Κατά την περίοδο της ξηρασία στην Αφρική, όταν τα κουνούπια είναι λιγοστά, τα παράσιτα της ελονοσίας δυσκολεύονται να εξαπλωθούν σε νέους ξενιστές. Έτσι, τα παράσιτα κρύβονται στο ανθρώπινο σώμα αποτρέποντας τα κύτταρα που μολύνουν από το να προσκολλήσουν στα αιμοφόρα αγγεία, αναφέρουν οι ερευνητές στις 26 Οκτωβρίου στο Nature Medicine.
Με αυτόν τον τρόπο, τα μολυσμένα κύτταρα αφαιρούνται από την κυκλοφορία και τα επίπεδα των παρασίτων στο σώμα παραμένουν χαμηλά. Κάνοντας τους ανθρώπους λιγότερο επιρρεπείς σε αρρώστιες και επιτρέποντας στο παράσιτο να παραμείνει μη ανιχνεύσιμο.
Οι γιατροί έχουν παρατηρήσει εδώ και πολύ καιρό ότι τα συμπτώματα της ελονοσίας, μια θανατηφόρα λοίμωξη που προκαλείται από τα κουνούπια, τείνουν να μειώνονται κατά την περίοδο της ξηρασίας. Σημειώνεται ότι αυτή η περίοδος διαρκεί από τον Ιανουάριο έως τον Μάιο. Ωστόσο ο λόγος ήταν ασαφής.
Η διατήρηση χαμηλού προφίλ κατά τη διάρκεια των ξηρών μηνών είναι μια επιτυχημένη στρατηγική για το παράσιτο, λέει ο Martin Rono, παρασιτολόγος στο KEMRI-Wellcome Trust στο Kilifi της Κένυας, ο οποίος δεν συμμετείχε στην έρευνα. Γνωρίζουμε πώς τα παράσιτα της ελονοσίας εξακολουθούν να ζουν χωρίς να προκαλούν ασθένεια, έως ότου τα κουνούπια επιστρέψουν και μεταφέρουν τους οργανισμούς από ένα μολυσμένο άτομο στο επόμενο. Αυτή η γνώση θα μπορούσε να βοηθήσει τις προσπάθειες για τον έλεγχο της ελονοσίας κατά τη διάρκεια της ξηράς περιόδου.
Το Plasmodium falciparum, το παράσιτο που ευθύνεται για την ελονοσία, μολύνει τα ερυθρά αιμοσφαίρια ως μέρος ενός πολύπλοκου κύκλου ζωής. Μέσα στο κύτταρο, το παράσιτο παράγει πρωτεΐνες που αγκυροβολούν στο εξωτερικό του κυττάρου και το καθιστούν κολλημένο στα αιμοφόρα αγγεία. Με αυτόν τον τρόπο το κύτταρο δεν μεταφέρεται στην σπλήνα, όπου διαφορετικά θα απομακρυνόταν από το σώμα.
Συνήθως, μόνο οι αρχικές μορφές ζωής του παρασίτου κυκλοφορούν στο αίμα ενώ τα γηραιότερα παράσιτα ευδοκιμούν μέσα στα ερυθρά αιμοσφαίρια προσκολλημένα στα αιμοφόρα αγγεία, λέει η Silvia Portugal, βιολόγος που ηγήθηκε της έρευνας.
Όταν οι ερευνητές συνέκριναν ποια γονίδια ενεργοποιήθηκαν ή απενεργοποιήθηκαν σε δείγματα που ελήφθησαν από ασυμπτωματικά άτομα κατά την περίοδο ξηρασίας και συμπτωματικά άτομα κατά τη διάρκεια της υγρής περιόδου, είδαν ότι 1.607 γονίδια είχαν ξεχωριστά εποχιακά μοτίβα. Κατά την περίοδο ξηρασίας, ενεργοποιήθηκαν 1.131 γονίδια που απενεργοποιήθηκαν σε παράσιτα σε υγρή περίοδο. Άλλα 476 απενεργοποιήθηκαν σε παράσιτα ξηρής περιόδου, υποδηλώνοντας ότι όταν τελειώσει η υγρή περίοδος, το παράσιτο P. falciparum μπορεί να τροποποιείται και για να κάνει τα ερυθρά αιμοσφαίρια λιγότερο κολλώδη.
Αυτό επιτρέπει στο παράσιτο να αναπαράγεται και να παραμένει στον οργανισμό χωρίς να εκπέμπει σήματα συναγερμού τα οποία προειδοποιούν το ανοσοποιητικό σύστημα για να καταπολεμήσει τη μόλυνση. Τα κύτταρα του αίματος που έχουν μολυνθεί από ελονοσία χρησιμοποιούν ορισμένες πρωτεΐνες για να προσκολλήσουν στα αιμοφόρα αγγεία. Η απώλεια της ικανότητας να προσκολλώνται μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι το παράσιτο παράγει λιγότερες από αυτές τις πρωτεΐνες ή επειδή οι πρωτεΐνες διαφέρουν κατά κάποιο τρόπο.
Πηγή:
C. M. Andrade et al. Increased circulation time of Plasmodium falciparum underlies persistent asymptomatic infection in the dry season. Nature Medicine. Published online October 26, 2020. doi: 10.1038/s41591-020-1084-0.
