Το ψυχόδραμα αποτελεί ένα πολυεπίπεδο όρο, ο οποίος δεν μπορεί να οριστεί επακριβώς και συνιστά μια προσέγγιση που συμπληρώνει 100 χρόνια ύπαρξης. Ιδρυτής της εναλλακτικής αυτής θεραπευτικής προσέγγισης είναι ο J.L Moreno. Ο Moreno ήταν ψυχίατρος, ο οποίος αγαπούσε το θέατρο και τις τέχνες. Αυτό τον οδήγησε μέσα από την παρατήρηση ανθρώπων και κυρίως μικρών παιδιών σε πάρκα να θεμελιώσει αυτή τη θεραπευτική μέθοδο. Το ψυχόδραμα αποτελεί στην ουσία μια έντονα βιωματική ολιστική μέθοδο ψυχοθεραπείας μέσω της τέχνης. Η οποία αποσκοπεί στην κάθαρση και την προσωπική εξέλιξη του ατόμου.
Ο χαρακτηρισμός ολιστική προσέγγιση υποδηλώνει:
…ότι προσεγγίζει το άτομο σφαιρικά και συμπεριλαμβάνει όλα τα στοιχεία όπως τις σκέψεις, τις εμπειρίες, τα συναισθήματα, τις συμπεριφορές ακόμα και το προσωπικό ιστορικό που συντελούν ένα άτομο. Τα βασικά στοιχεία του ψυχοδράματος είναι η δημιουργικότητα και ο αυθορμητισμός. Το ψυχόδραμα περιλαμβάνει την αναπαράσταση επί σκηνής ενός προβλήματος όπως συμβαίνει σε ένα θεατρικό έργο. Σε αντίθεση με τις άλλες ψυχοθεραπευτικές μεθόδους που περιλαμβάνουν την λογική ανάλυση, το ψυχόδραμα εστιάζει στην αναπαράσταση του γεγονότος, τη δράση και τον αυθορμητισμό. Όλα τα συναισθήματα ενσαρκώνονται και καθαίρονται με τη βοήθεια του θεραπευτή.
Τεχνικές του ψυχοδράματος
Υπάρχουν πολλές τεχνικές που χρησιμοποιούνται στην ψυχοδραματική θεραπεία. Η αντιστροφή ρόλων ή παιχνίδι αποτελεί τη βασικότερη τεχνική του ψυχοδράματος. Χαρακτηρίζεται από τρεις κατηγορίες ρόλων: τους κοινωνικούς, τους ψυχοδραματικούς και τους ψυχοσωματικούς.
Πιο συγκεκριμένα:
Οι κοινωνικοί συμπεριλαμβάνουν τους ρόλους της καθημερινής ζωής. Οι ψυχοδραματικοί αφορούν τα λόγια που εκφράζονται μέσα σε στενές σχέσεις, ενώ οι ψυχοσωματικοί τις σκέψεις και τα συναισθήματα του ατόμου. Σύμφωνα λοιπόν με την τεχνική της αντιστροφής ρόλων ο πρωταγωνιστής έχει τον κεντρικό ρόλο και όλοι οι άλλοι ρόλοι λειτουργούν με βάση τις οδηγίες του. Ακόμα, άλλη μια σημαντική τεχνική του ψυχοδράματος είναι ο καθρέφτης. Ειδικότερα, χρησιμοποιώντας αυτή την τεχνική το άτομο προσπαθεί να δει και να βιώσει το θέμα που το απασχολεί από μια απόσταση με τη βοήθεια ενός άλλου ατόμου που ονομάζεται βοηθητικό εγώ.
Βλέποντας λοιπόν το άτομο αυτό από έξω την αναπαράστασή του γεγονότος συνειδητοποιεί καλύτερα το πρόβλημα και τη συμπεριφορά του. Επιπρόσθετα σε μια ψυχοδραματική θεραπεία χρησιμοποιείται και η τεχνική της διορθωτικής σκηνής κατά τη διάρκεια της οποίας τα άτομα δρουν ανεξάρτητα και τροποποιούν αυτό που είχαν αναπαραστήσει σε κάτι άλλο που επιθυμούν. Επιπλέον συχνά χρησιμοποιούνται και άλλες τεχνικές όπως ο μονόλογος και η αφήγηση ή δημιουργία ιστοριών μέσω του αυθορμητισμού.
Μέρη του ψυχοδράματος
Σύμφωνα με τον Moreno υπάρχουν τρεις βασικές φάσεις του ψυχοδράματος: το ζέσταμα, η εκδραμάτιση και το μοίρασμα. Το ζέσταμα αποτελεί τη φάση προετοιμασίας των μελών της ομάδας και του πρωταγωνιστή για την δράση. Περιλαμβάνει ασκήσεις ζεστάματος, ώστε να χαλαρώσει όλη η ομάδα και να επικεντρωθεί στο τώρα και στα όσα βιώνει. Η εκδραμάτιση ή όπως αλλιώς ονομάζεται η φάση του κυρίως δράματος ακολουθεί κατά την διάρκεια της οποίας ένα άτομο ανεβαίνει στη σκηνή και αναπαριστά ένα από τα θέματα που έχουν αναδειχθεί.
Ο στόχος της διαδικασίας:
Μέσα από τις σκηνές αναπαράστασης να επέλθει η κάθαρση και να συνειδητοποιήσει ο πρωταγωνιστής τη λύση του θέματος που τον απασχολεί. Η τρίτη φάση είναι αυτή του μοιράσματος. Κατά την φάση αυτή ο πρωταγωνιστής και τα υπόλοιπα άτομα της ομάδας συζητούν όλοι μαζί για την εμπειρία τους, όσα άτομα ενσάρκωσαν κάποιου ρόλους περιγράφουν πως ένιωσαν. Επίσης, μοιράζονται τα προσωπικά τους βιώματα σχετικά με αυτό το θέμα χωρίς όμως να συμβουλεύουν τον πρωταγωνιστή ή τους άλλους τι πρέπει να κάνουν. Το πιο σημαντικό είναι λοιπόν ότι μέσα από το μοίρασμα κατανοούν όλα τα άτομα ότι υπάρχουν πολλοί που βιώνουν μια εμπειρία αντίστοιχη με τη δική τους οπότε δεν νιώθουν μόνα.
Αυτό που αξίζει να σημειωθεί σχετικά με το ψυχόδραμα είναι ότι το στοιχείο που την ξεχωρίζει ως θεραπευτική προσέγγιση από τις άλλες είναι ο έντονος αυθορμητισμός, το γεγονός ότι διακατέχεται από δράση, αμεσότητα και έντονο βιωματικό στοιχείο. Το άτομο εξωτερικεύει γεγονότα και βιώματα του σε ένα ασφαλές και υποστηρικτικό περιβάλλον. ‘Ετσι νιώθει πιο ελεύθερο και άνετο να μοιραστεί αυτό που το απασχολεί. Συνεπώς, όλα τα στοιχεία αυτά του δράματος λειτουργούν επουλωτικά στο άτομο και το οδηγούν στην ψυχική υγεία και ανάπτυξη.
Πηγές:
- -https://angelosleventis.gr/to-psychodrama-os-methodos-psychotherapeia/
- -https://www.animartists.com/2020/02/24/54354354/
- -https://www.greekpsychodrama.gr/
