Αλέξανδρος Πούσκιν: κορυφαίος Ρώσος ποιητής, συγγραφέας, θεμελιωτής της σύγχρονης ρωσικής λογοτεχνίας, επαναστάτης και φιλέλληνας. Πρόκειται για μία εμβληματική προσωπικότητα, σημαντικότατη τόσο για τους λάτρεις της λογοτεχνίας όσο και για όλους τους Έλληνες, των οποίων υπήρξε ένθερμος υποστηρικτής. Αν και αριστοκρατικής καταγωγής, ο Αλέξανδρος Πούσκιν δεν δίστασε να ταχθεί με το μέρος του λαού και να παλέψει για την ελευθερία και τα πολιτικά του δικαιώματα. Ο ίδιος δήλωνε χαρακτηριστικά: «Δεν υπάρχουν πλούτη, παρά μόνο η ζωή». Δυστυχώς, έφυγε νωρίς υπερασπιζόμενος την τιμή της αγαπημένης του συζύγου.
Λίγα λόγια για τη ζωή του Αλεξάνδρου Πούσκιν
Ο Αλέξανδρος Πούσκιν γεννήθηκε στις 26 Μαΐου του 1799 στη Μόσχα. Ολόκληρο το όνομα του είναι Αλέξανδρος Σεργκέγεβιτς Πούσκιν (Александр Сергеевич Пушкин). Ήταν γόνος αριστοκρατικής οικογενείας γεγονός που του επέτρεπε να λάβει ευρεία μόρφωση. Ωστόσο, υπήρξε και ο ίδιος χαρισματικός και φιλομαθής. Από την παιδική του ηλικία, ασχολήθηκε με τη ρωσική λογοτεχνία, ενώ παράλληλα εντρυφούσε σε έργα κλασικών συγγραφέων. Στην ηλικία των 16 ετών, επηρεασμένος ήδη από τις ιδέες του Διαφωτισμού, συνέγραψε ποιήματα για την ελευθερία.
Όπως ήταν αναμενόμενο, τα έργα του ποιητή, ολοένα και πιο μαχητικά, δεν άργησαν να προκαλέσουν την οργή του Τσάρου. Όταν μάλιστα τον Δεκέμβριο του 1825 συμμετείχε στην εξέγερση εναντίον του τσαρικού καθεστώτος, τέθηκε υπό μόνιμη παρακολούθηση από τις αρχές. Αν και η επαναστατική του δράση υπήρξε έντονη και επικίνδυνη ακόμη και για την ίδια του τη ζωή, ο θάνατος του σε πολύ νεαρή ηλικία (38 ετών), επρόκειτο να προκύψει σε μονομαχία για την τιμή της αγαπημένης του συζύγου.
Ο Αλέξανδρος Πούσκιν χάνει τη ζωή του: Θάνατος βγαλμένος από μυθιστόρημα
Στις 29 Ιανουαρίου του 1837, ο Αλέξανδρος Πούσκιν συνάντησε κοντά στον ποταμό Τσερνάγια τον άντρα που επρόκειτο να του στερήσει τη ζωή και στάθηκε απέναντι του. Επρόκειτο για τον ερωτικό του αντίζηλο Ζορζ ντ’ Αντές, ο οποίος φαίνεται πως έστελνε προσβλητικές επιστολές στην Ναταλία Γκοντσάροβα, σύζυγο του Πούσκιν. Ο συγγραφέας, νυμφεύθηκε την πανέμορφη Ναταλία το 1831 και απέκτησε μαζί της τέσσερα παιδιά. Οι φήμες σχετικά με την ερωτική ζωή της γυναίκας ήταν αρκετές τόσο πριν όσο και μετά τον θάνατο του Πούσκιν.
Ο ίδιος, φανερά προσβεβλημένος από την επιμονή του Ζορζ ντ’ Αντές να στέλνει στο σπίτι του προσβλητικές για την σύζυγο του επιστολές, τον κάλεσε σε μονομαχία. Δυστυχώς για τον συγγραφέα, η τύχη δεν ήταν με το μέρος του. Η σφαίρα του αντιπάλου του έφυγε πρώτη και του κόστισε τη ζωή. Η ανυπέρβλητου μεγέθους προσφορά του έως τα 38 του έτη, μας επιτρέπει να υποθέσουμε πως ο άδικος χαμός του, εκτός από τον χαμό ενός νέου άνδρα, αποτέλεσε και το πρόωρο κλείσιμο ενός κεφαλαίου τεράστιου για τη ρωσική και παγκόσμια λογοτεχνία. Τα τελευταία του λόγια ήταν: «Με δυσκολία αναπνέω. Κάτι με τραβάει προς τα κάτω». Με την θυσία του για την αγάπη, επιβεβαίωσε το απόφθεγμα του πως:
«Η αγάπη είναι μια μαγευτική απάτη την οποία ο άνθρωπος δέχεται με την καλή του θέληση».
Η προσφορά του Πούσκιν στη λογοτεχνία και η στήριξη στην Ελληνική Επανάσταση
Όπως προαναφέρθηκε, ο Αλέξανδρος Πούσκιν αποτελεί έναν από τους θεμελιωτές της ρωσικής λογοτεχνίας. Σχεδόν όλα τα ρεύματα της λογοτεχνίας αυτής πηγάζουν από το έργο του ποιητή ή φαίνεται πως έχουν επηρεαστεί σημαντικά από αυτό. Σύμφωνα με τον Μήτσο Αλεξανδρόπουλο, το μεγαλείο της ποίησης του Πούσκιν είναι δύσκολο να αναδειχθεί μέσα από τις μεταφράσεις των έργων του. Παρ’ όλα αυτά, ο αναγνώστης μπορεί να αντιληφθεί ακόμη και υπό αυτές τις συνθήκες, το πηγαίο ταλέντο, τις άφθονες γνώσεις, την καλλιέργεια μα και το θάρρος του καλλιτέχνη. Σύμφωνα με ρητό του ίδιου του συγγραφέα: «Η πρώτη ένδειξη πνευματικότητας είναι η απλότητα της έκφρασης».
Για τους παραπάνω λόγους, ο Αλέξανδρος Πούσκιν αποτελεί μία μορφή σημαντικότατη για την παγκόσμια λογοτεχνία. Ωστόσο, ιδιαίτερα οι Έλληνες, αξίζει να ασχοληθούν με τον συγγραφέα και για έναν παραπάνω λόγο. Εκείνος, τόσο μέσα από το λογοτεχνικό του έργο όσο και μέσα από τη συμμετοχή του στη Φιλική Εταιρεία, βοήθησε έμπρακτα την Ελλάδα στον αγώνα της για την ανεξαρτησία. Χαρακτηριστικό δείγμα της γραφής του, αλλά και της αγάπης του για τους Έλληνες, είναι το ποίημα στο οποίο συγκρίνει έναν νεκρό Έλληνα Επαναστάτη με τον Αριστογείτονα, παρηγορώντας τη χήρα του. Ακολουθεί απόσπασμα σε απόδοση του Κώστα Βάρναλη:
Πιστή Γραικιά μην τον θρηνείς!
Έχει σαν ήρωας πέσει
βόλι πικρό του χώρισε τα στήθια
μες` τη μέση… μην τον θρηνείς…
Τάχατε συ δεν τούδειξες το δρόμο
σαν κίνησε μ`όπλο βαρύ στον ώμο
και τούπες με μελωδική φωνή:
«Μπροστά σου, νάτος, ανοίγει ο δρόμος
της τιμής, από θυσίες γεμάτος»;
Σ` αποχαιρέτησε σεμνά
κι αμίλητα ο καλός σου, ξέροντας
πως παντοτινός θαν` ο αποχωρισμός σου.
Αλλά και το εμβατήριο του με τίτλο «Ελλάδα», απόσπασμα του οποίου έπεται, δεν είναι λιγότερο συγκινητικό:
Εμπρός Ελλάδα, σήκω εμπρός!
Δεν τρέφεις άδικα ελπίδες
και τα πανάρχαια βουνά
Όλυμπος, Πίνδος, οι Θερμοπύλες
Σειούνε κι εκείνα τις ασπίδες.
Ο συγγραφέας προβάλλει έντονα την σύνδεση των Ελλήνων με τους αρχαίους Έλληνες, γνωρίζοντας φυσικά τη σημασία της σύνδεσης αυτής για τις διεκδικήσεις των πρώτων.
Αλέξανδρος Πούσκιν – Η Νεράιδα σε σκηνοθεσία του Γιάννη Χουβαρδά
Στο παρακάτω βίντεο μπορεί κανείς να απολαύσει το έργο Νεράιδα του Αλεξάνδρου Πούσκιν, σε σκηνοθεσία και αφήγηση του Γιάννη Χουβαρδά, με πρωταγωνιστές σπουδαίους ηθοποιούς όπως ο Γιώργος Κέντρος, ο Πέρρης Μιχαηλίδης, ο Σοφοκλής Πέππας, η Καριοφυλιά Καραμπέτη, ο Αλέξανδρος Μυλωνάς, η Λυδία Φωτοπούλου, ο Πέτρος Ζηβανός, η Νικολέττα Βλαβιανού και η Μαρία Κατσιαδάκη. Πρόκειται για μία ραδιοφωνική παράσταση που αποδίδει εξαιρετικά ένα από τα διασημότερα έργα του συγγραφέα:
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτό το άρθρο:
- «Αλέξανδρος Πούσκιν», ανακτήθηκε από: www.mixanitouxronou.gr (τελευταία επίσκεψη: 23-05-2020)
- «8 αποφθέγματα του Αλεξάντρ Πούσκιν», ανακτήθηκε από: apotis4stis5.com (τελευταία επίσκεψη: 23-05-2020).
- Γάτου Ράνια, «Αλέξανδρος Πούσκιν, οικουμενικός ποιητής», ανακτήθηκε από: www.taxydromos.gr (τελευταία επίσκεψη: 23-05-2020).
- «Ο ένθερμος φιλέλληνας Αλέξανδρος Πούσκιν», ανακτήθηκε από: www.hecucenter.ru (τελευταία επίσκεψη: 23-05-2020).
- Δέλλιου Μαρία, «Αλέξανδρος Πούσκιν», ανακτήθηκε από: lexima.gr (τελευταία επίσκεψη: 23-05-2020).
- Παπαγιαννόπουλος Απόστολος, «Ο Αλέξανδρος Πούσκιν και η Επανάσταση του 1821», ανακτήθηκε από: arxiokallari.blogspot.com (τελευταία επίσκεψη: 23-05-2020).
- Φατούρου Βάσω, «Αγαπημένα λυρικά ποιήματα του Αλεξάντερ Πούσκιν», ανακτήθηκε από: www.tsemperlidou.gr (τελευταία επίσκεψη: 23-05-2020).
- Γαΐλα Τασσώ, «Ένας Ρώσος κλασικός, Αλεξάντερ Σεργκέγεβιτς Πούσκιν (1799-1837)», ανακτήθηκε από: atexnos.gr (τελευταία επίσκεψη: 23-05-2020).
- «Αλέξανδρος Πούσκιν», ανακτήθηκε από: www.hellenicaworld.com (τελευταία επίσκεψη: 23-05-2020).
