Το δώρο του θυμού: Παραλογισμός ή ορθολογισμός;
Ο θυμός στην κοινή λογική είναι ένα καταστροφικό συναίσθημα με κλιμακωτές αντιδράσεις που κυμαίνονται από έναν υψωμένο τόνο φωνής έως και ειδεχθείς πράξεις. Ο άνθρωπος εσωτερικεύει τα καταπιεσμένα συναισθήματα του σαν ένα μπαλόνι. Το μπαλόνι όταν φουσκώσει υπερβολικά πολύ και σκάσει κάνει κρότο ανάλογο με το μέγεθος του. Έτσι, λοιπόν, λειτουργούν και τα θυμωμένα άτομα, σαν μπαλόνια έτοιμα να σκάσουν μόλις βρουν μια αφορμή, μία καρφίτσα ή μία αιχμηρή επιφάνεια. H έκρηξη αυτή θα επιφέρει πολυπλόκαμες συνέπειες στο σώμα, τη ψυχή και τον κοινωνικό εαυτό. Η αδρεναλίνη του θυμού κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, πάσης φύσεως. Είναι ένα ανενεργό ηφαίστειο που εκρήγνυται, είτε ταχεία, είτε επί παρόδου χρόνου, καίγοντας ολοσχερώς τα πάντα στο διάβα του.
Παρά το έντονο σημασιολογικό περιεχόμενο του θυμού, ο Μαχάτμα Γκάντι παραθέτει μία διαφορετική προσέγγιση του συναισθήματος, επικεντρωμένη στην κοινωνική σκοπιά του και όχι από την ψυχοπαθολογική πτυχή. Το βιβλίο του εγγονού του διάσημου ακτιβιστή, Αρούν Γκάντι, “Το δώρο του θυμού” που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα, κατ’ ουσίαν, προβάλλει εκλαϊκευμένα τα διδάγματα που δέχτηκε, ζώντας δύο χρόνια με τον παππού του, όταν μετακόμισε από την Ν.Αφρική στην Ινδία. Ο Αρούν, όντας διαφορετικός, ένα “ξένο σώμα” στη στενή τοπική κοινότητα της Ινδίας δέχτηκε συστηματικά ρατσισμό πάσης φύσεως, βία και παραγκωνισμό, σαν να ήταν παρείσακτος. Ο Αρούν, ως ένα καταπιεσμένο ανθρώπινο μπαλόνι ακολούθησε την πολιτική της ταυτοπάθειας, κατά την κοινή “οφθαλμός αντί οφθαλμού”. Η περιστολή και ο έλεγχος της οργής του μικρού Αρούν επήλθε με τη διδαχή των έντεκα χρήσιμων και διαχρονικών μαθημάτων για τη ζωή.
Πρώτο δίδαγμα Γκάντι περί αντεκδικητικότητας και κοινωνικής απόρριψης
Το πρώτο δίδαγμα είναι περί της κοινωνικής αποδοχής ή απόρριψης. Ο Γκάντι καταδίκαζε ρητά οποιαδήποτε πράξη αντεκδικητικότητας, καθώς αν δρούσαν όλοι με γνώμονα την παροιμιώδη λαϊκή φράση “οφθαλμός αντί οφθαλμού” θα επερχόταν ένας κόσμος τυφλών, («an eye for an eye makes the whole world blind»). Έτσι, συμβούλευε τον εγγονό του να μην προσέδιδε αυθαίρετα δικαιοσύνη με αντεπιθέσεις στη βία που δεχόταν.
Δεύτερο δίδαγμα Γκάντι περί διαχείρισης του θυμού
Το δεύτερο δίδαγμα σχετίζεται με τη διαχείριση του θυμού. Αναντίρρητα, αποτελεί ένα τροχοπέδη, μία αγκίδα, μία πηγή αρνητισμού. Ο Γκάντι, λοιπόν, υποστήριξε πως ενώ λειτουργεί ως ένα δηλητήριο που προσβάλλει τον οργανισμό μας σταδιακά, μπορεί να είναι καύσιμο που θα εφοδιάσει το αυτοκίνητό μας, ώστε να κατευθυνθούμε προς τη λεωφόρο των ευκαιριών. Ο θυμός είναι σαν τον ηλεκτρισμό, σύμφωνα με τον σπουδαίο ακτιβιστή, ανάλογα με τον τρόπο χρήσης μπορεί να μας σώσει ή να μας καταστρέψει. Ουσιαστικά, ακροβατούμε σε ένα πολύ λεπτό σχοινί, στο οποίο η ισορροπία μας μπορεί είτε να μας κρατήσει όρθιους στο σκοινί, είτε να μας ρίξει κάτω.
Τρίτο δίδαγμα Γκάντι περί μοναχικότητας και σύγχρονου τρόπου ζωής
To τρίτο και εξαίρετης σημασίας δίδαγμα σχετίζεται με το ασυμβίβαστο του σύγχρονου τρόπου ζωής και της μοναχικότητας. Υπάρχει η λανθασμένη γενική παραδοχή πως παρεπόμενο της υπεραπασχόλησης είναι η ευτυχία. Αυτό, εν τούτοις, ενυλώνει μία αυταπάτη. Λόγου χάριν θα αφήναμε το αυτοκίνητό μας εν ενεργεία όλη την ημέρα; Τότε, γιατί καταπονούμε τον εαυτό μας και νιώθουμε τύψεις όταν κάνουμε ένα διάλλειμα; Ακόμη και ο καλύτερος αθλητής χρειάζεται ξεκούραση για να γίνει πιο αποδοτικός. Αφόρμηση για αυτό το δίδαγμα αποτέλεσε το γεγονός πως μαζεύονταν πολυπληθείς ομάδες ατόμων γύρω από τον Γκάντι σε κάθε έξοδό του για να αφουγκραστούν και να ενστερνιστούν λίγη από τη σοφία του, ωθώντας τον συχνά στην αναζήτηση της πολυπόθητης απομόνωσης όπου ανακτούσε δυνάμεις, ανασυγκροτούσε τη σκέψη του και επεξεργαζόταν τις δεδομένες καταστάσεις, ώστε να μπορεί να επανέλθει δριμύτερος.
Τέταρτο δίδαγμα Γκάντι περί υπερκατανάλωσης
Στη σύγχρονη υλιστική εποχή, αυτοσκοπός μας έχει γίνει το αέναο κυνήγι της ύλης και των χρημάτων, ο πολλαπλασιασμός των υλικών αγαθών με την υπερκατανάλωση. Πληρώνουμε το συναισθηματικό μας κενό αγοράζοντας πάμπολλα προϊόντα, τα οποία μας αποβαίνουν εν τέλει άχρηστα. Σύμφωνα με το δίδαγμα του Γκάντι περί υπερκατανάλωσης, η σπατάλη είναι βία καθολική και οριζόντια διαχρονικά. Άλλωστε, η χαρά δεν κρύβεται σε αυτό που αγοράζουμε, αλλά σε αυτά που δημιουργούμε.
Πέμπτο δίδαγμα περί ολιγάρκειας και αδηφαγίας
Ένα άλλο δίδαγμα περί ευτυχίας αποτυπώνεται στο “Δώρο του θυμού”. Συγκεκριμένα, ευτυχισμένοι άνθρωποι είναι οι ολιγαρκείς, που εκτιμούν τα απλά και δεδομένα καθημερινά πράγματα, όχι οι εύποροι που ζουν πλουσιοπάροχα. Εξάλλου, με βάση τα λεγόμενα του Αρούν, είναι σαν όλη μας η ζωή να είναι ανοιχτό μπουφέ, κάνοντας μας να ξεχνάμε την ικανοποίηση που μπορεί να προσφέρει ένα μήλο. Όσο η προσοχή μας στρέφεται σε αυτά που μας λείπουν, θα είμαστε δυστυχισμένοι.
Λοιπά διδάγματα του Γκάντι
Τέλος, ο Αρούν παραθέτει και άλλα διδάγματα, όπως τη δύναμη του όχι, την καθαρή και ανεξάρτητη αξία μας από τα υλικά αγαθά και τη ζημία των ψεμάτων, είτε προς εμάς, είτε προς τρίτους καλόπιστους.
Το δώρο του θυμού είναι ένα βιβλίο που αρχικά αγγίζει ερμηνευτικά –επιφανειακά- ως τίτλος τον παραλογισμό, και μας παραθέτει μια άλλη πτυχή του θερμού συναισθήματος με διδάγματα, που λειτουργούν ως πυξίδα και γνώμονα για την πορεία της ζωής μας. Είναι ένα βιβλίο τρισυπόστατος ύμνος της αυτοβελτίωσης, της ψυχολογίας και της φιλοσοφίας. Βελτιώνει πρωτίστως τους εαυτούς μας και παρεπόμενα την κοινωνία. Άλλωστε, όπως λέει και ο Αρούν “Ο κόσμος θα αλλάξει αν αλλάξουμε και εμείς πρώτα”.
Πηγές:
- Μπόνης Θ. (2018): Διαβάσαμε <<Μαχάτμα Γκάντι: Το δώρο του θυμού>>, του Arun Gandhi. Ανακτήθηκε από Διαβάσαμε: «Μαχάτμα Γκάντι: Το δώρο του θυμού», του Arun Gandhi | Tetragwno.gr
- Το δώρο του θυμού- Little hopes flags (2019). Ανακτήθηκε από Το δώρο του θυμού – Little Hope Flags
