Η Έφη Σταμούλη είναι μια από τις σημαντικότερες θεατρικές φυσιογνωμίες στη πόλη της Θεσσαλονίκης και όχι μόνο. Έχοντας ερμηνεύσει τριψήφιο αριθμό ρόλων στη θεατρική της καριέρα, διδάσκει Υποκριτική στο Τμήμα Θεάτρου του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου και είναι ιδρυτικό μέλος στη Πειραματική Σκηνή της «Τέχνης». Την συναντήσαμε λίγο πριν την πρόβα της στο Θέατρο Τ και μιλήσαμε μαζί της για την παράσταση το «Τέλος του Παιχνιδιού» που ανεβαίνει για λίγες ακόμη παραστάσεις μετά την μεγάλη επιτυχία της προηγούμενης σαιζόν.
Επιμέλεια συνέντευξης : Μαρία Καστανάρα / Γαρυφαλλιά Χατζησαββίδου
- Ποιος είναι ο Χαμ και ποιος ο Κλοβ πάνω στην σκηνή αλλά και έξω απ’ αυτήν ;
Ο Χαμ και ο Κλοβ είναι δύο άνθρωποι απομονωμένοι και εγκλωβισμένοι στο πουθενά, σε έναν χώρο άχρονο και χωρίς κανένα συγκεκριμένο στίγμα. Βρίσκονται σε μία αέναη ιστορία ενός παιχνιδιού, της ζωής και του θανάτου το οποίο έχεις κάθε λόγο να πιστεύεις ότι έχει αρχίσει εδώ και πάρα πολύ καιρό αλλά δεν ξέρεις πότε, πώς, και αν θα τελειώσει. Σε μία σχέση απόλυτης αλληλεξάρτησης, αλλά και με σαφείς ρόλους για το ποιος είναι ο αφέντης και ποιος ο δούλος, δημιουργείται αναπόφευκτα το ερώτημα ποιος εξαρτάται από ποιον. Στη δική μας παράσταση αυτό είναι απολύτως ισότιμο: Ο ένας δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς τον άλλον. Στο έργο φαίνεται ότι ο Κλοβ έχει αποφασίσει να φύγει και όλο απειλεί ότι θα τελειώσει το παιχνίδι φεύγοντας αλλά συνέχεια καθυστερεί αυτήν την αναχώρηση. Ο Μπέκετ, νομίζω πολύ εύστοχα, δε δίνει τέλος σε αυτό το παιχνίδι, ο Κλοβ ντύνεται, ετοιμάζεται αλλά το βήμα δε βλέπουμε να το κάνει. Εγώ σαν Κλοβ αποφάσισα ότι θα το κάνει το βήμα αλλά θα σταματήσει ακριβώς έξω απ’ την πόρτα.
Έξω από την σκηνή ο Χαμ και ο Κλοβ είναι δύο χαρακτήρες που μπορούμε να συναντήσουμε σε πάρα πολλά ζεύγη σχέσεων. Σχέσεις συντρόφων, φίλων, εχθρών, σχέσεις γονέων και παιδιών… Πρόκειται γι’ αυτού του είδους τη σχέση όπου ο ένας εξαρτάται απόλυτα απ’ τον άλλον. Και η επιθυμία της ανεξαρτητοποίησης απλώς αρθρώνεται χωρίς όμως ποτέ να πραγματοποιείται. Πρόκειται για καθαρά συγκρουσιακή σχέση. Η εξάρτηση οδηγεί πάντα σε ένα είδος αφανισμού. Δεν μπορεί να υπάρξει αγάπη, κατανόηση, φιλία.Προφανώς είναι ευκολότερο οι άνθρωποι να συνυπάρξουν μέσα από συγκρουσιακές καταστάσεις, παρά μέσα σε αρμονικές συγκυρίες.
- Και αυτό φυσικά παραμένει ένα αναπάντητο ερώτημα..
Ναι είναι ένα ανοιχτό ερώτημα. Το «Τέλος του παιχνιδιού» ενώ είναι ένα βαθιά φιλοσοφικό έργο, όπως όλα τα έργα του Μπέκετ, είναι ταυτόχρονα, κατά τη γνώμη μου, και πολύ λαϊκό. Και αυτή είναι για μένα η πρόκληση. Εκείνο που κρατώ απ’ τον περσινό κύκλο των παραστάσεων ήταν ότι πάρα πολύς κόσμος σχολίαζε ότι ήταν μια παράσταση οικεία, άρα κατανοητή, με πολύ χιούμορ, ενώ ταυτόχρονα σ’ έπιανε απ’ τον λαιμό. Αυτό πιστεύω ότι είναι η μεγάλη επιτυχία της παράστασης. Περάσαμε ένα πολύ μεγάλο μέρος των προβών προσπαθώντας να επιτύχουμε αυτό το αποτέλεσμα και εν τέλει δικαιωθήκαμε. Ένας Μπέκετ κατανοητός που δε χάνει ίχνος από την τραγικότητά του και ταυτόχρονα αστείος γιατί καταδεικνύει όλη τη γελοιότητα της ανθρώπινης ύπαρξης.
- Ο χαρακτήρας που ενσαρκώνετε είναι ο Κλοβ και στην ουσία είναι ο μόνος που διατηρεί μία υποτυπώδη σχέση με τον έξω κόσμο.
Είναι αυτός που κοιτάει τον έξω κόσμο, αυτός που κάποτε έβγαινε. Τώρα πια δεν βγαίνει γιατί δεν υπάρχει κανένας λόγος για να βγει, και απλά μεταφέρει το «τίποτα» που βλέπει κοιτάζοντας από το παράθυρο. Είναι κουρασμένος από την απίστευτη ρουτίνα της καθημερινότητας του «τίποτα». Θέλει να βάλει ένας τέλος αλλά δεν το τολμά. Συνέχεια απειλεί πως θα φύγει. Δεν ξέρει ούτε αν μπορεί, ούτε αν πραγματικά θέλει.
- Θα μπορούσαμε ένα πούμε ότι είναι το όχημα της ελπίδας;
Θα ‘λεγα το όχημα της ματαιότητας, δεν θα χρησιμοποιούσα τη λέξη ελπίδα. Αν είχε ελπίδα κάτι μπορεί και να συνέβαινε. Ερχόμαστε σ’ αυτή τη γη βασανιζόμαστε, χαιρόμαστε, λυπόμαστε, ζούμε και πεθαίνουμε. Ποιο είναι το νόημα αυτής της ζωής; Γιατί ζούμε; Ερωτήματα που βασανίζουν τον Χαμ ο οποίος είναι ο διανοούμενος της υπόθεσης σε αντίθεση με τον Κλοβ ο οποίος είναι πολύ πιο γειωμένος, ένας απλός άνθρωπος, θα μπορούσαμε να πούμε απλοϊκός.
- O Μπέκετ μιλά στα έργα του για τη δυστυχία και τη ματαιότητα με πολύ χιούμορ. Τι κρύβεται πίσω από την φράση του συγγραφέα «Δεν υπάρχει τίποτα πιο αστείο από την ανθρώπινη δυστυχία».
Αν απομονώσεις αυτή τη φράση απ’ το κείμενο σίγουρα ακούγεται μόνο προκλητική. Βασανιζόμαστε σ’ όλη μας τη ζωή για κάτι που αναπόφευκτα θα τελειώσει ανεπιστρεπτί. Και αυτό τελικά είναι αστείο. Τρωγόμαστε, σκοτωνόμαστε, μισεί ο ένας τον άλλον. Για ποιον λόγο; Με την φράση «Το τέλος βρίσκεται κιόλας στην αρχή και ωστόσο συνεχίζουμε» μας λέει ο Μπέκετ πως παρόλο που έχουμε συνείδηση της ματαιότητάς μας εμείς συνεχίζουμε σαν να είμαστε για πάντα εδώ. Και αυτό ναι, έχει εντέλει «αστείο».
- Δηλαδή για εσάς θα μπορούσε να ισχύει αυτό που λένε ‘’μην παίρνεις τη ζωή στα σοβαρά’’;
Εγώ θα έλεγα πως τη ζωή πρέπει να μην την παίρνεις τόσο στα σοβαρά, αλλά μόνο στο μέτρο που αναλογεί στην κάθε στιγμή της. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Μπέκετ γράφει τα έργα του αμέσως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, μετά από μία τερατώδη καταστροφή. Και εδώ μπορούμε να δούμε γιατί ο Μπέκετ παραμένει σύγχρονος. Ο ίδιος έχει πάρει μέρος στον πόλεμο και έχει βιώσει άγριες σκηνές με αποτέλεσμα τα έργα του να καθορίζονται από μία απαισιοδοξία, από ένα μαύρο χιούμορ, από ένα τέλος και ένα τίποτα. Αυτό που για μένα έχει σημασία είναι να χαίρεσαι την κάθε σου στιγμή και να την χαίρεσαι τόσο όσο της αξίζει. Ούτε παραπάνω, ούτε όμως και λιγότερο. Αυτό νομίζω ότι το μήνυμα του Μπέκετ: Η ματαιότητα της ανθρώπινης ύπαρξης. Άρα μέτρο στη χαρά, μέτρο στη λύπη, μέτρο στην αισιοδοξία, μέτρο στη μάυρη πλευρά της ζωής, μέτρο στην άσπρη της πλευρά.
- Ο Χαμ ξεκινά με τη φράση «Όσο πιο μεγάλος είναι κανείς, τόσο πιο γεμάτος και πιο άδειος». Εσείς πως εισπράττετε το θέμα του χρόνου; Kοιτάζετε πίσω; Aναπολείτε;
Προσωπικά προσπαθώ σαν χαρακτήρας να ζω το παρόν μου, το σήμερα. Να μη με πιάνει μία αφόρητη νοσταλγία για το παρελθόν, ούτε μία τρελλή αισιοδοξία για το μέλλον. Δεν τα καταφέρνω πάντα. Νομίζω ότι ως ένα σημείο καταφέρνω να ζω τη ζωή μου ευγνωμονούσα. Από την άλλη, η ματαιοδοξία είναι μέσα στην ανθρώπινη φύση. Αν καταφέρνεις λοιπόν να σκέφτεσαι και να χαίρεσαι το παρόν, νομίζω πως πάντα βγαίνεις κερδισμένος.
- Η επαφή με τους άλλους στο έργο παρουσιάζεται σαδομαζοχιστική. Τελικά έτσι λειτουργούν οι ανθρώπινες σχέσεις; Σε έχω ανάγκη για να διατηρούμαι ζωντανός;
Το να σε βασανίσω, να σε κατηγορήσω, είναι πάντα πιο εύκολο από το να σου πω σ’ έχω ανάγκη, σε χρειάζομαι, σ αγαπώ. Έτσι γεννιέται και η απουσία της ουσιαστικής επικοινωνίας. Στο «Τέλος του Παιχνιδιού» υπάρχουν τέσσερις άνθρωποι και οι δύο απ’ αυτούς ζουν μέσα σε σκουπιδοτενεκέδες. Ο Ναγκ και η Νελ δε μπορούν να αγγιχτούν, έχουν όμως μία σχέση περισσότερο ανθρώπινη. Αυτή τη σχέση, ο Χαμ τη χλευάζει και ο Κλοβ δεν δείχνει να την αντιλαμβάνεται.
- Ο Χαμ ρωτάει τον Κλοβ «έζησες ποτέ σου μία στιγμή ευτυχίας;». Αν είχατε εσείς να διαλέξετε μία ‘’στιγμή ευτυχίας’’ ποια θα ήταν;
Τα μικρά πράγματα, όχι τα μεγάλα. Στα μικρά βρίσκεις στιγμές ευτυχίας που δυστυχώς προσπερνάμε εύκολα. Χάνονται από μπροστά μας και μετά, όταν συνήθως παρέρχονται συνειδητοποιούμε ότι τότε που έπρεπε δεν δώσαμε σημασία. Η ευτυχία για μένα είναι ένα άθροισμα πολλών μικρών ασήμαντων στιγμών. Εάν περιμένουμε την ευτυχία στα μεγάλα, στα πολύ σημαντικά ζητήματα της ζωής, φοβάμαι ότι δεν θα τη βρούμε ποτέ. Είναι πάρα πολύ σύντομη η ζωή μας και μας παίρνουν αμπάριζα πράγματα που νομίζουμε ότι είναι σημαντικά και χάνουμε αυτές τις πολύ μικρές στιγμές που αν τις αθροίσεις όλες μαζί κάνουν μία ευτυχισμένη ζωή. Αν για κάποιο λόγο δεν τις αθροίσεις γυρνάς κάποια στιγμή πίσω σου και λες «η ζωή μου ήταν ένα τίποτα». Είναι πολύ άσχημο να το λες αυτό, ενώ θα μπορούσε η ζωή του καθενός να είναι σημαντική και πολύτιμη. Συνήθως όμως τρέχουμε να προλάβουμε, για κάτι άλλο απ’ αυτό που κάνουμε, που θα είναι καλύτερο, σημαντικότερο, κ.ο.κ. Σημαντικά πράγματα μπορεί να καταφέρει ο καθένας μας στο μέτρο που του αναλογεί και πού του αξίζει. Πόσοι όμως μπορούμε να κατανοήσουμε τι πραγματικά μας αναλογεί και τι πραγματικά μας αξίζει;
- Ο Χαμ και ο Κλοβ είναι αρσενικά πρόσωπα. Η γυναικεία παρουσία σε αρσενικό ρόλο τι μπορεί να σημαίνει;
Έχω παίξει δύο φορές Μπέκετ στη ζωή μου. Μία τον Πότζο στο «Περιμένοντας τον Γκοντό» και τώρα τον Κλοβ. Νομίζω ότι στον Μπέκετ δεν έχουν σημασία τα φύλα. Δεν προσπάθησα να κάνω έναν άντρα αλλά ούτε και μία γυναίκα. Στον Μπέκετ δεν παίζουν ρόλο τα φύλα των ανθρώπων. Παίζουν μεγαλύτερο ρόλο οι σχέσεις των ανθρώπων που όμως δεν καθορίζονται από το φύλο τους. Σε άλλους συγγραφείς, προφανώς δε συμβαίνει αυτό. Τον Μπέκετ δεν τον αφορά αυτό, οπότε κι εγώ δεν μπήκα στη διαδικασία να βρω ανδρικά χαρακτηριστικά ή να αποβάλλω τα γυναικεία.
- Θα μας πείτε και τα επόμενα σχέδια σας.
Αρχικά θα πραγματοποιηθούν οι 9 παραστάσεις στο Θέατρο Τ για το «Τέλος του παιχνιδιού» και θα ακολουθήσει η επανάληψη για τα «Ανεμοδαρμένα Ύψη» στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος. Στη δεύτερη φάση της σεζόν, θα είμαι στην Αθήνα, στο καινούριο έργο του Γιάννη Καλαβριανού με τον οποίο θα συνεχίσουμε την συνεργασία που ξεκινήσαμε στα «Ανεμοδαρμένα Ύψη». Το έργο λέγεται «Γρανάδα» και θα παιχτεί τέλος Ιανουαρίου.
- Σας ευχόμαστε κάθε επιτυχία και σας ευχαριστούμε πάρα πολύ!
Και εγώ σας ευχαριστώ!
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Μετάφραση: Νικηφόρος Παπανδρέου
Σκηνοθεσία: Γλυκερία Καλαϊτζή
Σκηνικά: Ευαγγελία Κιρκινέ
Κοστούμια: Μαρία Καραδελόγλου
Φωτισμοί: Κώστας Σιδηρόπουλος
Ηχητικό Περιβάλλον: Στέργιος Τσίλιος
ΠΑΙΖΟΥΝ
Δημήτρης Ναζίρης: Χαμ
Έφη Σταμούλη: Κλοβ
Σοφία Μαρία Βούλγαρη: Νελ
Γιώργος Φράγκογλου: Ναγκ
Θέατρο Τ
Αλεξάνδρου Φλέμινγκ 16, 54642, Θεσσαλονίκη
Τηλέφωνο κρατήσεων: 2310-854333
Χρήσιμοι Σύνδεσμοι :
