Η αϋπνία είναι η επικρατούσα διαταραχή ύπνου στον γενικό πληθυσμό. Ορίζεται ως η υποκειμενική αντίληψη δυσκολίας στην έναρξη, στη διάρκεια, στην ενοποίηση (χωρίς διακοπές), ή στην ποιότητα του ύπνου παρά την ικανοποιητική ευκαιρία για ύπνο (κατάλληλες συνθήκες) και οδηγεί σε κάποια μορφή δυσλειτουργίας/ βλάβης κατά την διάρκεια της ημέρας.
Λίγα λόγια για την αϋπνία
Αϋπνία δεν είναι μόνο η δυσκολία στην έναρξη του ύπνου αλλά και στην διατήρησή του ή να ξυπνά κανείς πολύ νωρίς ή να νιώθει πως ο ύπνος του δεν είναι καλός. Συνήθη συμπτώματα είναι : κούραση, δυσκολίες στη συγκέντρωση και τη μνήμη, κακή απόδοση στο σχολείο, ευερεθιστότητα, νύστα κατά τη διάρκεια της ημέρας, έλλειψη ενέργειας, τάση για ατυχήματα ή λάθη στη δουλειά και τη οδήγηση, κεφαλαλγία, γαστρεντερικές διαταραχές, προβληματισμός και ανησυχία σχετικά με τον ύπνο.
Συμπτώματα αϋπνίας συμβαίνουν στο 33% με 50% των ενηλίκων, ενώ συμπτώματα αϋπνίας που έχουν επιπτώσεις και κατά την διάρκεια της μέρας συμβαίνουν στο 10% με 15%.
Παράγοντες κινδύνου είναι η αύξηση της ηλικίας, το γυναικείο φύλο, οι συννοσηρότητες (παθολογικές, ψυχιατρικές, ύπνου και φάρμακα), το βραδινό ωράριο εργασίες και οι εναλλασσόμενες βάρδιες, η ανεργία και το χαμηλό κοινωνικοοικονομικό status.
Αυτός που πάσχει από χρόνια αϋπνία πρέπει κατά το ελάχιστο να διερευνήσει μήπως υπάρχει κάποιο παθολογικό ή ψυχιατρικό πρόβλημα που την προκαλεί. Καλό θα είναι να καταγράψει τις συνήθειες του ύπνου του για δύο εβδομάδες (ώρα αφύπνισης και ύπνου, διακοπές, όνειρα, εκτιμούμενη ποιότητα κλπ) και να απευθυνθεί σε κάποιο γιατρό για βοήθεια. Φυσικά όλοι δικαιούμαστε να μην μπορούμε να κοιμηθούμε για λίγες μέρες, αλλά όταν αυτό το θέμα επιτείνεται και προεκτείνεται στον χρόνο τότε πρέπει να λάβουμε άλλα μέτρα.
Μελέτη Ύπνου: πότε ενδείκνυται
Η μελέτη ύπνου δεν είναι μέρος των εξετάσεων ρουτίνας. Ενδείξεις για τη διενέργειά της αποτελούν η υποψία για διαταραχές στην ανάσα (υπνική άπνοια) ή κινητικές (πχ ανήσυχα πόδια), όταν η αρχική διάγνωση της κλασική αϋπνίας είναι αβέβαιη. Επίσης ενδείξεις είναι η αποτυχημένη θεραπεία (συμπεριφορική ή φαρμακολογική) και οι αφυπνίσεις που συνοδεύονται από βίαιη ή επιβλαβή συμπεριφορά.
Πού μπορεί να οφείλεται;
Το συνηθέστερο αίτιο αϋπνίας είναι η υπερένταση ή το άγχος για ένα γεγονός. Πολλές φορές η έννοια για την έλευση του ύπνου μπορεί να είναι η μόνη αιτία του τον κρατάει διαφορά.
Η παρουσία αϋπνίας δεν αποκλείει την συνύπαρξη κάποιας άλλης διαταραχής. Ιδίως όταν οι μέρες περνούν και ο ύπνος δεν έρχεται η αντιμετώπισή μας προς αυτήν πρέπει να αλλάξει.
Συνήθη παθολογικά νοσήματα που οδηγούν σε αϋπνία:
Νευρολογικά Εγκεφαλικό, άνοια, Parkinson, επιληψία, κεφαλαλγίες, τραυματική βλάβη εγκεφάλου, περιφερική νευροπάθεια, χρόνιος πόνος, νευρομυϊκές διαταραχες
Καρδιαγγειακά Στηθάγχη, συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, δύσπνοια, αρρυθμίες.
Πνευμονολογικά ΧΑΠ, εμφύσημα, άσθμα, λαρυγγόσπασμος
Γαστρεντερολογικά Παλινδρόμηση, έλκος, χολολιθίαση, κολίτιδα, ευερέθιστο έντερο.
Ουροποιητικού Ακράτεια, καλοήθης υπερπλασία του προστάτη, ενούρηση, νυστουρία, διάμεση κυστίτιδα
Ενδοκρινολογικά Υποθυρεοειδισμός, υπερθυρεοειδισμός, σακχαρώδης διαβήτης.
Μυοσκελετικά Ρευματοειδής αρθρίτιδα, οστεοαρθρίτιδα, ινομυαλγία, Sjögren, κύφωση
Αναπαραγωγικού Κύηση, εμμηνόπαυση, διαταραχές καταμήνιου κύκλου
Αμιγής διαταραχές ύπνου Υπνική άπονοια αποφρακτικού και κεντρικού ύπνου, σύνδρομο ανήσυχων ποδιών, διαταραχές κιρκάδιου ρυθμού, παραϋπνίες
Άλλα Αλλεργίες, ρινίτιδα, παραρινοκολπίτιδα, Allergies, rhinitis, sinusitis, τρίξιμο δοντιών, αλκοόλ και άλλες ουσίες.
Φάρμακα Αντικαταθλιπτικά, καφεΐνη, αποσυμφορητικά, ναρκωτικά αναλγητικά, διουρητικά, βρογχοδιασταλτικά.
Θεραπεία;
Ανεξαρτήτως του τύπου της θεραπείας ο στόχος είναι η βελτίωση της ποιότητας του ύπνου και των επιπτώσεων της αϋπνίας στην καθημερινότητα.
Ένα συχνό θέμα που εγείρεται είναι η υγιεινή του ύπνου. Σε απλές περιπτώσεις είναι αρκετή αλλά σε πιο σοβαρές δεν φαίνεται να έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα μόνη της. Αποτελείται από απλές αλλά θαυματουργές συμβουλές:
- Υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή, τακτική άσκηση κατά την διάρκεια της ημέρας.
- Ήσυχο και σκοτεινό περιβάλλον στο υπνοδωμάτιο.
- Κατάργηση του μεσημεριανού ύπνου μέχρι να διορθωθεί το βραδινό πρόβλημα της αϋπνίας
- Όχι καφεΐνη, νικοτίνη, αλκοόλ, πολλά υγρά, βαριά γεύματα ή διεγερτικές δραστηριότητες πριν την ώρα για ύπνο.
Σε πιο ανθεκτικές αϋπνίες που δεν υποχωρούν με αλλαγές του τρόπου ζωής εφαρμόζονται κυρίως συμπεριφορικές θεραπείες ή γνωσιακές ή χαλάρωσης. Έχει δοκιμασθεί ακόμα στέρηση ύπνου. Σε περίπτωση που ούτε αυτά είναι επιτυχή τότε ο γιατρός μπορεί να κάνει σύσταση για κάποια αγωγή (συνήθως βενζοδιαζεπίνες). Προσπάθειες πρέπει να γίνονται για να την ελάχιστη δόση συντήρησης και με όταν το επιτρέπουν οι συνθήκες να μειώνονται.
