Διαβάζοντας κάποιος τον όρο λιτότητα στον τίτλο του άρθρου, συνειρμικά θα τον συνδυάσει με την πολιτική. Αναφέροντας αυτήν τη λέξη στις μέρες μας, η πρώτη σκέψη αφορά στην οικονομική λιτότητα που μας έχουν επιβάλλει. Παρόλα αυτά, φαίνεται, πως, πρώτοι επιλέξαμε να υιοθετήσουμε αυτήν την πολιτική, από την αρχαία Ελλάδα, με δύο σημαντικές διαφορές. Η πρώτη έγκειται στο ότι δεν μας την επιβάλανε, αλλά γινόταν από επιλογή, και η δεύτερη στο ότι δεν αφορούσε στην οικονομία. Τι αφορούσε όμως; Το διατροφικό κομμάτι.
- Η λιτότητα στην αρχαία Ελλάδα
Η διατροφή των αρχαίων Ελλήνων παρουσιάζει μεγάλες διαφορές με τον σημερινό τρόπο διατροφής. Αρχικά, έδιναν μεγάλη σημασία στον όρο λιτότητα και απέφευγαν τις υπερβολές στην κατανάλωση τροφής και ποτού. Αυτό συνέβαινε, καθώς συνέδεαν την ψυχική και σωματική υγεία με μια λιτή διατροφή και θεωρούσαν πως η <<πολυφαγία>> προκαλούσε <<πνευματική νωθρότητα>> και <<ψυχική οργή>>. Σημαντικές διαφορές εντοπίζουμε και στο πρωινό, το οποίο, συνηθίζεται στις μέρες μας να είναι πλούσιο, κάτι που δεν ίσχυε και στην αρχαία Ελλάδα. Το λιτό πρωινό τους, ονομαζόταν <<ακράτισμα>> και περιλάμβανε λίγο κριθαρένιο ψωμί βουτηγμένο σε κρασί μη νερωμένο. Σε ορισμένες περιπτώσεις περιείχε ελιές και σύκα.
Μια ακόμη διαφορά, αφορά στον διαμοιρασμό των γευμάτων. Πιο συγκεκριμένα, στην αρχαία Αθήνα το μεσημεριανό και το απογευματινό ήταν γεύματα απλά και, συνήθως, στα γρήγορα. Ακόμη, υπήρχε το <<εσπέρισμα>> νωρίς το βράδυ, αλλά το κυρίως γεύμα ήταν το δείπνο. Το δείπνο, λάμβανε χώρα στο τέλος της ημέρας ή αφού είχε πλέον νυχτώσει. Αντίθετα, σήμερα αποφεύγουμε ένα βαρύ γεύμα τόσο αργά στη μέρα. Στο τέλος του δείπνου, σερβίριζαν τα <<τραγήματα>> (επιδόρπια), που ήταν φρούτα και ξηροί καρποί. Ως επί το πλείστον, ήταν σύκα, καρύδια, σταφύλια ή γλυκίσματα.
- Τα συμπόσια
Πέραν του καθημερινού δείπνου, υπήρχαν και τα δείπνα με παρέα, τα γνωστά συμπόσια. Αφορμή πολλές φορές για ένα συμπόσιο, αποτελούσε κάποια θρησκευτική ή οικογενειακή γιορτή. Στο πρώτο μέρος, προσφερόταν το φαγητό, ενώ στο δεύτερο μέρος, το ποτό, καθώς η οινοποσία και το φαγητό αποτελούσαν ξεχωριστές διαδικασίες στην αρχαία Ελλάδα. Το δεύτερο μέρος, το συνόδευαν και με ξηρούς καρπούς, δηλαδή καρύδια, αμύγδαλα ή και γλυκίσματα, ούτως ώστε να επιμηκυνθεί η διαδικασία της οινοποσίας. Τα συμπόσια, ήταν και αυτά λιτά και δεν επιτρέπονταν υπερβολές.
Αξίζει να τονίσουμε, πως στα συμπόσια δεν συμμετείχαν οι γυναίκες του σπιτιού, αλλά μόνο οι δούλες, οι χορεύτριες και οι μουσικοί.
- Το σήμερα
Στη σημερινή εποχή, η ραγδαία αύξηση της βιομηχανίας των τροφίμων και της γεωργίας έχουν συμβάλλει ριζικά στην αλλαγή των διατροφικών μας συνηθειών. Η λιτότητα αντικαταστάθηκε από την αφθονία, ενώ έχουν αλλάξει ριζικά και τα διατροφικά πρότυπα. Στις μέρες μας, δεν δίνεται η πρέπουσα σημασία στη σωστή διατροφή και στην κατανάλωση φαγητού με μέτρο, αλλά επιδιώκεται η ψυχική ευφορία, μέσω της υπέρμετρης κατανάλωσής του.
Σαφώς, θα ήταν αδύνατο με την τόσο ραγδαία ανάπτυξη του πολιτισμού σε όλα τα επίπεδα, να μην επηρεάζονταν και οι διατροφικές μας συνήθειες. Συγκριτικά με την αρχαία Ελλάδα, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε την μεγαλύτερη διατροφική ποικιλία και αφθονία στα τρόφιμα που διαθέτουμε σήμερα. Έχουμε στη διάθεσή μας περισσότερες επιλογές, για μια ισορροπημένη και πλήρη δίαιτα χωρίς ελλείψεις. Παρόλα αυτά, οφείλουμε να μην αγνοήσουμε τους κινδύνους που ελλοχεύουν από αυτήν τη ραγδαία ανάπτυξη, ούτως ώστε να μην καταφεύγουμε σε υπερβολές. Είναι σημαντικό, να διατηρήσουμε το μέτρο στις επιλογές μας, όπως ακριβώς συνέβαινε και στην αρχαία Ελλάδα.
Πηγές άρθρου:
Βιοπολιτισμικές προσεγγίσεις της επιλογής τροφής – Αντωνία – Λήδα Ματαλά
Η Διατροφή στην αρχαία Ελλάδα – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση: repository-mca.ekt.gr ( τελευταία πρόσβαση: 8-5-21 )
