
Στο άκουσμα του ονόματος Λόρδος Byron (Μπάυρον) πολλοί είναι εκείνοι που άμεσα σκέφτονται ερωτικά σκάνδαλα, επαναστατικές βλέψεις, πολιτικές αντιπαραθέσεις, ρομαντική ψυχολογία, πλούτο και δόξα. Ο σπουδαίος Ρομαντικός ποιητής έχει μείνει γνωστός στην κοινή γνώμη περισσότερο για την πολυτάραχη προσωπική ζωή του, η οποία ξεκίνησε με σκληρή επίκριση από τον τύπο, κορυφώθηκε με πολιτική εξορία λόγω φημών για αιμομικτική σχέση και τερματίστηκε από αρρώστια κατά την διάρκεια της ελληνικής επανάστασης στο Μεσολόγγι. Οι αριστοκρατικές ρίζες, ο προκλητικός χαρακτήρας και η ομορφιά του Λόρδου Byron βοήθησαν στην εδραίωση της φήμης του ως του πρώτου «celebrity». Ωστόσο, παρά την γοητεία που αναμφισβήτητα ασκεί ακόμη και στο σύγχρονο κοινό η ζωή του, ο Byron αξίζει την θέση του στην ιστορία λόγω της ποίησης του, η οποία δεν θα πρέπει να λησμονείται. Από τις μεγαλύτερες προσφορές του στην παγκόσμια λογοτεχνία είναι ο λεγόμενος «Βυρωνικός ήρωας» (Byronic hero). Τι εννοείται άραγε με αυτόν τον όρο;

Ο Βυρωνικός Ήρωας
Ο τύπος ήρωα που πήρε το όνομα του από τον Λόρδο Byron εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο ποίημα του Chide Harold’s Pilgrimage (Το Προσκύνημα του Τσάιλντ Χάρολντ) (1812), καθώς και σε μετέπειτα έργα του όπως τα Manfred (Μάνφρεντ) (1817), Don Juan (Δον Ζουάν) (1819) και Cain (Κάιν) (1821). Πολλοί υποστηρίζουν ότι ο ίδιος ο συγγραφέας είναι εκείνος που αποτελεί το αρχέτυπο του «Βυρωνικού ήρωα». Οι συγκεκριμένοι χαρακτήρες είναι ιδιοφυείς, μελαγχολικοί, υπερόπτες, συναισθηματικά και πνευματικά βασανισμένοι, με αυτοεπίγνωση, ψυχολογικά τραύματα και έντονο συναισθηματισμό, ανεξάρτητοι, αποκομμένοι από την κοινωνία, συχνά αυτοκαταστροφικοί και ριψοκίνδυνοι, θέτουν την δικαιοσύνη σε υψηλότερη προτεραιότητα από την νομιμότητα και είναι αποπλανητικοί και σεξουαλικά ελκυστικοί. Η παραπάνω περιγραφή ταιριάζει πράγματι τόσο στον ίδιο τον Λόρδο Byron όσο και σε πολλούς χαρακτήρες του. Δημιούργησε τον συγκεκριμένου τύπο ήρωα (ή ακόμη καλύτερα αντί-ήρωα) ως μία πιο υπερβολική, αλλά και πιο ψυχολογικά αναλυτική, εκδοχή του τυπικού Ρομαντικού ήρωα, ο οποίος χαρακτηρίζεται από την απόρριψη του των εμπεριστατωμένων κοινωνικών ηθών, την εσωστρέφεια του, την τάση ενδοσκόπησης του και την πεποίθησή του ότι ο εαυτός είναι το κέντρο της ύπαρξης και ότι ο άνθρωπος είναι εκ γενετής αγαθός. Οι Βυρωνικοί ήρωες μένουν πιστοί στο Ρομαντικό πρωτότυπο του ελαττωματικού αλλά ανθρώπινου ήρωα, εκτείνοντας το προς μία πιο σκοτεινή και λεπτομερή αισθητική.
Ο Raskolnikov ως Βυρωνικός Ήρωας
Με την δημιουργία του συγκεκριμένου τύπου χαρακτήρα ο Λόρδος Byron επηρέασε πολλούς μετέπειτα συγγραφείς και καλλιτέχνες. Εντοπίζονται παραδειγματικοί Βυρωνικοί ήρωες σε έργα σπουδαίων δημιουργών όπως των Charlotte Bronte (Σαρλότ Μπροντέ), Jane Austen (Τζέιν Όστεν), Victor Hugo (Βίκτωρ Ουγκό) και Oscar Wilde (Όσκαρ Ουάιλντ). Ένας από τους πιο χαρακτηριστικά επηρεασμένους από τον Byron λογοτεχνικούς ήρωες είναι ο Rodion Romanovich Raskolnikov (Ρόντιον Ρομάνοβιτς Ρασκόλνικοβ), πρωταγωνιστής του Crime and Punishment (Έγκλημα και Τιμωρία) (1886) του Fyodor Dostoevsky (Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι). Ο Dostoevsky είναι γνωστός για τον εντόνως ψυχολογικά διεισδυτική γραφή του. Στο Crime and Punishment είναι σαν να πήρε το αρχέτυπο του Βυρωνικού ήρωα και να το ξεδίπλωσε με ψυχιατρική ακρίβεια. Ο Raskolnikov είναι φτωχός, ταλαιπωρημένος, πανέξυπνος και καταθλιπτικός. Αναγκασμένος να παρατήσει τις σπουδές του λόγω έλλειψης χρημάτων, διαμένοντας σε ένα μικροσκοπικό, παλιό και βρώμικο δωμάτιο, η απάνθρωπα δύσκολη κατάσταση της ζωής του σε συνδυασμό με την αλαζονεία και την μελαγχολία του τον οδήγουν στο να φλερτάρει με την ιδέα της δολοφονίας. Σχηματίζοντας την θεωρία ότι οι άνθρωποι διαχωρίζονται σε «εξαιρετικούς» (extraordinary), όπως ήταν ο Ναπολέοντας και άλλες σπουδαίες προσωπικότητες στην ιστορία, και «συνηθισμένους» (ordinary), ο Raskolnikov αποφάσισε ότι προκειμένου να αποδείξει στον εαυτό του ότι ανήκε στους «εξαιρετικούς» έπρεπε να σκοτώσει μία εκμεταλλεύτρια ενεχυροδανείστρια. Δευτερευόντως θα την έκλεβε. Ο συλλογισμός του ήταν κατά ένα μέρος ότι εκείνη δεν προσφέρει στην κοινωνία, αντιθέτως βλάπτει και επωφελείται από φτωχούς ανθρώπους, επομένως ο θάνατος της θα ήταν ωφέλιμος, και κατά ένα δεύτερο ότι αν άτομα σαν τον Ναπολέοντα έπρεπε να σκοτώσουν κάποιον φαινομενικά αθώο προκειμένου να επιτύχουν τους στόχους τους δεν θα δίσταζαν, επομένως και εκείνος τώρα που είχε σκεφτεί ότι μπορεί να σκοτώσει οφείλει στον εαυτό του να το πράξει ειδάλλως θα ήταν «συνηθισμένος». Ωστόσο αφού έκανε την δολοφονία άρχισε να βασανίζεται τόσο ψυχικά όσο και σωματικά. Αποτραβήχτηκε ακόμη περισσότερο από τον κοινωνικό του περίγυρο, κοιμόταν πολύ, έγινε παρανοϊκός, ευερέθιστος και αρρώσταινε συχνά. Παρά την ευστροφία του, η οποία του επέτρεψε να ξεφύγει από τον νόμο για αρκετό καιρό, ο ψυχισμός του είχε επηρεαστεί σημαντικά. Βλέπουμε λοιπόν ότι ο Raskolnikov πρόκειται για παραδειγματικό Βυρωνικό ήρωα. Είναι ενδοσκοπικός και φιλοσοφικός. Τείνει προς την μελαγχολία, τον μηδενισμό και τον έντονο συναισθηματισμό. Παρά τον μισανθρωπισμό του, συγκινείται με πράξεις ανθρωπιάς και δείγματα καλοσύνης και παρόλη την κριτική του της κοινωνικής κατάστασης, αποσκοπεί ιδεολογικά στην βελτίωση της και όχι στην καταστροφή της. Επιπλέον καθ’ όλη την διάρκεια του μυθιστορήματος γίνονται αναφορές στην φυσική του ομορφιά, η οποία ελκύει τους ανθρώπους γύρω του και τους κάνει να συμπάσχουν με την ταλαιπωρημένη του κοινωνικοοικονομική θέση. Η εντυπωσιακή εμφάνιση σε συνδυασμό με ένα σκοτεινό και ευαίσθητο ταμπεραμέντο είναι υποδειγματικό Βυρωνικό δημιούργημα. Γίνεται εμφανές ότι ο Raskolnikov είναι ένας χαρακτήρας ο οποίος ομοιάζει εξαιρετικά με ήρωες του Byron, όπως ο Manfred και ο Cain.
Η Ιστορική Συνέχεια της Λογοτεχνίας
Τα βιβλία δεν είναι ποτέ ανεξάρτητα δημιουργήματα. Κάθε συγγραφές, από τον πιο άπειρο ερασιτέχνη έως τις πιο σπουδαίες ιστορικές προσωπικότητες, επηρεάζεται από τους προκατόχους του, αλλά και τους συγχρόνους του, τόσο συνειδητά όσο και ασυναίσθητα. Με αυτό το παράδειγμα δύο εξαιρετικά σημαντικών συγγραφέων του παρελθόντος μπορούμε να εκτιμήσουμε την συνέχεια της λογοτεχνικής έκφρασης και να συνειδητοποιήσουμε την συλλογικότητα της ανθρώπινης πνευματικότητας. Ο Dostoevsky χαιρέτισε τον Byron με την δημιουργία του Raskolnikov, μέσω του οποίου το σύγχρονο κοινό μπορεί να απολαύσει την εξέλιξη της δημιουργικής έκφρασης και της ψυχολογικής ανάλυσης ανά τους αιώνες.