Όταν πέφτουμε για ύπνο, το πρώτο πράγμα που θα υπέθετε κανείς είναι ότι ο εγκέφαλος μας βρίσκεται σε αδράνεια και δεν λειτουργεί. Ωστόσο, αυτό απέχει αρκετά από την πραγματικότητα, καθώς έρευνες δείχνουν ότι κατά τη διάρκεια του ύπνου, ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τις πληροφορίες που έχουν ληφθεί πρόσφατα και σχετίζονται με την εκμάθηση και απόκτηση νέων δεξιοτήτων. Ο ύπνος έχει αναγνωριστεί ως μια κατάσταση που βελτιστοποιεί την παγίωση των πληροφοριών που αποκτήθηκαν πρόσφατα στη μνήμη.
Σύμφωνα με μελέτες, ο ύπνος βελτιώνει την απόδοση της μνήμης και έχει αποδειχθεί ότι ακόμη και οι σύντομοι ύπνοι κατά τη διάρκεια της ημέρας είναι ευεργετικοί. Μάλιστα, ερευνητές διαπίστωσαν ότι ακόμη και 45-60 λεπτά ύπνου ενισχύουν έως και κατά πέντε φορές την ικανότητα ανάκτησης πληροφοριών. Πιο συγκεκριμένα, ο ύπνος βοηθά σε αυτό που καλούμε παγίωση της μνήμης, τη διαδικασία κατά την οποία οι πληροφορίες κινούνται από την βραχυπρόθεσμη στην μακροπρόθεσμη μνήμη μας.
Έρευνες που έγιναν με τη βοήθεια εξειδικευμένων απεικονιστικών μεθόδων του εγκεφάλου (PET, Positron Emission Tomography) έδειξαν με ακρίβεια τις περιοχές του εγκεφάλου οι οποίες είναι έντονα ενεργές, όταν κάποιος είναι ξύπνιος και μαθαίνει καινούργια πράγματα. Χρησιμοποιώντας την ίδια μέθοδο, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι ίδιες περιοχές του εγκεφάλου παρουσιάζουν έντονη δραστηριότητα κατά τον ύπνο. Το γεγονός αυτό δείχνει, ότι οι προσφάτως αποκτηθείσες πληροφορίες υπόκεινται σε επεξεργασία και αποθήκευση στη μνήμη όταν ένα άτομο κοιμάται, με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι δυνατόν να ανακτηθούν μελλοντικά.
Διακρίνονται δύο τύποι ύπνου: ο ύπνος τύπου REM (Rapid Eye Movement) και ο ύπνος βραδέων κυμάτων (SWS: Slow Wave Sleep). Το στάδιο REM του ύπνου, διάρκειας 90-120 λεπτών, χαρακτηρίζεται από ταχείες κινήσεις των ματιών, εγκεφαλικά κύματα που δείχνουν ενεργοποιημένα και μοιάζουν με πολύ ελαφρύ ύπνο ή με την εγρήγορση, και στους ενήλικες συνήθως καταλαμβάνει το 20% με 25% του συνολικού ύπνου. Κατά τη διάρκεια ενός φυσιολογικού ύπνου, συνήθως βιώνουμε 4 με 5 περιόδους ύπνου REM και όσο προχωρά η νύκτα τόσο αυξάνεται και η περίοδος των σταδίων REM και μειώνεται ο βαθύς ύπνος. Κατά την περίοδο REM, η δραστηριότητα των νευρώνων του εγκεφάλου είναι παρόμοια με εκείνη που υπάρχει τις ώρες που είμαστε ξύπνιοι, για αυτό τον λόγο ο ύπνος REM είναι γνωστός και ως “παράδοξος” ύπνος. Σε πειράματα που έγιναν σε εθελοντές φάνηκε ότι κατά τη διάρκεια της φάσης REM, ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τις πληροφορίες που έχει λάβει, με αποτέλεσμα όταν το άτομο ξυπνήσει να είναι σε θέση να τις ανακαλεί από τη μνήμη και να τις χρησιμοποιεί αποτελεσματικά. Μάλιστα, ένα άτομο που έχει κοιμηθεί έστω και 3 ώρες μετά την μελέτη, είναι πιθανό να ανακαλέσει πιο αποτελεσματικά τις πληροφορίες τις οποίες έλαβε πριν τον ύπνο συγκριτικά με ένα άτομο που δεν έχει κοιμηθεί καθόλου.
Συνεπώς, διαπιστώνουμε πως η μνήμη ανανεώνεται και οργανώνεται κατά τον ύπνο και αυτό δίνει τη δυνατότητα στο άτομο να επεξεργαστεί και να αποθηκεύσει τις πληροφορίες, επιτρέποντας του έτσι μια πιο αποδοτική χρήση τους, όταν προκύψει η ανάγκη. Αποδεικνύεται λοιπόν ότι ο ύπνος είναι καίριας σημασίας για την ενημέρωση, βελτίωση και συντήρηση μιας αποτελεσματικής μνήμης σε μια κοινωνία όπου ο σύγχρονος ασφυκτικός ρυθμός ζωής περιορίζει όλο και περισσότερο την ευκαιρία για ποιοτικό ύπνο.
Πηγές:
- Boyce, R., Williams, S., Adamantidis, A., 2017. REM sleep and memory. Current Opinion in Neurobiology. doi:10.1016/j.conb.2017.05.001
- Diekelmann, S., Born, J., 2010. The memory function of sleep. Nature Reviews Neuroscience. doi:10.1038/nrn2762
- Maquet, P., 2001. The role of sleep in learning and memory. Science. doi:10.1126/science.1062856
- Sara, S.J., 2017. Sleep to remember. Journal of Neuroscience 37, 457–463. doi:10.1523/JNEUROSCI.0297-16.2017
- https://www.sciencedaily.com/releases/2021/02/210222164216.htm
