το νόμιμο όνομά του, σε μια προσπάθεια να κρύψει την εβραϊκή καταγωγή του. Είναι τότε που η ναζιστική απειλή αρχίζει να πλανάται πάνω από την Ευρώπη.
Όταν γράφει το “Bambi:μια ζωή στο δάσος, ο Salten είναι ένας καταξιωμένος κριτικός βιβλίων και τέχνης. Το βιβλίο είχε τεράστια επιτυχία όταν μεταφράστηκε στα αγγλικά. Το 1936 απαγορεύτηκε στη Γερμανία από τους Ναζί ως μια “πολιτική αλληγορία για τους διωγμούς των Εβραίων στην Ευρώπη”. Λίγα χρόνια μετά έφυγε από την Αυστρία και ο ίδιος. Όταν η ταινία του Disney βγήκε στους κινηματογράφους ο συγγραφέας του Bambi ζούσε στην Ελβετία. Εκεί έζησε ως το τέλος της ζωής του. Λέγεται μάλιστα ότι στη Ζυρίχη είχε την ευκαιρία να δει την ταινία “Bambi”. Μια ταινία που έκανε τεράστια επιτυχία, αυτός όμως, ο δημιουργός του βιβλίου στο οποίο βασίστηκε, πήρε ελάχιστα χρήματα: 1000 -5000 δολάρια, ανάλογα την πηγή.
Bambi: μια ζωή στο δάσος ή μια τρομακτική ιστορία
Όπως και στην ταινία, έτσι και στο βιβλίο τα ζώα αναπτύσσουν μεταξύ τους φιλικές σχέσεις. Ωστόσο, συχνές είναι οι εικόνες από τη φύση, δοσμένες χωρίς καμία διάθεση ωραιοποίησης. Ο Salten δε φείδεται των ωμών, φρικιαστικών σκηνών. Παρακολουθούμε, λοιπόν, μια αλεπού να επιτίθεται και να διαλύει ένα φασιανό. Σε άλλο σημείο του βιβλίου ένα κουνάβι δολοφονεί ένα σκιουράκι. Άλλη μια φρικιαστική σκηνή, είναι η επίθεση ενός κοπαδιού κορακιών στο γιο του γλυκύτατου λαγού Θάμπερ. Το λαγουδάκι πεθάνει αργά και βασανιστικά μέσα στις σελίδες του βιβλίου.
Άλλη μια συγκλονιστική σκηνή, που ξεχειλίζει βία και ωμότητα, είναι αυτή της δολοφονίας μιας αλεπούς από ένα σκύλο. Ο σκύλος κατακρεουργεί την αλεπού, αφήνοντάς την να αιμορραγεί. Η αλεπού, ψυχορραγώντας, παρακαλεί τον σκύλο να την αφήσει να πεθάνει τουλάχιστον κοντά στα αγαπημένα της πρόσωπα. Κάνοντας επίκληση στο συναίσθημα, η αλεπού θυμίζει στον σκύλο ότι είναι συγγενείς. Ο σκύλος, όμως, μένει ασυγκίνητος, απορρίπτοντας αυτή την άποψη. Υπερασπίζεται με πάθος το αφεντικό του, τον άνθρωπο, και αναγνωρίζει ως “αδέρφια” του μόνο τα ζώα που υπηρετούν τον άνθρωπο.
Διάχυτο σε όλο το βιβλίο είναι ο φόβος του θανάτου. Τα ζώα φοβούνται τον άνθρωπο-κυνηγό, αλλά και τα ζώα-θηρευτές. Και θλίβονται βαθύτατα από την προδοσία των ζώων που μπήκαν στην υπηρεσία του ανθρώπου για να τον βοηθούν να σκοτώνει.
Bambi ή μια σκοτεινή αλληγορία
Σύμφωνα με τους κριτικούς, ο Salten φαίνεται να προέβλεπε μια τραγωδία εις βάρος της φυλής του. Μεγαλώνοντας στην Αυστρία είχε νιώσει τον αντισημιτισμό, καθώς οι Εβραίοι κατηγορήθηκαν για την ήττα των Κεντρικών Δυνάμεων στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Γράφοντας μια ιστορία με ζώα, ο Salton είναι ελεύθερος να μιλήσει για ζητήματα, όπως η καταπίεση και ο διαρκής φόβος που βίωσαν -και βιώνουν- πολλές μειονότητες. Μακριά από κάθε διδακτισμό, ενθαρρύνει τον αναγνώστη να νιώσει μεγαλύτερη συμπάθεια για τα θύματα κάθε είδους διωγμού. Πολλοί συγγραφείς, όπως ο Όρσον Γουέλς, επέλεξαν να μιλήσουν για “δύσκολα” θέματα κάνοντας στο βιβλίο τους πρωταγωνιστές τα ζώα. Με τον τρόπο αυτό οι αναγνώστες μένουν μακριά από στερεότυπα και ίσως στο τέλος αναγνωρίσουν την αδικία που γίνεται σε συνανθρώπους μας.
Η ναζιστική Γερμανία πάντως διέκρινε την πολιτική αλληγορία πίσω από την ιστορία στο δάσος. Το βιβλίο απαγορεύτηκε στη Γερμανία το 1936, ενώ πιθανόν δε γλίτωσε και την πυρά.
Στις αρχές του 2022 κυκλοφόρησε μια νέα μετάφραση του βιβλίου στα αγγλικά από τις εκδόσεις του Πανεπιστημίου Princeton. Η μετάφραση του Jack Zipes λέγεται πως αποδίδει πιο πιστά σε σχέση με την παλαιότερη την ατμόσφαιρα της νουβέλας του Salten.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο:
Το “Bambi” ήταν πιο τρομακτικό από όσο θυμάσαι, ανακτήθηκε από: https://mikropragmata.lifo.gr/wtf/to-bambi-itan-arketa-pio-tromaktiko-ap-oso-thymasai/
12 things you may not know about Bambi, ανακτήθηκε από: https://metro.co.uk/2017/08/08/12-things-you-may-not-know-about-bambi-6837202/
If you think “Bambi” seems too mature for kids, you’re not wrong, ανακτήθηκε από: https://www.smithsonianmag.com/smart-news/if-you-think-bambi-seems-too-mature-kids-youre-not-wrong-180964450/
Felix Salten and Bambi, ανακτήθηκε από: https://www.german-way.com/notable-people/featured-bios/felix-salten-and-bambi/
Bambi: cute, lovable, vulnerable … or a dark parable of antesemetic terror?, ανακτήθηκε από: https://www.theguardian.com/news/2021/dec/25/bambi-cute-lovable-vulnerable-or-a-dark-parable-of-antisemitic-terror
The Original BambiQ The Story of a Life in the Forest, ανακτήθηκε από: https://press.princeton.edu/books/hardcover/9780691197746/the-original-bambi
“Bambi” is even bleaker than you thought, ανακτήθηκε από: https://www.newyorker.com/magazine/2022/01/24/bambi-is-even-bleaker-than-you-thought
