Ο Κολμ Τόιμπιν θεωρείται από τους σπουδαιότερους συγγραφείς της γενιάς του. Γεννήθηκε το 1955 στην Ιρλανδία και μεγάλωσε σε ένα ιδιαίτερα πολιτικοποιημένο κι αυστηρό οικογενειακό περιβάλλον. Η πρώτη του συγγραφική απόπειρα έγινε το 1990 με το βιβλίο του Ο Νότος. Ο Κολμ Τόιμπιν, πέρα από συγγραφέας, είναι δοκιμιογράφος, θεατρικός συγγραφέας και ποιητής. Με το Καραβοφάναρο στο Μαύρο Νερό, ο συγγραφέας «μπαίνει πλέον δυναμικά σε έναν καινούργιο κύκλο του πεζογραφικού έργου του, όπου διερευνά συστηματικά τις σχέσεις μέσα στην οικογένεια, ειδικότερα τις σχέσεις με τη μητέρα». Είναι ένα θέμα που απασχολεί το συγγραφέα και σε άλλα βιβλία του. Αν όχι σε πρώτο επίπεδο, υποβόσκει πάντοτε η επιθυμία του να υπογραμμίσει τη σημασία της μητρικής φιγούρας στη ζωή ενός ανθρώπου.
Το Καραβοφάναρο στο Μαύρο Νερό αν μπορούσε να περιγραφεί μέσω μιας λέξης, αυτή θα ήταν της αντίθεσης. Ακόμα κι ο τίτλος, που η μεταφράστρια διάλεξε να τον διατηρήσει αυτούσιο στη μετάφραση, καθώς πρόκειται για ένα τοπωνύμιο κι αναφέρεται συχνά στα έργα του συγγραφέα (Blackwater), είναι μια αντίθεση: μια δεσμίδα φωτός στη μαύρη θάλασσα της νύχτας. Ο Κολμ Τόιμπιν, λοιπόν, γεννάει τους χαρακτήρες και τις σχέσεις τους μέσω πολλαπλών αντιθέσεων, τις ίδιες αντιθέσεις που χρησιμοποιεί και στο ευρύτερο περιβάλλον και ύφος του βιβλίου. Η μητρική σχέση, δηλαδή, πραγματώνεται μέσα από τα πρόσωπα της κόρης, της μητέρας και της γιαγιάς. Τρεις γυναίκες από το παρελθόν, το τώρα και το μέλλον, τρεις γενιές, τρία χάσματα.
Το μόνο που ενδιαφέρει το συγγραφέα είναι να περιγράψει, να εμβαθύνει στη σχέση αυτών των τριών γυναικών που τις αναγκάζει να συναντηθούν ξανά υπό ένα τρομερό πρόβλημα υγείας του αρσενικού μέλους της οικογένειας. Προσπαθεί να ψυχογραφήσει τα τρία αυτά κεντρικά πρόσωπα, να δικαιολογήσει συμπεριφορές και άλλοθι, να συνδέσει την επιρροή της καθεμιάς ξεχωριστά στη σχέση μεταξύ τους. Δεν τον ενδιαφέρει η δράση, η εξέλιξη της πλοκής. Η δράση είναι μικρή, πολλές φορές οι χαρακτήρες της ιστορίας βρίσκονται στον ίδιο χώρο, υπό τις ίδιες, δυσχαιρείς συνθήκες. Άλλωστε, η πλοκή εξελίσσεται στο διάστημα μερικών ημερών, οι οποίες διακόπτονται μόνο από αναδρομές στο παρελθόν, μέσω αναμνήσεων ή αναφορών των χαρακτήρων.
Γι’ αυτό, η γραφή του Κολμ Τόιμπιν μπορεί να μαγεύσει τους αναγνώστες. Πόσο εύκολο είναι ένα βιβλίο χωρίς δράση να παραμένει ενδιαφέρον; Κι όμως, για τον Κολμ Τόιμπιν φαίνεται να είναι. Η γλώσσα που χρησιμοποιεί είναι εξίσου απλή, ανεπιτήδευτη κι όσο γίνεται, άμεση. Οι ανατροπές γίνονται με αργό ρυθμό, ο συγγραφέας σχεδόν μας προετοιμάζει για την κάθε ανατροπή. Ο Κολμ Τόιμπιν φροντίζει τους αναγνώστες, δεν τους αγνοεί. Η αφήγηση γίνεται με έναν αριστουργηματικό -θα τολμήσω να πω- τρόπο. Αν και τριτοπρόσωπη, περιστρέφεται γύρω από ένα πρόσωπο, καθιστώντας το κεντρικό και την αφήγηση πρωτοπρόσωπη. Με άλλα λόγια, την ίδια στιγμή που η αφήγηση γίνεται μέσω της οπτικής της ηρωίδας, το τρίτο πρόσωπο δίνει στον αναγνώστη την απόσταση που χρειάζεται από την ηρωίδα για να διατηρήσει την αντικειμενικότητα του, να ακούσει τις σκέψεις της και την κρίση που αντιμετωπίζει, χωρίς να μπορέσουν τα βαριά συναισθήματα να παρασύρουν και τον ίδιο.
Ποια είναι, λοιπόν, η σχέση του καθένα με τη μητέρα του; Πόσο καθοριστική όχι μονάχα για την πορεία της ζωής του, αλλά απαραίτητη είναι μέσα από τα αγνά μάτια ενός παιδιού; Μπορείτε να φανταστείτε, ανεξάρτητα αν γνωρίσατε ή όχι μητέρα, πως θα θέλατε και πως μπορείτε να ορίσετε την ιδανική μητέρα;
Κι ένα τέταρτο μητέρας αρκεί για δέκα ζωές, και πάλι κάτι θα περισσέψει που να το ανακράξεις σε στιγμή μεγάλου κινδύνου, όπως έχει πει κι ο Ελύτης.
Περιγραφή από το οπισθόφυλλο
Μετά από χρόνια πικρής διαμάχης τρεις γυναίκες – η Ντόρα Ντέβερο, η κόρη της Λίλι και η εγγονή της Έλεν – υποχρεώνονται από τα γεγονότα να κάνουν ανακωχή. Ο πολυαγαπημένος αδελφός της Έλεν, ο Ντέκλαν, πεθαίνει και τις θέλει και τις τρεις κοντά του. Η παρουσία των δύο φίλων του θα λειτουργήσει καταλυτικά για όλους στο σύντομο διάστημα που θα συνυπάρξουν στο σπίτι της γιαγιάς. Άτομα από διαφορετικές γενιές, με διαφορετικές εμπειρίες και πεποιθήσεις, γίνονται μάρτυρες μιας οδυνηρής για όλους πορείας, και για πρώτη φορά ακούνε με προσοχή τα όσα έχει να τους πει ο άλλος.
Με πολλή κατανόηση και άφθονο χιούμορ ο Τόιμπιν δίνει στους ήρωές του την ευκαιρία να τα βρουν με τον εαυτό τους και με τον κόσμο.
