Τι είναι η θεραπεία έκθεσης, πρόληψης, απόκρισης (ERP);
Η θεραπεία έκθεσης, πρόληψης, απόκρισης που συνήθως αναφέρεται ως ERP, είναι μια θεραπεία που ενθαρρύνει το άτομο να αντιμετωπίσει τους φόβους του και να αφήσει τις ιδεοληπτικές σκέψεις να συμβούν χωρίς να τις εξουδετερώνει με καταναγκασμούς. Η θεραπεία έκθεσης ξεκινά με την αντιμετώπιση αντικειμένων και καταστάσεων που προκαλούν άγχος, αλλά με άγχος που νιώθει κανείς ότι μπορεί να ανεχτεί. Στη συνέχεια, ανάλογα με το αποτέλεσμα το άτομο προχωρά και σε σε πιο δύσκολες ασκήσεις. Το ERP επιπλέον είναι ένας τύπος συμπεριφορικής θεραπείας και ο απώτερος στόχος του είναι να απελευθερώσει τους ανθρώπους από τον κύκλο των εμμονών και των καταναγκασμών ώστε να μπορούν να ζήσουν καλύτερα. Γι’ αυτό και θεωρείται μία από τις καλύτερες μεθόδους θεραπείας για την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Τέλος, η θεραπεία έκθεσης, πρόληψης, απόκρισης αναπτύχθηκε τη δεκαετία του 1970 και συνίσταται από την Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία και πολλούς άλλους οργανισμούς ανά τον κόσμο.
Πώς λειτουργεί;
Η θεραπεία έκθεσης, πρόληψης, απόκρισης έχει σχεδιαστεί για να μειώνει σταδιακά το άγχος που τροφοδοτεί τις εμμονές και τους καταναγκασμούς. Ένας τρόπος με τον οποίο πιστεύεται ότι συμβαίνει αυτό είναι μέσω μιας διαδικασίας που ονομάζεται εξοικείωση, κατά την οποία οι άνθρωποι διεγείρονται λιγότερο φυσιολογικά προκαλώντας ερεθίσματα ή εμμονές αφού εκτίθενται επανειλημμένα και με ασφάλεια σε αυτά.
Τα άτομα εκτίθενται άμεσα σε ερεθίσματα που γενικά προκαλούν φόβο, αγωνία, εμμονικές σκέψεις ή ψυχαναγκαστική, τελετουργική συμπεριφορά. Μαθαίνουν θεραπευτικές τεχνικές που βοηθούν στην πρόληψη της συνήθους δυσπροσαρμοστικής τους απόκρισης. Ως αποτέλεσμα, συνηθίζουν να βιώνουν μια αγχωτική σκέψη ή κατάσταση αλλά να μην ενδίδουν στον καταναγκασμό. Αυτό είναι και το νόημα της συγκεκριμένης θεραπείας και την λογικής έκθεσης, πρόληψης και απόκρισης.
Με την καθοδήγηση του θεραπευτή, ο ασθενής εκτίθεται συστηματικά σε αντικείμενα, καταστάσεις, νοητικές εικόνες ή άλλα ερεθίσματα που πυροδοτούν εμμονές. Με την έκθεση σε όλο και πιο δυσάρεστα ερεθίσματα, οι ασθενείς αποκτούν την ικανότητα να ανέχονται την αγωνία που προκαλούν χωρίς να χρειάζεται να καταφεύγουν σε τελετουργίες που καταλήγουν μόνο στη διαιώνιση ιδεοψυχαναγκαστικών μοτίβων.
Οι συνεδρίες πραγματοποιούνται συνήθως μέσα στο γραφείο ενός θεραπευτή, αλλά μπορεί επίσης να ενσωματώνουν μια τοποθεσία που συνήθως προκαλεί ορισμένα συμπτώματα. Τελικά, ένας θεραπευτής μπορεί να κατευθύνει τον θεραπευόμενο να συμμετάσχει σε δραστηριότητες έκθεσης, πρόληψης, απόκρισης μόνος του. Το ERP ολοκληρώνεται γενικά με τον θεραπευτή και τον ασθενή να κάνουν ένα σχέδιο για την πρόληψη των υποτροπών.
Γιατί θεωρείται κατάλληλη θεραπεία για την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή;
Τα άτομα με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, άγχος, φοβίες ή διατροφικές διαταραχές μαθαίνουν με την πάροδο του χρόνου ότι τα ερεθίσματα, οι σκέψεις και τα συναισθήματα που προκαλούν καταναγκασμούς είναι πιο υποφερτά από ό,τι περίμεναν. Συνειδητοποιούν επίσης ότι η έκθεση στους φόβους τους δεν οδηγεί στην πραγματικότητα στα αποτελέσματα που φοβούνται. Καταλαβαίνουν ότι είναι ικανοί να αντιμετωπίσουν τα ερεθίσματα χωρίς να καταφεύγουν σε καταναγκαστικές τελετουργίες.
Σε τί διαφέρει η ERP από τη CBT θεραπεία;
Η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία προσανατολίζεται στο να βιώσει το άτομο τις συμπεριφορές με ορισμένα πειράματα και μεθόδους. Ο κίνδυνος που κρύβεται πίσω από αυτό για ένα άτομο με ιδεοψυχαναγκασμούς είναι να θεωρήσει λανθασμένα ότι το ίδιο ευθύνεται για τη νοητή ευθύνη εάν δεν ελέγξει ή δεν κατευθύνει τα τελετουργικά του. Έτσι λοιπόν αντί απλά να διώξει το άγχος, αυτή η θεραπεία σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχει πιθανότητα να το αυξήσει.
Φυσικά, η θεραπεία έκθεσης, πρόληψης, απόκρισης δεν αποτελεί μία ξεχωριστή και τελείως διαφορετική θεραπεία. Αντίθετα, είναι μια θεραπεία που ενσωματώνει όλα τα χρήσιμα στοιχεία της συμπεριφορικής θεραπείας σε συνδυασμό με την έκθεση σε ελεγχόμενα ερεθίσματα με διαφορετικό εξατομικευμένο τρόπο ως προς τον ασθενή αυτή τη φορά. Ειδικότερα, μια εξατομικευμένη θεραπεία, ώστε να προσαρμόζεται στους εκάστοτε ιδεοψυχαναγκασμούς και αγχωτικές σκέψεις.
Κλείνοντας
Το να αντιμετωπίζει κανείς τους φόβους και τις σκέψεις του είναι ένα από τα πιο γενναία πράγματα που μπορεί να κάνει σε αυτή τη ζωή. Η προσέγγιση του κατάλληλου θεραπευτή και η εξατομίκευση της μεθόδου στις προσωπικές συνθήκες του θεραπευόμενου έχουν τεράστια σημασία για την έκβαση του αποτελέσματος. Το μόνο σίγουρο είναι πως ο καθένας μας αξίζει να δώσει μια ευκαιρία στην βελτίωση της ποιότητας της ζωής του ξεπερνώντας τους φόβους του.
