Η Βέροια, απλωμένη στους πρόποδες του Βερμίου και περιτριγυρισμένη από δάση με πεύκα, έλατα, καστανιές και οξιές είναι γνωστή και ως “Μικρή Ιερουσαλήμ” της Ελλάδος. Γιατί όμως απέδωσαν αυτόν τον χαρακτηρισμό στην όμορφη πόλη της Μακεδονίας;
Η Βέροια αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα βυζαντινά κέντρα στη Μακεδονία από τον 11ο ως τον 14ο αιώνα. Μέσα στους αιώνες χτίστηκαν συνολικά 72 βυζαντινοί και μεταβυζαντινοί ναοί και σήμερα διασώζονται 48 από αυτούς. Οι εκκλησίες βρίσκονται στο κέντρο της πόλης, παρέχοντας στον επισκέπτη τη χαρά να τις θαυμάσει από κοντά.
Ναοί της χριστιανικής συνοικίας της Μακαριώτισσας
Η περιήγησή μας ξεκινά από τις εκκλησίες της χριστιανικής συνοικίας της Μακαριώτισσας, μίας σημαντικής ελληνικής συνοικίας της Βέροιας την εποχή της Τουρκοκρατίας. Εκεί θα συναντήσουμε πολλούς ναούς που ταυτίζονται με την ιστορία της μεταβυζαντινής πόλης. Η Αγία Παρασκευή, από τα τέλη του 14ου αιώνα, ο Άγιος Γεώργιος ο Μικρός που έχει τη μορφή τρίκλιτου ξυλόστεγου ναού και χρονολογείται στα τέλη του 14ου -αρχές 15ου αιώνα. Ο ναός του Αγίου Στεφάνου, ο οποίος δέχθηκε ριζική ανακατασκευή τον 16ο αιώνα. Ο ναός του Αγίου Νικολάου υπήρξε πιθανόν καθολικό γυναικείας μονής και είναι μονόχωρος και ξυλόστεγος με νάρθηκα. Εκκλησίας αφιερωμένες στην Παναγία, όπως η Παλαιοφορίτισσα ή Παντάνασσα και η Παναγία Βαγγελίστρα, μονόχωρος ναός με επάλληλες επεμβάσεις. Επίσης, εντυπωσιάζουν η εκκλησία των Αγίων Θεοδώρων και ο ναός των Αγίων Κηρύκιου και Ιουλίτας, ο οποίος αποτέλεσε το μοναδικό σταυροειδή εγγεγραμμένο με τρούλο ναό της Βέροιας και δέχθηκε διάφορες ανακατασκευές, κυρίως τον 16ο αι. Ο ναός της Αναστάσεως του Χριστού ξεχωρίζει με τον ζωγραφικό διάκοσμο με τις συνθέσεις της Σταύρωσης, της Έγερσης του Λαζάρου, καθώς και μορφών αγίων στο χώρο του περιστώου.
Ναοί της χριστιανικής συνοικίας της Κυριώτισσας
Οι ναοί της χριστιανικής συνοικίας της Κυριώτισσας, αποτελούν τεκμήρια ιστορικής συνέχειας και εξέλιξης, καθώς έχουν υποστεί διάφορες επεμβάσεις κατά τη διάρκεια των μεταβυζαντινών χρόνων. Ναοί κτισμένοι ως επί το πλείστον στον τύπο της ξυλόστεγης βασιλικής, δέχονται διαδοχικές επεμβάσεις από τους υστεροβυζαντινούς μέχρι και τους νεότερους χρόνους. Ο Μητροπολιτικός ναός των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου αποτελεί στη σημερινή του μορφή τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική με διαδοχικές επεμβάσεις και ανακαινίσεις μέχρι τις μέρες μας. Ο ναός του Αγίου Δημητρίου, η Παναγία η Φανερωμένη, ο ναός του Αγίου Βλασίου, η εκκλησία της Υπαπαντής ή Παναγούδας διασώζουν πολύτιμες μαρτυρίες για την αρχιτεκτονική και τη ζωγραφική της παλαιολόγειας αναγέννησης από το χώρο της Μακεδονίας. Επίσης και οι ναοί του Αγίου Σάββα Κυριωτίσσης, ο μονόχωρος ναός του Αγίου Ανδρέα, η Παναγία Γοργοεπήκοος, οι Άγιοι Ανάργυροι οι Μικροί, συμπληρώνουν το αρχιτεκτονικό παζλ.
Ο θρησκευτικός τουρισμός θα μπορούσε να επιφέρει αξιόλογη τουριστική κίνηση στην πόλη, αφού οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να δουν από κοντά όχι μόνο την Παλαιά Μητρόπολη, που αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα βυζαντινά μνημεία της Μακεδονίας και των Βαλκανίων, αλλά και την εξαιρετική σκηνή της Ανάστασης στην εκκλησία του Χριστού, που αγιογραφήθηκε το 1314/5 από τον Γεώργιο Καλλιέργη. Όπως και τον τοιχογραφικό διάκοσμο του 14ου, 15ου και 16ου αιώνα στο ναό των Αγίων Κηρύκου και Ιουλίττης, τα αποκατεστημένα παλαιοχριστιανικά ψηφιδωτά του κτηριακού συγκροτήματος που βρισκόταν στο κέντρο της αρχαίας αλλά και της παλαιοχριστιανικής Βέροιας στον Άγιο Πατάπιο, καθώς και το σύνολο των ναών της ιστορικής συνοικίας της Μακαριώτισσας, σε μια γραφική για τον επισκέπτη διαδρομή που τον εξοικειώνει με την εικόνα που είχε η πόλη της Βέροιας ως τις αρχές του 20ού αιώνα.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν στο άρθρο
Βέροια η πόλη όπου χτίσθηκαν 72 ναοί και διασώζονται οι 48.Ανακτήθηκε από https://exploringgreece.tv/destinations/veroia-i-poli-opoy-chtistikan-72-naoi-kai-diasozontai-48/9876/ (τελευταία πρόσβαση 08/04/2022)
Βυζαντινό μουσείο Βέροιας .Ανακτήθηκε από https://www.byzantine-museum-veria.gr/(τελευταία πρόσβαση 08/04/2022)
Τα βυζαντινά μνημεία της Βέροιας ανοίγουν για το κοινό. Ανακτήθηκε από https://www.archaiologia.gr/blog/(τελευταία πρόσβαση 08/04/2022)
