
Βρισκόμαστε σε μια από τις πιο όμορφες εποχές του χρόνου, την άνοιξη, αλλά λόγω της παγκόσμιας παράλυσης του αυθορμητισμού, εν μέσω των μέτρων πρόληψης κατά του κορωνοϊού βιώνουμε δυσάρεστα συναισθήματα. Βρισκόμαστε στο μεταίχμιο άλλης μιας χρονιάς γεμάτης αντιθέσεις, όπου η έμπνευση και η παραγωγικότητα μας κινείται μουδιασμένη, αλλά ευτυχώς κινείται. Πέρα όμως από την υγειονομική ασφυξία που βιώνουμε, αναδύθηκε και η κοινωνική. Φυσικά αναφέρομαι στο κίνημα #metoo που έφθασε και στην χώρα μας και αναφέρεται στις καταγγελίες ανθρώπων όλων των φύλων που κακοποιήθηκαν ή παρενοχλήθηκαν από ανώτερους ή συναδέλφους τους στην εργασία τους. Και ύστερα από αυτές τις αποκαλύψεις, την αναμέτρηση με την αλήθεια ή το ψέμα στο οποίο έσπευσαν αρκετοί να διαχωρίσουν και να καταλογίσουν και ευθύνες στα θύματα. Όλα αυτά τα καταπιεσμένα και μελαγχολικά συναισθήματα, σε συνδυασμό με την φετινή θεματική του MAXMAG.GR για την παγκόσμια ημέρα του βιβλίου με έκαναν να σκεφτώ έναν από τους κορυφαίους Αμερικανούς συγγραφείς του 20ου αιώνα. Ο συγγραφέας που μίλησε για την καταπίεση, την κακομεταχείριση και τις καταχρήσεις, που γεννήθηκε στον βαθύ αμερικανικό Νότο και μας χάρισε ένα από τα πιο κορυφαία κοινωνικά διαμάντια στην ιστορία της νεότερης παγκόσμιας λογοτεχνίας. Ο λόγος για το βιβλίο «Λυσσασμένη Γάτα» του Τένεσι Ουίλιαμς. Το έργο του παρέδωσε ο Ρόμπερτ Μπρούκς στον κινηματογράφο με τους εξαίρετους ηθοποιούς, τον Πωλ Νιούμαν (Paul Newman) και την Ελίζαμπεθ Τέιλορ (Elizabeth Taylor).

Ο Τένεσι Ουίλιαμς γεννήθηκε το 1911 στο Κολούμπους του Μισσισίπι. Τα παιδικά του χρόνια ήταν σημαδεμένα από έντονη σκληρότητα. Οι γονείς του ήταν πολύ διαφορετικοί και αταίριαστοι χαρακτήρες και δεν κατάφεραν να χαρίσουν έστω μια κανονικότητα στα παιδιά τους. Ο πατέρα του, αλκοολικός και βίαιος ως προς την σύζυγο του και ως εκ τούτου εκείνη μονίμως με μελανιές στο πρόσωπο.
Ο συγγραφέας, σχεδόν σε όλα τα έργα του, φαίνεται να διακατεχόταν από μια αυτοαποκαλυπτική «μανία» χωρίς όρια. Ίσως να ήταν ο προσωπικός του δρόμος / τρόπος ώστε να εκφράζεται για να ξεφεύγει από τα αυτοβιογραφικά του δράματα, ή και ο σκοπός του να αυτοτιμωρείται συνεχώς.
Στην Λυσσασμένη Γάτα, η υπόθεση του βιβλίου έχει ως εξής:
Ο Μπίγκ Ντάντι (Big Daddy), ο πλουσιότερος επιχειρηματίας βαμβακιού στο δέλτα του Μισσισίπι πρόκειται να γιορτάσει τα 65α γενέθλια του με όλη την οικογένεια. Στο πατρικό θα έρθουν για τη περίσταση οι δυο γιοί: Ο Γκούπερ με την σύζυγο του και τα παιδιά τους, και ο Μπρίκ, ο διάσημος πρώην παίκτης ποδοσφαίρου με την σύζυγο του Μάγκι. Το χαρούμενο εορταστικό κλίμα σύντομα θα χαλάσει, όταν τα παράπονα της Μάγκι προς τον Μπρίκ, για την αδιαφορία και την ροπή του στο αλκοόλ, θα φέρουν βαθμιαία ψίθυρους και μεγάλες αποκαλύψεις σχετικά με την σεξουαλικότητα του.
Η φαινομενικά τυπική και τέλεια οικογένεια του Νότου κλονίζεται..
Η «Λυσσασμένη Γάτα» του Τένεσι Ουίλιαμς γράφτηκε το 1951, με τον συγγραφέα να κερδίζει για το έργο αυτό, το βραβείο Πούλιτζερ το 1955. Ο σκηνοθέτης Ρόμπερτς Μπρούκς την μετέφερε στην μεγάλη οθόνη το 1958 με τον ομώνυμο τίτλο «Λυσσασμένη Γάτα» ή αλλιώς “Cat on a Hot Tin Roof”.
Κέρδισε κοινό και κριτικούς και συγκαταλέγεται στην λίστα με τις καλύτερες ταινίες της χρυσής εποχής του κλασσικού αμερικανικού κινηματογράφου.
Σίγουρα και μια από τις πιο εμπορικές επιτυχίες της χρονιάς και βρέθηκε με έξι υποψηφιότητες στα Όσκαρ, χωρίς να κερδίσει. Ο Πωλ Νιούμαν βρέθηκε υποψήφιος για το βραβείο Α’ Ανδρικού ρόλου, ενώ και η Ελίζαμπεθ Τέιλορ ήταν υποψήφια για το βραβείο Α’ Γυναικείου ρόλου.
Η διαχρονικότητα της «Λυσσασμένης Γάτας» συμβαίνει μέσα από τις ενδοοικογενειακές συγκρούσεις και την κατάλυση των κοινωνικών στερεοτύπων. Δεν είναι απλώς η δεκαετία του ’50 οπισθοδρομική σχετικά με τις σεξουαλικές προτιμήσεις των ανθρώπων, είναι και η ιδιοσυγκρασία του συγκεκριμένου τόπου που βαραίνει περαιτέρω το κλίμα. Ο Αμερικανός Νότος γεμάτος συντηρητισμό και βουτηγμένος στο τρίπτυχο (Πατρίδα-Θρησκεία-Οικογένεια) χωρίς αυθορμητισμό, χωρίς υπερβολές και αποκλίνουσες, δεν επιτρέπει να ξεφεύγει από την καθολικότητα του. Τα όρια υπάρχουν για να προστατεύουν άπαντες και πρωτίστως, τους άρχοντες της εποχής.

Ο Τένεσι Ουίλιαμς φανερά απελευθερωμένος και αντιδραστικός ως προς κάθε κοινωνικό όριο, καθώς ήταν και ο ίδιος ομοφυλόφιλος, έφερε πέρα από επανάσταση στην λογοτεχνία της εποχής του: ένα έργο γεμάτο συναίσθημα. Από τον κεντρικό ήρωα, Μπρίκ που βρίσκεται μετά από ατύχημα σε αναπηρικό αμαξίδιο και καταφεύγει στο ποτό για να γεμίσει το συναισθηματικό / σεξουαλικό του αδιέξοδο και την αίγλη των περασμένων ετών. Στην σύζυγο του Μάγκι που αναπολεί την – πάλαι πότε- συναισθηματική τους καθολικότητα και σχεδόν «υστερικά» παρομοιάζεται με μια γάτα που μάλιστα είναι και λυσσασμένη, για να εκφράσει την απέραντη εσωτερική μοναξιά. Μέχρι τον Μπίγκ Ντάντι, τον πατέρα, την κεφαλή της οικογένειας, με το τόσο απόμακρο και αυστηρό στυλ, που δεν μπορεί να συγχωρήσει ούτε νήμα διαφορετικής τροχιάς.
Η αντιπαλότητα των χαρακτήρων δεν είναι μόνο μια συνθήκη του τότε και του τώρα, είναι κάτι βαθιά προσωπικό για τον συγγραφέα. Είναι ένα σύνολο αυτοβιογραφικών «αποσπασμάτων» της ζωής του Τένεσι Ουίλιαμς. Ο πατέρας στο βιβλίο, μοιάζει πολύ τον δικό του πατέρα, που ήταν βίαιος και που βλέπουμε εδώ την απουσία – διάσταση (ιδεών) που φέρνει με την συμπεριφορά, ενώ και στις υπόλοιπες γυναίκες της οικογένειας στο έργο βλέπουμε ξεκάθαρα μια παθητική συμπεριφορά, εκτός φυσικά από την πρωταγωνίστρια, την Μάγκι.
Η Μάγκι, όπως και πολλές από τις πρωταγωνίστριες του Ουίλιαμς, φέρνει αρκετά στην πολυαγαπημένη αδερφή του Τένεσι, την Ρόουζ, στην οποία είχε αδυναμία, γιατί είχε άκρατες συναισθηματικές διακυμάνσεις, λόγω της πάθησης της.
Πράγματι η Μάγκι, σαν ένας άλλος «χορός» όπως στα έργα αρχαίας ελληνικής τραγωδίας φαίνεται να έρχεται για να μας υπενθυμίσει πόσο τραυματική είναι η καταπίεση των συναισθημάτων – παντός καιρού και διαθέσεων – και πόσο μη ρεαλιστική καταλήγει η ζωή των ανθρώπων.
Το σημαντικότερο όμως σημείο του βιβλίου που δεν πέρασε στον κινηματογράφο, ήταν ο τρόπος που αναφερόταν η ομοφυλοφιλία του πρωταγωνιστή. Ο Τένεσι Ουίλιαμς στο έργο του, ήταν ξεκάθαρος ως προς τις σεξουαλικές αναφορές και την εκφραστικότητα του και παρότι δέχθηκε αρκετή κριτική σε όλη την καριέρα του για το στυλ του, δεν σταμάτησε ποτέ να είναι αληθινός. Στον κινηματογράφο τελικά είδαμε να υπονοείται η σεξουαλικότητα του Μπρίκ και να διαχέεται εντός των μελών της οικογένειας, ως το μελανό μυστικό. Στο τέλος μάλιστα της ταινίας, πατέρας και γιος συμφιλιώνονται, κάτι που δεν έγινε στο βιβλίο.
Όταν ο ηθοποιός Πωλ Νιούμαν διάβασε για πρώτη φορά το σενάριο για την επερχόμενη ταινία στην οποία θα ενσάρκωνε τον Μπρικ, είχε πολλές αντιρρήσεις όταν κατάλαβε ότι είχαν αποκοπεί όλες οι πληροφορίες σχετικά με την ερωτική επιθυμία του Μπρίκ για τον Σκίπερ. Συμφώνησε με τις απόψεις του Τένεσι Ουίλιαμς, ως προς το γεγονός πως δεν ήταν σωστός να αποκρύπτονται οι πληροφορίες για την σεξουαλικότητα του Μπρίκ. Όμως δεδομένου ότι μιλάμε για την δεκαετία του ’50 και ότι πέρα από την σεμνοτυφία, οι παραγωγοί είχαν να αντιμετωπίσουν και τις καταδιώξεις του κώδικα Χέιζ, τα πράγματα ήταν έτσι και αλλιώς δυσοίωνα. Ο Τένεσι Ουίλιαμς φανερά απογοητευμένος από το αποτέλεσμα που είχε πει τότε: «Αυτή η ταινία θα γυρίσει την κινηματογραφική βιομηχανία 50 χρόνια πίσω. Γυρίστε στα σπίτια σας!»
Κι’ όμως μπορεί τελικά η σεμνοτυφία να υπέκρυψε σημαντικότατες αναφορές του χαρακτήρα, όμως έδειξε ξεκάθαρα και το πρόσωπο της «ντροπής» και τον τρόπο που μαθεύτηκε το μυστικό για εκείνη την εποχή.
Ο κύβος ερρίφθη. Το νόημα εδόθη.
Εν κατακλείδι, καθώς συνεχίζουμε να βιώνουμε μια από τις πιο δύσκολες εποχές σε πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο, ευχόμαστε τα μελλοντικά χρόνια, να υπάρχουν λιγότερα απωθημένα συναισθήματα και περισσότερος σεβασμός και αλληλεγγύη ανάμεσα στους ανθρώπους. Ας βγαίνουμε όλοι πιο δυνατοί και πιο σοφοί από τις επαναληπτικές καταδίκες του παρελθόντος.

Πηγές:
Προβολή της ταινίας «Cat on a Hot Tin Roof» του 1958.
Αποσπάσματα από το βιβλίο Cat on a Hot Tin Roof, Εκδόσεις Penguin Books.
www.maxmag.gr/theatro/theatrikes-morfes/tenesi-oyiliams-maties-ston-thaymasto-kosmo-toy-theatrikoy-syggrafea/
Βικιπαιδεία: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CF%85%CF%83%CF%83%CE%B1%CF%83%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B7_%CE%93%CE%AC%CF%84%CE%B1_(%CF%84%CE%B1%CE%B9%CE%BD%CE%AF%CE%B1)