Η πασίγνωστη Χριστουγεννιάτικη νουβέλα του 1843 εγκατέστησε στη συνείδηση των αναγνωστών μια ελπίδα. Ο Κάρολος Ντίκενς σκιαγράφησε τη διαδρομή του κεντρικού του ήρωα από τον μισανθρωπισμό στον εξανθρωπισμό του. Ο Εμπενίζερ Σκρουτζ αντιλαμβάνεται σε μια νύχτα πως όλη η ζωή του κραύγαζε απελπισμένα τον ψυχικό του θάνατο. Η παραμονή εκείνων των Χριστουγέννων αποκάλυψε την άβυσσο που τον χώριζε από ό,τι δίνει νόημα στις ανθρώπινες υπάρξεις.
Η περσόνα της ιστορίας
Ο τσιγκούνης, μισάνθρωπος τοκογλύφος, Ο Σκρουτζ, έχει επιλέξει να ζει μαζεύοντας πλούτο, λοιδορώντας τις χαρές της καθημερινότητας, χλευάζοντας την ευαισθησία και περιφρονώντας κάθε τι ανθρώπινο: Η φτώχεια είναι αποτέλεσμα οκνηρίας, η αρρώστια κακόγουστο πρόβλημα των άλλων, η οικογένεια σιχαμερό βάρος και η χαρά απόδειξη επικίνδυνης ηλιθιότητας. Ο Σκρουτζ αντιπαθεί τα πάντα και περισσότερο από όλα μισεί τα Χριστούγεννα .
Ο Εμπενίζερ ζει για να αποσυσσωρεύει πλούτη. Δεν τα χρησιμοποιεί. Δεν ξοδεύει για χάρη κανενός, ούτε για τον εαυτό του! Η πλεονεξία του είναι βουλιμική παρόρμηση και η τσιγκουνιά του η τελετουργική υπόκρυψη του ψυχικού του κενού. Κυκλοφορεί ρακένδυτος προβάλλοντας υποσυνείδητα την ψυχική του γύμνια. Τρώει ελάχιστα εξυπηρετώντας, χωρίς να το αντιλαμβάνεται, την αυτοτιμωρητική του διάθεση.
Ο κυνισμός
Ο κυνικός άνθρωπος αγνοεί συνειδητά τα ηθικά πρότυπα της κοινωνίας, στην οποία ζει. Δεν τα αποδέχεται ως ρεαλιστικά και αρνείται να εκδηλώσει οποιαδήποτε ευγενή και αλτρουιστική συμπεριφορά. Μια τέτοια κοσμοθεωρία μπορεί να απεικονίζει την ισχυρή απογοήτευση του κυνικού από τους ανθρώπους. Αποφασίζει να αμυνθεί περιορίζοντας τις σχέσεις του μόνο σε όσες βασίζονται στον υπολογισμό.
Ο Σκρουτζ είναι κυνικός. Αγενής και σκληρός, υποτιμά κάθε ηθική αξία, πιστεύει ότι όλα αγοράζονται. Σε μικρή ηλικία εισέπραξε σκληρότητα και αδιαφορία και αυτά επιστρέφει στους γύρω του. Ανέχεται μετά βίας και εξ ανάγκης τον υπάλληλο του, όπως ανέχτηκε και τον συνέταιρό του. Έναν επίσης ανάλγητο τοκογλύφο ,που δεν δίστασε να προδώσει, όσο αυτός ζούσε.
Τρία πνεύματα, τρεις χωρόχρονοι
Ο στριφνός γεροτσιγκούνης επιστρέφει στο παγωμένο σπίτι του έχοντας αρνηθεί σκαιά την ευγενική πρόσκληση του ανηψιού του και έχοντας προσβάλλει τον μοναδικό του υπάλληλο. Ο Σκρουτζ είναι σκληρός και γίνεται σκληρότερος ειδικά όταν οι υπόλοιποι άνθρωποι συνηθίζουν να γιορτάζουν. Διαθέτει ολόκληρο οπλοστάσιο ενάντια στην ανθρώπινη ευτυχία.
Η νύχτα του επιφυλάσσει τρομακτικές εκπλήξεις με πρώτη την φασματική επίσκεψη του σιδηροδέσμιου συνεταίρου του. Η εφιαλτική φιγούρα του αποκαλύπτει την βασανιστική μεταθανάτια μοίρα του, ως τιμωρία της απληστίας και της σκληρότητας.
Στη συνέχεια το πνεύμα των Χριστουγένννων, τρισυπόστατο ( σύμφωνα με την Γιουνγκική προσέγγιση), αναλαμβάνει να τον «ξεναγήσει» στο βαθύ του υποσυνείδητο. Στο τραυματικό του παρελθόν, γεμάτο ανεκπλήρωτες επιθυμίες και ματαιώσεις. Στο ανελέητα μοναχικό του παρόν, με αποκάλυψη της θλιβερής πραγματικότητας γύρω του. Στο τρομαχτικό μέλλον του, σε ένα αξιοθρήνητο τέλος με επίγνωση πλέον της άδειας, κυνικής και δυστυχισμένης του ύπαρξης.
Η μεταστροφή
Ο Εμπενίζερ Σκρουτζ συγκρούστηκε μετωπικά με την αλήθεια του. Αυτήν που είχε ενταφιάσει καθώς μεγάλωνε. Ξαφνικά και οδυνηρά ξύπνησε στον πραγματικό κόσμο. Ο Ντίκενς, βαθύς γνώστης της κοινωνικής αδικίας και ανατόμος της ανθρώπινης δυστοπίας, οδήγησε τον ήρωά του σε ένα εσωτερικό ταξίδι. Η ζωή του Σκρουτζ ανασκαλεύτηκε εκ βάθρων. Τραύματα, επιλογές, αυταπάτες και πικρίες αποκαλύφθηκαν σε ένα σκληρό, απολύτως αληθινό περιβάλλον κι ας ήταν μεγαλειωδώς φασματικό.
Η συνειδητοποίηση άλλαξε οριστικά τον κυνικό, αλαζόνα, απάνθρωπο και άπληστο γέροντα. Του φόρτωσε την μηδαμινότητά του, τον έφερε αντιμέτωπο με τους άλλους, όσο και με τον τρόμο. Η γυάλινη σφαίρα που πίστευε ότι τον προστάτευε έσπασε και στα συντρίμμια της καθρεφτίστηκε το κενό του.
Το κενό είναι τρομαχτικό.
Οι άλλοι
Ο Σκρουτζ άδραξε την ευκαιρία των Χριστουγέννων. Η συγκεκριμένη γιορτή είναι ειδικά φορτισμένη. Είναι η επίσημη γιορτή προσφοράς και η προσφορά είναι η πιο αλτρουιστική εκδήλωση στις ανθρώπινες κοινωνίες. Φορτώθηκε δώρα, ντύθηκε σαν άνθρωπος, χαμογέλασε σαν άνθρωπος, αναμείχθηκε με τους δικούς του, άπλωσε επιτέλους το χέρι του στους άλλους.
Α Happy End
Οι παλιές Χριστουγεννιάτικες ιστορίες ακολουθούν ένα μοτίβο. Η αρχική θλίψη, τα βάσανα των ανθρώπων, οι πικρίες και τα πάθη τους ανακατεύονται σε ένα λυπητερό μίγμα από το οποίο λείπει η ελπίδα. Μοιάζουν λίγο με θάνατο, πριν η ενσυναίσθηση διαρρήξει το σκληρό περίβλημα των πλασμάτων και αναδείξει το θαυμαστό δώρο της ζωής !
