Αναφέρεται συχνά ότι η ανθρωπότητα μέχρι σήμερα έχει γνωρίσει τρεις βιομηχανικές επαναστάσεις. Η πρώτη ήταν με την ατμομηχανή και τον σιδηρόδρομο. Η δεύτερη με το πετρέλαιο, το αυτοκίνητο και τη χημεία, ενώ η τρίτη ήταν η επανάσταση της πληροφορικής και της βιοτεχνολογίας.
Σήμερα, η ανθρωπότητα έρχεται αντιμέτωπη με ισχυρούς περιβαλλοντικούς κινδύνους. Εκθετική αύξηση της ατμοσφαιρικής και όχι μόνο ρύπανσης. Φαινόμενο του θερμοκηπίου και αύξηση της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας. Αύξηση των ακραίων φαινομένων και των καταστροφών. Αυτοί είναι μόνο μερικοί από τους κινδύνους που απειλούν να καταστρέψουν τον πλανήτη. Οι κίνδυνοι αυτοί, εκτός από τις κοινωνικές αιτίες, συνδέονται και με την ολοένα αυξανόμενη ακόρεστη ενεργειακή ζήτηση. Αυτή ικανοποιείται κυρίως από την καύση των ορυκτών καυσίμων (πετρέλαιο, άνθρακας, φυσικό αέριο κλπ) πεπερασμένων αποθεμάτων με συνεχώς αυξανόμενο κόστος εξόρυξης. Μια ακόμη, τέταρτη βιομηχανική επανάσταση είναι σήμερα σε εξέλιξη, με την παγκόσμια οικονομία να μεταβαίνει από την εποχή των ορυκτών καυσίμων σε αυτή των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (renewable energy sources). Στόχος είναι να γίνουν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) ο βασικός (αρχικά) και αποκλειστικός (τελικά) πόρος ενέργειας για τις ανάγκες της ανθρωπότητας.
Μορφές Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας
Οι πιο βασικές ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι οι παρακάτω:
- Αιολική ενέργεια (wind energy): αφορά την αξιοποίηση της κινητικής ενέργειας των αέριων μαζών με ανεμογεννήτριες.
- Ηλιακή ενέργεια (solar energy): αφορά τη συγκέντρωση και μετατροπή της ακτινοβολούμενης από τον Ήλιο ενέργειας σε ηλεκτρική ή θέρμανση. Χωρίζεται σε τρεις βασικές κατηγορίες: μετατροπή ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική με φωτοβολταϊκά συστήματα, συγκεντρωτικά συστήματα κ.λπ., μετατροπή ηλιακής ενέργειας σε θέρμανση με ενεργητικά συστήματα, όπως είναι οι ηλιακοί θερμοσίφωνες και τέλος, μετατροπή ηλιακής ενέργειας σε θέρμανση/ψύξη με παθητικά συστήματα, όπως είναι ο βιοκλιματικός σχεδιασμός κτιρίων.
- Υδροηλεκτρική ενέργεια (hydroelectric energy): πρόκειται για την εκμετάλλευση ελεγχόμενης υδατόπτωσης των υδάτων ποταμών ή άλλων τεχνικών ή φυσικών υδροταμιευτήρων.
- Βιομάζα (biomass energy): αφορά την εκμετάλλευση φυσικών προϊόντων και οργανικών αστικών ή βιομηχανικών αποβλήτων.
- Γεωθερμική ενέργεια (geothermic energy): πρόκειται για την αξιοποίηση των ατμών επιφανειακών ή υπόγειων θερμών ρευμάτων που δημιουργούνται από τη θερμότητα της Γης.
- Ενέργεια των ωκεανών (ocean energy): εκμεταλλεύεται την κινητική ενέργεια των κυμάτων, των ρευμάτων της θάλασσας και του φαινομένου της παλίρροιας.
Στην Ελλάδα, κυρίαρχη μορφή είναι η ηλιακή ενέργεια. Η συχνή και μεγάλης διάρκειας ηλιοφάνεια στη χώρα μας κατά τη διάρκεια όλου του χρόνου, έχει σαν αποτέλεσμα τη σημαντική ανάπτυξη ηλιακών πάρκων. Επιπλέον, ολοένα και περισσότεροι πολίτες, εγκαθιστούν φωτοβολταϊκά συστήματα ή ηλιακούς συλλέκτες στις σκεπές των σπιτιών τους. Έτσι εκμεταλλεύονται τα οφέλη των ΑΠΕ συμβάλλοντας παράλληλα στη μείωση ηλεκτρικής ενέργειας που προέρχεται από ορυκτά καύσιμα.
Ο στόχος του 2020 και τα μελλοντικά πλάνα της Ε.Ε.
Οι τεράστιες εκπομπές ατμοσφαιρικών ρύπων από τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις και όχι μόνο, οδήγησαν τον πλανήτη σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Η Ε.Ε. ανέλαβε να θεσπίσει ορισμένα όρια στις εκπομπές των ρύπων. Επιπλέον, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα πρέπει να καλύπτουν ένα σημαντικό κλάσμα των συνολικών απαιτήσεων σε ενέργεια κάθε χώρας.
Το 2009, οι ηγέτες της Ε.Ε. όρισαν ως στόχο έως το 2020 ένα μερίδιο 20% της κατανάλωσης ενέργειας της Ε.Ε. να προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές. Οι περισσότερες χώρες, όπως δείχνουν τα στατιστικά δεδομένα έως σήμερα, αναμένεται να επιτύχουν τον στόχο αυτόν, αποφεύγοντας έτσι τις δυσβάσταχτες κυρώσεις. Το 2018, συμφωνήθηκε ο πήχης να ανέβει ακόμα ψηλότερα. Ο στόχος έως το 2030 είναι το ποσοστό της κατανάλωσης ενέργειας που προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές να φτάσει το 32%. Το μελλοντικό πλαίσιο πολιτικής για την περίοδο μετά το 2030 βρίσκεται υπό συζήτηση.
Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι ακριβές. Όχι πλέον
Το κυριότερο, έως σήμερα, μειονέκτημα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ήταν το υψηλότερο κόστος τους σε σχέση με την παραγωγή ενέργειας από καύση ορυκτών καυσίμων. Το τοπίο, όμως, δείχνει να αλλάζει τα τελευταία χρόνια γέρνοντας την πλάστιγγα σημαντικά υπέρ των ΑΠΕ. Μιλώντας πιο συγκεκριμένα, το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά μειώθηκε κατά 13% το 2019 φθάνοντας σε παγκόσμιο μέσο όρο 6,8 σεντ/kWh και αυτό για την αιολική ενέργεια στην ξηρά και στη θάλασσα μειώθηκε περίπου 9%, φθάνοντας τα 0,053 σεντ/ kWh και 0,1515 σεντ / kWh, αντίστοιχα.
Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, εκτός από τα σημαντικά περιβαλλοντικά οφέλη τους, πλέον, προσφέρουν και τεράστιες δυνατότητες τόνωσης της παγκόσμιας οικονομίας. Σύμφωνα με έκθεση του Διεθνή Οργανισμού Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (IRENA), το 56% της νέας εγκατεστημένης ισχύος ΑΠΕ που προστέθηκε πέρσι έχει χαμηλότερο κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας σε σύγκριση με τις μονάδες παραγωγής άνθρακα. Επιπλέον, μέχρι το τέλος του 2021 θα ήταν φθηνότερο να κατασκευαστούν νέες φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις παρά να συνεχίσει να λειτουργεί ενεργός σταθμός παραγωγής ενέργειας άνθρακα έως 1,2 TW. Τα νέα αυτά δεδομένα, οδηγούν σταδιακά και ελπίζουμε όσο το δυνατό συντομότερα, στην απεξάρτηση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από τον άνθρακα.
«Έχουμε φτάσει σε ένα σημαντικό σημείο καμπής στην ενεργειακή μετάβαση. Οι ΑΠΕ είναι ολοένα και η φθηνότερη πηγή νέας ηλεκτρικής ενέργειας, προσφέροντας τεράστιες δυνατότητες για τόνωση της παγκόσμιας οικονομίας. Πρόκειται για καθαρές, σταθερές και οικονομικά αποδοτικές και ελκυστικές επενδύσεις. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας πρέπει να αποτελούν τη ραχοκοκαλιά των εθνικών προσπαθειών για την επανεκκίνηση των οικονομιών μετά την επιδημία COVID-19. Με τις σωστές πολιτικές, η μείωση του κόστους των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, μπορεί να μετατοπίσει τις αγορές και να συμβάλει σημαντικά στην πράσινη ανάκαμψη». Τάδε έφη ο Francesco La Camera, Γενικός Διευθυντής του Διεθνούς Οργανισμού Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο:
Διαδίκτυο
Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος, ανακτήθηκε από www.eea.europa.eu, τελευταία επίσκεψη 16/12/2020
Βιβλιογραφία
- Τσούτσος Θ., Κανάκης Ι., Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Τεχνολογίες & Περιβάλλον, Αθήνα, 2013, Εκδόσεις Παπασωτηρίου
- Γεντεκάκης Ι., Ατμοσφαιρική Ρύπανση: Επιπτώσεις, έλεγχος και εναλλακτικές τεχνολογίες, Πολυτεχνείο Κρήτης, Χανιά, 2010, Εκδόσεις Κλειδάριθμος
