Τι είναι η σεξουαλικότητα;
Η σεξουαλικότητα είναι μια πολύπλοκη διαδικασία. Είναι η έκβαση της αλληλεπίδρασης βιολογικών, ψυχοκοινωνικών και περιβαλλοντικών παραγόντων που περιβάλλουν το άτομο. Οι τρεις βασικότεροι παράγοντες που επιδρούν στη σεξουαλικότητα του ατόμου είναι: το βιολογικό φύλο, το κοινωνικό φύλο και η ταυτότητα φύλου. Στο βιολογικό φύλο συμπεριλαμβάνονται ο γονότυπος του ζυγωτού, η ενδομήτρια ορμονική επίδραση και ο φαινότυπος του ζυγωτού. Με τον όρο κοινωνικό φύλο περιγράφονται οι κοινωνικές συμπεριφορές τρίτων απέναντι στο κάθε άτομο. Τέλος, η ταυτότητα φύλου αφορά την προσωπική αντίληψη του ατόμου για το φύλο του και την σεξουαλική του ικανοποίηση.
Πότε ξεκινά η αντίληψη της σεξουαλικότητας;
Η αντίληψη της σεξουαλικότητας και του φύλου ξεκινά από πολύ μικρή ηλικία. Αυτό, γιατί πάντα υπάρχει η έμφυτη περιέργεια και η τάση για εξερεύνηση του κόσμου. Έτσι τα νεογνά περίπου δέκα μηνών “ανακαλύπτουν” την ύπαρξη των γεννητικών τους οργάνων. Περίπου στα 3 έτη αντιλαμβάνονται και την ύπαρξη του φύλου τους. Η αντίληψη όμως αυτή σταθεροποιείται περίπου στα τέσσερα έτη. Η ηλικία αυτή είναι καθοριστική για την ανάπτυξη και την έκφραση της μετέπειτα σεξουαλικότητας. Πολλοί πολιτισμικοί παράγοντες (θρησκεία, ήθη, έθιμα) θεωρούν ως ταμπού την νύξη ζητημάτων φύλου και σεξουαλικότητας για αυτό και στέκονται τροχοπέδη στην φυσιολογική ανάπτυξη τους.
Τι είναι η λεγόμενη “δυσφορία φύλου”;
Το πρόβλημα με τις περισσότερες “κοινωνίες” σήμερα είναι ότι το “κοινωνικό φύλο” και τα κοινωνικά στερεότυπα, έρχονται για να καταπνίξουν την έκφραση της ταυτότητας φύλου η οποία είναι και η πιο καθοριστική στην έκφραση του φύλου και της σεξουαλικότητας. Με αυτόν τον τρόπο προκαλούνται έντονες ψυχολογικές πιέσεις πάνω στο αναπτυσσόμενο άτομο. Το κοινωνικό φύλο του ατόμου τείνει να πιέσει το άτομο προς την ταύτιση με το βιολογικό. Ωστόσο ο βιολογικός φαινότυπος δεν σημαίνει ότι το άτομο αντιλαμβάνεται το φύλο του ως τέτοιο (στην ηλικία των 3 ετών). Έτσι σε πολλές περιπτώσεις που η ταυτότητα φύλου και το βιολογικό φύλο δεν συμφωνούν με την πίεση του κοινωνικού φύλου. Αυτό οι ειδικοί παλιότερα το είχαν ονομάσει “δυσφορία φύλου” ωστόσο, ο χαρακτηρισμός αυτός είναι πλέον αμφιλεγόμενος.
Πότε εμφανίζεται συνήθως η δυσφορία φύλου;
Η κατάσταση αυτή μπορεί να εμφανιστεί πολύ νωρίς κατά την παιδική ηλικία (4 έτη). Όπως αναφέραμε παραπάνω η ηλικία αυτή είναι καθοριστική για το πώς θα αναπτυχθεί σωστά το παιδί. Σε καμία περίπτωση με τον όρο “σωστά” δεν νοείται η κατεύθυνση που θα θέσει το κοινωνικό φύλο. Οξέως εκδηλώνεται στην εφηβική ηλικία όταν αναπτύσσονται ανεπιθύμητα δευτερογενή χαρακτηριστικά του φύλου. Τα χαρακτηριστικά αυτά προκαλούν ακόμα πιο έντονη δυσφορία καθώς δεν συμβαδίζουν με την αυτοεικόνα του ατόμου για το σώμα του.
Ποια θα πρέπει να είναι η στάση του υγειονομικού προσωπικού;
Η διάγνωση της “δυσφορίας φύλου” είναι δύσκολη και σχετικά σπάνια. Είναι απαραίτητη η συνεργασία παιδιάτρων και παιδοψυχιάτρων. Η δουλειά αυτών δεν είναι να μεταπείσουν το παιδί ότι το φύλο του είναι αυτό που το αποδόθηκε από τον γιατρό κατά την γέννησή του. Περισσότερο κατευθύνεται στην στήριξη του παιδιού ώστε να αντιληφθεί τι συμβαίνει και να αναγνωρίσει τον εαυτό του. Η εμφάνιση περιστατικών δυσφορίας φύλου έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια. Πολλοί χαρακτηρίζουν την κατάσταση αυτή ως μια επίπλαστη μόδα, ωστόσο λίγη επαφή έχουν με τις έννοιες του φύλου, της σεξουαλικότητας και της ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης των παιδιών. Ο λόγος που υπάρχει αυξημένη συχνότητα είναι ότι οι συνθήκες είναι ελάχιστα πιο ευνοϊκές σε σχέση με την περασμένη δεκαετία. Πιο ευνοϊκές ώστε τα παιδιά/έφηβοι/ενήλικες αντιμέτωποι με αυτή την κατάσταση, να ζητήσουν βοήθεια από υγειονομικές υπηρεσίες.
Η κατάσταση για τα διεμφυλικά άτομα σήμερα
Το γεγονός ότι μπορεί πλέον να υπάρχει μεγαλύτερη αποδοχή σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, σε καμία περίπτωση οι συνθήκες δεν είναι καλές για τα διεμφυλικά άτομα να ακολουθήσουν την ταυτότητα φύλου τους κόντρα στις κοινωνικές πιέσεις. Η μετάβαση από το ένα φύλο στο άλλο δεν είναι σε καμία περίπτωση επιλογή, αλλά αυτό που ουσιαστικά ισχύει. Σε χώρες που παρέχονται ικανοποιητικές υπηρεσίας υγείας σε διεμφυλικά άτομα έχουν μειωθεί σε μεγάλο βαθμό τα ποσοστά αυτοκτονιών από την συγκεκριμένη ομάδα.
«Η σεξουαλική αγωγή στοχεύει στην παραδοχή ότι
όλοι είμαστε σεξουαλικά όντα και ότι η
σεξουαλικότητά μας μπορεί να εξελίξει και να
εμπλουτίσει το σύνολο της προσωπικότητάς μας»
Μary Calderone
