Εισαγωγή στην έκθεση
Η Υπηρεσία Αλλαγής του Κλίματος του Copernicus (Copernicus Climate Change Service – C3S) δημοσίευσε τις προηγούμενες ημέρες την έκθεση του κλίματος στην Ευρώπη για το έτος που πέρασε. Η κλιματική αυτή έκθεση προσφέρει μια ολοκληρωμένη ετήσια επισκόπηση των κλιματικών συνθηκών σε ολόκληρη την ήπειρο και την Αρκτική. Η τελευταία έκδοση που κυκλοφόρησε στις 22/04/2021 επιβεβαιώνει το 2020 ως το πιο ζεστό έτος για την Ευρώπη, με χειμερινές θερμοκρασίες άνω των 3,4 °C πάνω από το μέσο όρο. Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι συγκεντρώσεις αερίων του θερμοκηπίου συνέχισαν να αυξάνονται και ήταν οι υψηλότερες από τότε που ξεκίνησαν οι δορυφορικές εγγραφές το 2003.
Ρεκόρ υψηλών θερμοκρασιών, βροχοπτώσεων και ηλιοφάνειας στην Ευρώπη
Η υψηλή ετήσια θερμοκρασία που καταγράφηκε για την Ευρώπη το 2020 οφείλεται εν μέρει στις εξαιρετικά θερμές χειμερινές και φθινοπωρινές συνθήκες, ιδίως στα βορειοανατολικά και ανατολικά μέρη. Το καλοκαίρι ήταν επίσης πιο ζεστό από τον μέσο όρο, αλλά τα καλοκαιρινά κύματα καύσωνα ήταν λιγότερο έντονα από ότι τα τελευταία χρόνια.
Στο παρακάτω Σχήμα 1, βλέπουμε τις ανωμαλίες για την θερμοκρασία στο έδαφος, δηλαδή την απόκλιση της θερμοκρασίας για το 2020 σε σχέση με τον κλιματολογικό μέσο της περιόδου 1981-2020, κάθε εποχής ξεχωριστά. Επιβεβαιώνονται έτσι τα παραπάνω λεγόμενα, ότι ο χειμώνας και το φθινόπωρο του 2020 ήταν ιδιαίτερα θερμότερα σε σχέση με το παρελθόν.
Στην Ευρώπη οι κάτοικοι είδαν επίσης πολύ περισσότερο Ήλιο το 2020, με σημαντικά υψηλότερες από τις μέσες ώρες ηλιοφάνειας να καταγράφονται μεταξύ Ιανουαρίου και Μαΐου.
Κατά μέσο όρο κατά τη διάρκεια του έτους, τα επίπεδα υετού ήταν εντός του κανονικού. Ωστόσο, υπήρξε μια απότομη μετάβαση μεταξύ των πολύ υγρών χειμερινών συνθηκών και μιας συνεχώς ξηρής πηγής, η οποία είχε σημαντική επίπτωση στις συνθήκες υγρασίας του εδάφους και στη βλάστηση σε μεγάλα μέρη της ηπείρου. Αργότερα μέσα στο έτος, η καταιγίδα Alex έφερε καταρρακτώδη βροχή που ξεπέρασε τα ρεκόρ βροχόπτωσης μιας ημέρας στο Ηνωμένο Βασίλειο, τη βορειοδυτική Γαλλία και τις νότιες Άλπεις και προκάλεσε καταστροφικές πλημμύρες σε ορισμένες περιοχές.
Αρκτική Σιβηρία
Παρά το κρύο ξεκίνημα, το 2020 ήταν το δεύτερο θερμότερο έτος για την Αρκτική με ετήσια θερμοκρασία επιφάνειας 2,2 °C πάνω από τον κλιματικό μέσο του 1981-2010. Η Αρκτική Σιβηρία και παρακείμενες θάλασσες είδαν τις μεγαλύτερες ετήσιες ανωμαλίες θερμοκρασίας οπουδήποτε στη Γη το 2020, καταγράφοντας μεγαλύτερους από 6 °C πάνω από τον κλιματικό μέσο όρο.
Την άνοιξη και το φθινόπωρο, η κάλυψη χιονιού μειώθηκε σημαντικά από αυτές τις υψηλότερες του συνηθισμένου θερμοκρασίες, συμβάλλοντας ενδεχομένως στις θερμότερες συνθήκες. Απουσία χιονιού σημαίνει ότι θα ανακλαστεί λιγότερη ηλιακή ακτινοβολία πίσω στο διάστημα και θα απορροφηθεί περισσότερη από τις πιο σκούρες επιφάνειες της Γης.
Τάσεις στους κλιματολογικούς δείκτες
Παρ’ ότι τα δεδομένα για τα ετήσια κλιματικά γεγονότα παρέχουν μια χρήσιμη επισκόπηση ενός συγκεκριμένου έτους, πρέπει να αξιολογούνται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, αυτό των μακροπρόθεσμων τάσεων προκειμένου να κατανοήσουμε την εξέλιξη του κλίματος.
Οι στόχοι της Συμφωνίας των Παρισίων για την κλιματική αλλαγή καθορίζονται από την παγκόσμια μέση επιφανειακή θερμοκρασία. Συγκεκριμένα, δεσμεύουν τις υπογράφουσες χώρες να περιορίσουν την άνοδο αυτού του δείκτη πάνω από 2 °C σε σύγκριση με τις προ-βιομηχανικές θερμοκρασίες, και ιδανικά, κάτω από 1,5 ° C ή λιγότερο. Ο τελευταίος πενταετής μέσος όρος δείχνει ότι η Γη έχει ήδη θερμανθεί κατά περίπου 1,2 ° C.
Τα αέρια του θερμοκηπίου, όπως το διοξείδιο του άνθρακα (CO2), το μεθάνιο (CH4) και το οξείδιο του αζώτου (N2O), παγιδεύουν θερμότητα κοντά στην επιφάνεια της Γης. Όσο μεγαλύτερη είναι η συγκέντρωσή τους στην ατμόσφαιρα, τόσο πιο ζεστή είναι η θερμοκρασία στη Γη. Ο τεράστιος αντίκτυπος στην κοινωνία των μέτρων που θεσπίστηκαν για τον περιορισμό της εξάπλωσης του COVID-19 στην Ευρώπη αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο, οδήγησε σε μια ελαφρά μείωση των εκπομπών, που είχε ως αποτέλεσμα οι συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα να αυξηθούν με μικρότερο ρυθμό σε σχέση με τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, η αύξηση αυτή των συγκεντρώσεων των θερμοκηπιακών αερίων ήταν αρκετή ώστε να καταγραφούν το 2020 οι υψηλότερες τιμές τους από την έναρξη των δορυφορικών καταγραφών το 2003, δείχνοντας την συνεχώς αυξανόμενη τάση.
Η Κρυόσφαιρα σε ένα μεταβαλλόμενο κλίμα
Καμία εξέταση των τάσεων της αλλαγής του κλίματος δεν θα ήταν πλήρης χωρίς ανάλυση για την εξέλιξη της κρυόσφαιρας. Πρόκειται για τα φυσικά συστημάτα που αποθηκεύουν νερό με τη μορφή πάγου, χιονιού και μόνιμου παγωμένου εδάφους. Από τις τεράστιες ποσότητες νερού που είναι παγιδευμένες σε στήλες πάγου και παγετώνες, έως την ανακλαστική επίδραση των χιονισμένων περιοχών, η υγεία της κρυόσφαιρας έχει άμεσες συνέπειες στις παγκόσμιες θερμοκρασίες και τη στάθμη της θάλασσας.
Η τάση για διαρκή απώλεια παγετώνων στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο συνεχίζεται. Το πάχος του πάγου έχει συρρικνωθεί κατά μέσο όρο 30 μέτρα από το 1957 και η απώλεια πάγου στη Γροιλανδία και την Ανταρκτική αύξησε την παγκόσμια στάθμη της θάλασσας πάνω από 18 χιλιοστά μεταξύ του 1992 και του 2018. Την ίδια στιγμή, τα δορυφορικά δεδομένα επιβεβαιώνουν μια σημαντική μείωση στην παγοκάλυψη της Αρκτικής σε όλη τις εποχές, ιδιαίτερα τον Σεπτέμβριο, όταν ο πάγος είναι συνήθως στα χαμηλότερα επίπεδα.
Μπορείτε να βρείτε την πλήρη έκθεση του κλίματος της Ευρώπης για το 2020 στον ιστοσελίδα του Copernicus, απ’ όπου και ανακτήθηκαν όλες οι πληροφορίες και οι εικόνες του παρόντος άρθρου.
Copernicus. Europe’s eyes on Earth, ανακτήθηκε από https://www.copernicus.eu/en, τελευταία επίσκεψη 25/04/2021.
