Από αλλού το περιμέναμε και από αλλού μας ήρθε. Μπορεί ο Κιμ Γιονγκ Ουν να μην πάτησε ακόμα “το κουμπί”,αλλά μικροποσότητες ραδιενέργειας άγνωστης πηγής εντοπίστηκαν στην Ευρώπη και στην Ελλάδα. Σύμφωνα με πρόσφατη ανακοίνωση της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας (ΕΕΑΕ), ανιχνεύτηκε την περίοδο 27/9-5/10/2017 μικρή ποσότητα ραδιενεργού ρουθηνίου και στην ατμόσφαιρα της Ελλάδας.
Τι είναι το ρουθήνιο;
Το ρουθήνιο Ru (Ruthenium) αποτελεί ένα ευγενές μέταλλο με ατομικό αριθμό 44.Βρίσκεται στην 8η στήλη του περιοδικού πίνακα και έχει χρώμα ασημί. Λόγω της χημικής του συμπεριφοράς ανήκει στη λεγόμενη ομάδα του λευκόχρυσου. Είναι το τέταρτο πιο σκληρό μέταλλο και χρησιμοποιείται σε διάφορα κράματα ακόμα και για κοσμήματα.
Η βιολογική του δράση, δεν είναι ιδιαίτερα γνωστή. Σύμφωνα με ορισμένες πηγές όμως θεωρείται βιοσυσωρευτικό στα κόκαλα και άρα καρκινογόνο. Πέρα από τα 7 σταθερά ισότοπα, το στοιχείο αυτό έχει 34 ραδιοϊσότοπα μεταξύ άλλων τα 106Ru, το 103Ru και το 97Ru, που έχουν πολύ μεγάλο χρόνο ημιζωής.
Τι είναι το ραδιενεργό ρουθήνιο;
Όπως αναφέρθηκε ένα στοιχείο μπορεί να έχει σταθερά ισότοπα,δηλαδή πυρήνες με τον ίδιο ατομικό αριθμό και διαφορετικό μαζικό. Τα ραδιοϊσότοπα αποτελούν ασταθείς πυρήνες και μεταβαίνουν σε σταθερή κατάσταση μέσω ραδιενεργούς διάσπασης. Σε μια ραδιενεργή διάσπαση εκπέμπονται σωματίδια:
- α (πυρήνες ηλίου, διάσπαση α)
- ηλεκτρόνια (β- διάσπαση)
- ποζιτρόνια(β+ διάσπαση)
- ακτίνες γ (φωτόνια υψηλής ενέργειας, γ διάσπαση)
Το ραδιενεργό ισότοπο 106Ru εκπέμπει ηλεκτρόνια (σωμάτια β, β- διάσπαση) και παράγεται σε πυρηνικούς αντιδραστήρες. Ειδικότερα, εντοπίζεται ως προϊόν σχάσης του ουρανίου και του πλουτωνίου. Επιπλέον, χρησιμοποιείται για τη θεραπεία καρκινικών όγκων στα ματιά και σε όγκους βάθους 7 χιλιοστών λόγω της “μικρής” εμβέλειας των ηλεκτρονίων.
Τι βρέθηκε στον ελλαδικό χώρο;
Για τον ελλαδικό χώρο, η επίσημη ανακοίνωση της ΕΕΑΕ (εδώ) αναφέρει ότι εντοπίστηκαν ίχνη ραδιενέργειας και συγκεκριμένα 106Ru, ρουθήνιο-106. Οι συγκεντρώσεις του ρουθήνιο-106 είναι πολύ χαμηλές <5 mBq/m3 .Έτσι, όπως διαβάζουμε στην ίδια ανακοίνωση,δεν συντρέχει λόγος ανησυχίας για τους πολίτες ή το περιβάλλον, ούτε απαιτούνται μέτρα προστασίας. Παρόλα αυτά, είναι απαραίτητη η παρακολούθηση του φαινομένου και ο εντοπισμός της προέλευσης της ποσότητας αυτής, που εντοπίστηκε και σε άλλες χώρες μεταξύ των οποίων: η Ιταλία, η Φιλανδία και η Γερμανία.
Ποια είναι η πιθανή πηγή του ραδιενεργού ισοτόπου;
Η “πηγή” του 106Ru δεν είναι ακόμα γνωστή. Όμως, σύμφωνα με ορισμένους επιστήμονες, η έκλυση του δεν είναι αποτέλεσμα πυρηνικού ατυχήματος. Κι αυτό διότι, σε μια τέτοια περίπτωση θα ανιχνεύονταν και άλλα ραδιενεργά στοιχεία στην ατμόσφαιρα και σε διαφορετικές φυσικά ποσότητες.
Όσο αναφορά την τοποθεσία απ’όπου εκλύθηκε, με βάση τις μελέτες που έγιναν ως τώρα, το ραδιενεργό ρουθήνιο-106 εκτιμάται ότι εκλύθηκε κάπου στην ανατολική Ευρώπη και συγκεκριμένα 1000 km ανατολικότερα της Γερμανίας. Στο σημείο αυτό, αξίζει να σημειώσουμε ότι δεν είναι η πρώτη φορά που εντοπίζεται ραδιενεργό ισότοπο άγνωστης προέλευσης στην ατμόσφαιρα. Το Φεβρουάριο του 2017 είχε ανιχνευτεί στην Ευρώπη ραδιοϊσότοπο του Ιωδίου (Ιώδιο -131) σύμφωνα με το γαλλικό ινστιτούτο ραδιοπροστασίας και ασφάλειας πυρηνικών. Η ανίχνευση του συγκεκριμένου ισοτόπου σε μικροποσότητες αποδόθηκε στην χρήση του στην ιατρική, καθώς χρησιμοποιείται επίσης για ιατρικούς σκοπούς. Πάντως, εφόσον μιλάμε για πολύ μικρές ποσότητες δεν απαιτούνται μέτρα προστασίας (ακόμα;) .Οι έρευνες όμως συνεχίζονται…
UPDATE: Τελευταία ανακοίνωση της ΕΕΑΕ (εδώ)αναφέρει ότι το διάστημα 5-11/10 οι συγκεντρώσεις του ραδιενεργού ρουθηνίου στην Ελλάδα ήταν πολύ μικρότερες και συγκεκριμένα <0.2mBq/m3
