Το «Μπαουμγκάρτνερ» του Paul Auster, που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, σε μετάφραση Ιωάννας Ηλιάδη, αποτελεί το κύκνειο άσμα ενός μεγάλου λογοτέχνη αλλά και το πιο προσωπικό βιβλίο του δημοφιλή Αμερικανού στυλίστα, αφού σε αυτό, ο Auster μοιάζει να ενώνει τις τελευταίες κουκκίδες που ολοκληρώνουν το ψηφιδωτό της ζωής και της πορείας του στον λογοτεχνικό κόσμο. Αν και πρόκειται για μυθιστόρημα, όπως αναγράφεται και στο εξώφυλλο της παρούσας έκδοσης, οι αναγνώστες σύντομα αντιλαμβάνονται πως το βιβλίο είναι πιθανόν μια καμουφλαρισμένη αυτοβιογραφία της δικής του ζωής, με τις απαραίτητες, προφανώς, αλλαγές και μυθιστορηματικές προσμίξεις.
Κεντρικός ήρωας του βιβλίου – και πιθανό alter ego του συγγραφέα – είναι ο εβδομηντάχρονος Σάι Μπαουμγκάρντνερ, ένας χήρος συγγραφέας, ο οποίος, εννέα ολόκληρα χρόνια μετά τον αναπάντεχο θάνατο της συζύγου του, Άννα- η οποία σκοτώθηκε μπροστά στα μάτια του σε ένα δυστύχημα στη θάλασσα – προσπαθεί ακόμα να βρει τα πατήματά του και να προχωρήσει σε έναν κόσμο όπου εκείνη δεν υπάρχει πια. Μέσα από στιγμιότυπα της καθημερινότητας του ηλικιωμένου άνδρα, σκιαγραφείται ο χαρακτήρας ενός ανθρώπου τσακισμένου από τον πόνο, που έχει βρει καταφύγιο στη συγγραφή ενός δοκιμίου, μέσω του οποίου προσπαθεί να μεταφράσει τον πνευματικό και ψυχικό πόνο στη γλώσσα του σώματος. Προσπαθεί, με άλλα λόγια, να προσεγγίσει και να ερμηνεύσει αυτό που ο ίδιος νιώθει όλο αυτό το διάστημα που έχει αποχωριστεί την αγαπημένη του. Το πρώτο μισό του βιβλίου, είναι αφιερωμένο στη σχέση του Μπαουμγκάρτνερ με την Άννα, στη γνωριμία τους όταν και οι δύο ήταν φοιτητές στη Νέα Υόρκη, στην παθιασμένη τους σχέση που διήρκησε μέχρι και τον θάνατό της αλλά και στο λογοτεχνικό της έργο, μια σειρά από ανέκδοτα ποιήματα που του άφησε κληρονομιά και που ο ίδιος αποφασίζει να εκδώσει για να την τιμήσει, μετά θάνατον.
Στο δεύτερο μισό του βιβλίου, η γραφή του Auster γίνεται περισσότερη συνειρμική, ο ήρωάς του παραπαίει μεταξύ φθοράς κι αφθαρσίας, βασανίζεται από ψευδαισθήσεις, μα έχει και στιγμές πλήρους διάυγειας, που τον οδηγούν πίσω στο παρελθόν του και στα πρώτα χρόνια της ζωής του στο Νιούαρκ. Έτσι, καθισμένος σε μια ετοιμόρροπη καρέκλα στον κήπο του, με τον ήλιο να τον τυφλώνει πάνω από τα κλεισμένα του βλέφαρα, ο Μπαουμγκάρτνερ ταξιδεύει νοερά στην παιδική του ηλικία, ζωντανεύει στη μνήμη του τον πολωνικής καταγωγής πατέρα του και την ευαίσθητη μητέρα του, αποδομεί το “American dream” το οποίο φαίνεται να συντηρούσαν οι δικοί του ερχόμενοι στην Αμερική κι έπειτα, ξετυλίγει το κουβάρι και τον δικών τους προγόνων, φτάνοντας να μιλά για ζωές μέσα σε ζωές, για μια αλυσίδα ανθρώπων που επηρέασαν ο ένας τον άλλο και διαμόρφωσαν, αναπόφευκτα τον ίδιο τον ήρωα και τη δική του διαδρομή.
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Auster τοποθετεί ήρωες συγγραφείς στις ιστορίες του, είναι ένα επάγγελμα που ασκούσε τόσο ο ίδιος όσο κι η δεύτερη σύζυγός του και φαίνεται πως η συγγραφή που λειτουργεί σαν καταφύγιο αλλά κι η αναζήτηση έμπνευσης και δημιουργίας, είναι θέματα που τον απασχολούσαν μέχρι το τέλος της ζωής του. Όπως προανέφερα, το κείμενο βρίθει από αυτοβιογραφικά στοιχεία, τα οποία είναι αδύνατον να ξεχωρίσεις από τα μυθοπλαστικά, άλλωστε δεν είναι, θεωρώ, αυτός ο σκοπός του συγκεκριμένου βιβλίου. Το «Μπαουμγκάρτνερ» γράφτηκε το 2023, ενώ ο συγγραφέας νοσούσε ήδη από καρκίνο του πνεύμονα, οπότε, διαβάζοντας κανείς αυτό το τελευταίο του βιβλίο, έχει την αίσθηση πως ο συγγραφέας επιχειρεί να κάνει μια τελευταία αναδρομή στη ζωή του, μια ύστατη αποτίμηση των όσων έζησε, γράφοντας κι εμμένοντας σε αυτά που τον σημάδεψαν. Το «Μπαουμγκάρτνερ» είναι ένα μυθιστόρημα μελαγχολικό, γραμμένο με την οξυδέρκεια και την ενσυναίσθηση που πάντα διέκριναν τα γραφόμενα του Auster, είναι ένα πυκνογραμμένο κείμενο- παρά τις μόλις 246 σελίδες του- γεμάτο αποστάγματα ζωής και σοφίας, μια ειλικρινής και σπαρακτική καταγραφή του θανάτου, της απώλειας, των γηρατειών και της μοναξιάς αλλά κι ένα κείμενο πλημμυρισμένο από ευγνωμοσύνη για όσα προηγήθηκαν κι ελπίδα για όσα έρθουν, αφού όσο αναπνέουμε, έχουμε το δικαίωμα να ελπίζουμε.
Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Βρείτε το εδώ.
