‘Λάθος, κύριε Νόιγκερ’, είναι μία φράση στην οποία ανατρέχω συχνά, χωρίς προφανή λόγο, συνήθως. Τα πρώτα μου λογοτεχνικά αναγνώσματα έρχονται πολύ συχνά στη θύμηση μου. Κυρίως εκείνα που έκανα – και σχετίζονται ως προς το περιεχόμενο τους με αυτήν – στην εφηβική μου ηλικία. Ωστόσο, ο ακριβής χρόνος δεν προσδιορίζεται με ευκολία, αλλά ούτε μπορώ να θυμηθώ ποιο υπήρξε το πρώτο λογοτεχνικό έργο που διάβασα. Σίγουρα, ωστόσο, μπορώ να δηλώσω ότι εκείνο που έχει μείνει στη μνήμη μου ανεξίτηλα, για διάφορους λόγους, είναι το εφηβικό μυθιστόρημα ‘Λάθος, κύριε Νόιγκερ’, της Λότης Πέτροβιτς Ανδρουτσοπούλου.
Η ιστορία διαδραματίζεται σε ένα φανταστικό χωριό της Πελοποννήσου. Είναι καλοκαίρι (η ιδανικότερη εποχή για να εξιστορηθεί μία ιστορία με πρωταγωνιστές εφήβους και παιδιά) και ο μικρός ήρωας παραθερίζει με την οικογένεια του, η οποία αποτελείται και από τα ετεροθαλή αδέρφια του από τη Γερμανία. Πρόσωπο σημαντικό στην ιστορία είναι ο κύριος Νόιγκερ, καθηγητής των Γερμανικών, που κάποια μέρα, εξαφανίζεται, προκαλώντας αναστάτωση στη μικρή κοινωνία. Πιο πολύ αναστατώνεται ο μαθητής του Φίλιππος, αλλά το συμβάν αυτό δίνει στον έφηβο ήρωα τη δυνατότητα να μάθει γεγονότα της ιστορίας της χώρας του.
Οι οικογενειακές και φιλικές σχέσεις, οι σχέσεις των ανθρώπων σε μία ενωμένη Ευρώπη, η συνύπαρξη ανθρώπων με διαφορετικές πολιτισμικές αφετηρίες είναι τα κυρίαρχα μοτίβα του μυθιστορήματος ‘Λάθος, κύριε Νόιγκερ’. Ιστορία δράσης αλλά και στοχασμού πάνω σε ζητήματα που αρχίζουν να απασχολούν τους ανθρώπους στην εφηβική τους ηλικία.
Συχνά αναρωτιέμαι ποιος να είναι ο λόγος που αυτό το μυθιστόρημα έχει χαραχθεί στη μνήμη μου, αν και δεν θυμάμαι τις λεπτομέρειες της ιστορίας του. Μήπως οφείλεται στον ιδιαίτερο τίτλο του που σε παρακινεί να το ξεφυλλίσεις, τουλάχιστον, για να εντοπίσεις ποιο λάθος έχει κάνει ο κύριος Νόιγκερ; Ή μήπως οφείλεται στο ονοματεπώνυμο της συγγραφέως, ασυνήθιστο στην ελληνική πραγματικότητα;.
Το ερώτημα διευρύνεται. Ποιος είναι ο λόγος, πέρα από τη λογοτεχνική τους αξία, που κάποια έργα, μυθιστορήματα και διηγήματα, μένουν χαραγμένα στη μνήμη μας και κάνουμε συχνή αναφορά σε αυτά; Αλλά, ενδέχεται η αιτία να μην ερμηνεύεται λογικά, να είναι προϊόν της ψυχολογίας ή πιο περίπλοκων εγκεφαλικών διεργασιών.
Όποια και αν είναι η απάντηση, ίσως να μην έχει ιδιαίτερη σημασία σήμερα. Είναι μάλλον βέβαιο πως τα έργα που έχουμε διαβάσει στην εφηβική μας ηλικία, αλλά και γεγονότα και καταστάσεις που βιώσαμε σε αυτήν την περίοδο, μας συνοδεύουν για πάντα, δεν ξεχνιούνται με το πέρασμα του χρόνου, παρά μόνο παίρνουν ένα άλλο “χρώμα”, πιο θαμπό, μέσα στο μυαλό μας.
Το ‘Λάθος, κύριε Νόιγκερ’ είναι ένα μυθιστόρημα που θα ήθελα να ξαναδιαβάσω, από περιέργεια, αλλά και για να διαπιστώσω αν, διαβάζοντας το, επιστρέψω νοερά και συναισθηματικά στα εφηβικά μου χρόνια.
