Υπηρέτες των social media; Όλοι λίγο -πολύ μπορεί να έχουμε νιώσει την ανάγκη, ενώ βρισκόμαστε έξω με την παρέα μας ή ενώ ετοιμαζόμαστε να φάμε, να βγάλουμε το κινητό και να αποθανατίσουμε τη στιγμή, αφού πρώτα στήσουμε προσεκτικά το background και χρησιμοποιήσουμε τα κατάλληλα φίλτρα, έτσι ώστε να δημοσιεύσουμε την τέλεια φωτογραφία μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (social media). Πόσες φορές έχουμε πιάσει τον εαυτό μας να θέλει να πηγαίνει σε μέρη και να κάνει πράγματα, μόνο και μόνο για να ενημερώσει το διαδικτυακό του κοινό ότι έχει μια ενδιαφέρουσα και ευτυχισμένη ζωή; Πότε ήταν η τελευταία φορά που απενεργοποιήσαμε το κινητό και απολαύσαμε τη στιγμή; Ζούμε σε μια εποχή που τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας και μας επηρεάζουν σε μεγαλύτερο βαθμό από όσο νομίζουμε. Στην εποχή, λοιπόν, των social media, όπου κυριαρχεί η εικόνα, και μάλιστα η τέλεια εικόνα, και όλοι φαίνονται τόσο ευτυχισμένοι και ικανοποιημένοι από τη ζωή, πώς γίνεται να νιώθουμε πιο δυστυχισμένοι και κενοί από ποτέ;
Είναι πλέον συνηθισμένη η αυτοπροβολή από διάφορα δημόσια πρόσωπα, influencers, αλλά, για να μη φύγουμε πολύ μακριά, και από άτομα του κοινωνικού μας περίγυρου, στα social media, όπου παρουσιάζουν μια τέλεια, ανέμελη και προπάντων ευτυχισμένη ζωή, γεμάτη πολυτέλειες, ακριβά αγαθά, τρυφερούς ερωτικούς συντρόφους, υπέροχους και διασκεδαστικούς φίλους, ένα τακτοποιημένο και καλοσχεδιασμένο σπίτι, ταξίδια σε όλον τον κόσμο και καθημερινές εξόδους. Και εμείς, πίσω από τις οθόνες των κινητών μας, να αναρωτιόμαστε γιατί να μην έχουμε κι εμείς μια τέτοια ζωή. Η κοινωνική σύγκριση είναι κάτι που δε μπορούμε να αποφύγουμε. Η κοινωνική ζήλια (social envy), δηλαδή η ζήλια που νιώθουμε για τα άλλα άτομα στα social media είναι ένα συνηθισμένο πλέον φαινόμενο.
Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεγελιόμαστε. Σύμφωνα με τη θεωρία του Rogers, έχουμε έναν πραγματικό και έναν ιδανικό εαυτό. Ο πραγματικός εαυτός είναι η αυτοεικόνα μας, η εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας, ενώ ο ιδανικός αναφέρεται σ’ εκείνο που θα θέλαμε να είμαστε σε σωματικό, συναισθηματικό, συμπεριφορικό και κοινωνικό επίπεδο. Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου είναι εύκολο να κρυφτείς πίσω από ένα προσωπείο, οι χρήστες προτιμούν να προβάλουν τον ιδανικό τους εαυτό, τον εαυτό και τη ζωή που θα ήθελαν να έχουν, προκειμένου να ξεφύγουν, έστω για λίγο, από την ανιαρή πραγματικότητα. Επιπλέον, ο Rogers συνεχίζει λέγοντας ότι κάθε άτομο έχει την ανάγκη για αυτοπραγμάτωση, δηλαδή να εμφανίζει μια συνέχεια και συμφωνία εαυτού. Η ανάγκη για αποδοχή από τους «σημαντικούς άλλους» είναι ιδιαίτερα σημαντική για την αυτοπραγμάτωσή μας. Η προβολή μιας επιτυχημένης και ευτυχισμένης ζωής επιφέρει την προσοχή, τον θαυμασμό και τελικά την αποδοχή από τους άλλους. Όσα πιο πολλά «likes» λαμβάνουμε, τόσο πιο επιθυμητοί νιώθουμε. Άλλωστε, μην ξεχνάμε ότι ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ον και το αίσθημα του «ανήκειν» και της κοινωνικής αποδοχής είναι ιδιαίτερα σημαντικά για τη διαμόρφωση της ταυτότητάς του.
Σε τι σημείο, όμως, είμαστε ικανοί να φτάσουμε για λίγα ακόμα «likes», λίγη ακόμα αποδοχή; Μήπως να πούμε ψέματα; Η ευτυχισμένη ζωή που προβάλλουν οι χρήστες των social media δεν είναι παρά πλασματική. Αυτό έρχεται να επιβεβαιώσει η έρευνα του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια, η οποία βασίζεται σε πειραματικά δεδομένα και αποδεικνύει ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως είναι το Facebook, το Instagram και το Snapchat, συνδέονται αιτιωδώς με τη μειωμένη ευεξία. Η αυξημένη χρήση των social media οδηγεί σε αύξηση της κατάθλιψης και της μοναξιάς. Σε μια άλλη έρευνα του Πανεπιστημίου του Michigan, επιβεβαιώνονται τα παραπάνω, καθώς διαπιστώθηκε ότι όσοι χρησιμοποιούσαν σε καθημερινή βάση τα social media ένιωθαν περισσότερο λυπημένοι συγκριτικά με εκείνους που δεν ασχολούνταν συστηματικά με αυτά. Οι περισσότεροι συμμετέχοντες παρουσίαζαν συμπτώματα κατάθλιψης και βίωναν φόβο μήπως «χάσουν» οτιδήποτε νεότερο προέκυπτε στο κάθε μέσο κοινωνικής δικτύωσης. Αυτή η διαπίστωση έρχεται σε αντιπαράθεση με την ιδανική εικόνα που έχουμε σχηματίσει για τους influencers.
Μήπως ήρθε η ώρα να αποδομήσουμε κάποια πράγματα για τα social media και να συνειδητοποιήσουμε ότι οι τόσο αψεγάδιαστες εικόνες από τις ζωές των άλλων που μας προβάλλουν δεν είναι παρά εικονικές; Τα social media έρχονται στη ζωή μας, υποσχόμενα να πληρώσουν το κενό μας και να ικανοποιήσουν τις βαθύτερες ανάγκες μας. Μήπως, όμως, μας δημιουργούν μεγαλύτερη μοναξιά και περισσότερες πλασματικές ανάγκες; Ας το σκεφτούμε αυτό την επόμενη φορά που θα προτιμήσουμε να περιηγηθούμε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από το να καταπιαστούμε με κάποια δραστηριότητα που πραγματικά μας ευχαριστεί.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν στο άρθρο αυτό:
Social media: πραγματική ζωή VS εικονικής πραγματικότητας;, ανάκτηση από www.offlinepost.gr
Πώς τα social media επηρεάζουν την ταυτότητά μας, ανάκτηση από www.iark.gr
Η κατασκευή της «εικόνας εαυτού» στα social media, ανάκτηση από www.psychologynow.gr
Πώς τα social media επηρεάζουν την ψυχολογία μας, ανάκτηση από www.semifind.gr/
Η χρήση των social media αυξάνει την κατάθίψη και τη μοναξιά, ανάκτηση από www.psychologynow.gr
