Η Καμίλ Κλοντέλ ήταν Γαλλίδα γλύπτρια με πολύ σπουδαίο έργο. Τα έργα της ανήκουν στο καλλιτεχνικό ρεύμα του εξπρεσιονισμού και του ρεαλισμού. Χαρακτηριστικό γνώρισμά της είναι να αφήνει κενό ανάμεσα στις μορφές δίνοντας την ψευδαίσθηση στον θεατή πως οι φιγούρες οι πετάνε, δημιουργώντας έτσι την αίσθηση της έλλειψης βαρύτητας. Σε νεαρή ηλικία γνώρισε τον γλύπτη Ογκίστ Ροντέν και αρχικά έγινε βοηθός και μούσα του. Σύντομα, όμως, έγιναν εραστές κι άρχισαν να δουλεύουν μαζί συνεχώς. Η Καμίλ Κλοντέλ ήταν μια σπουδαία γλύπτρια και μια ασυμβίβαστη γυναίκα, που όμως δεν κατάφερε να ξεφύγει από τη σκιά του Ροντέν. Το έργο της, βέβαια, συνεχίζει να εμπνέει ακόμα και σήμερα. Πιθανότατα να είχε δώσει ακόμα περισσότερα και να είχε λάμψει η καλλιτεχνική της ιδιοφυΐα αν η στενόμυαλη οικογένειά της δεν αποφάσιζε να την κλείσει σε ψυχιατρικό άσυλο, νιώθοντας ντροπή για εκείνη, και σκοτώνοντας έτσι το ταλέντο της.
Τα νεανικά χρόνια της Καμίλ Κλοντέλ
Η Καμίλ Κλοντέλ ή Καμίλ Κλοντέλ Νικολά Μαρία Αναστασία Κενταλ γεννήθηκε στις 8 Δεκεμβρίου 1864 στη Φερ-αν-Ταρντενουά, περιοχή της Καμπανίας, στη νότια Γαλλία. Πατέρας της ήταν ο Λουί Προσπέρ Κλοντέλ και μητέρα της η Λουίζ Αταναϊζ Σεσίλ Σερβώ. Η οικογένεια είχε ακόμα δύο παιδιά, την Λουίζ και τον μετέπειτα ποιητή και διπλωμάτη Πολ Κλοντέλ.
Η μητέρα της Καμίλ Κλοντέλ δεν ήταν ποτέ ιδιαίτερα στοργική μαζί της. Είχε την ελπίδα να γεννήσει αγόρι, καθώς, έναν χρόνο πριν, είχε πεθάνει το 16 ημερών αγοράκι της. Εφόσον, λοιπόν, δεν ήταν αγόρι, ήταν ανεπιθύμητη, αποφάσισε να προσκολληθεί κυρίως στην Λουίζ, δύο χρόνια μικρότερη από την Καμίλ, αλλά και στον αδερφό της, Πολ, τέσσερα χρόνια μικρότερο από την Καμίλ.
Η Καμίλ Κλοντέλ είχε από παιδάκι ανήσυχη κι επαναστατική φύση, κάτι που δε συμφωνούσε με το πνεύμα του καθωσπρεπισμού της εποχής, κι έτσι η μητέρα της ντρεπόταν για εκείνη. Έπαιζε συνέχεια με τη λάσπη και λέρωνε τα ρούχα της κι αυτό έκανε έξαλλη τη μητέρα της, που τη μάλωνε και ζητούσε από τον θεό να της στείλει ένα αγόρι. Από την άλλη όμως ο πατέρας, για τους ίδιους ακριβώς λόγους, τη λάτρευε και ήταν ο μόνος που τη στήριζε, αν και ήταν απασχολημένος με την καριέρα του, και δήλωνε περήφανα ότι η κόρη του μια μέρα θα γίνει μεγάλη γλύπτρια. Η μονίμως σκοτεινή και λιγομίλητη μητέρα δεν καταλάβαινε ούτε τη συμπεριφορά του συζύγου της. Αφανής παρατηρητής έγινε ο μικρός Πολ, που όποτε δεν κρυβόταν στη φούστα της μεγάλης του αδερφής, ήταν χαμένος σε κάποιο βιβλίο. Έδειχνε σαν να υπήρχε μόνο για την Καμίλ.
Η Καμίλ Κλοντέλ από πολύ μικρή έδειξε την κλίση της στη γλυπτική. Τα πρώτα της έργα χρονολογούνται ήδη από το 1876 και αποτελούν κυρίως μικρές φιγούρες και προτομές του αδερφού της από πηλό. Ο πατέρας της, βλέποντας το ταλέντο της, έδωσε στην Καμίλ το καλύτερο δωμάτιο στο σπίτι για να γίνει στούντιό της. Επίσης, το 1879 ήρθε σε επαφή με τον γλύπτη Άλφρεντ Μπουσέ και τον έπεισε να την πάρει ως μαθήτριά του, ακολουθώντας ακαδημαϊκή εκπαίδευση. Έτσι, το 1881 η οικογένεια εγκαταστάθηκε στο Παρίσι και η Καμίλ Κλοντέλ ξεκίνησε σπουδές σχεδίου, ανατομίας και γλυπτικής στην ιδιωτική Ακαδημία Colarossi, καθώς η Ακαδημία Καλών Τεχνών δε δεχόταν γυναίκες μέχρι το 1897. Κατά τη διάρκεια των σπουδών, η Καμίλ Κλοντέλ εστιάζει το ενδιαφέρον της στα πορτραίτα, αν και σώζονται ελάχιστα από εκείνη την εποχή, μεταξύ αυτών και μια προτομή του 13χρονου αδερφού της. Τα έξοδα ήταν, όμως, τόσο μεγάλα για την οικογένεια κι έτσι ο πατέρας αναγκάστηκε να δεχτεί μια δουλειά που τον κρατούσε μακριά από την οικογένειά του έξι μέρες την εβδομάδα.
Το 1882 η 17χρονη Καμίλ Κλοντέλ συμμετείχε στο Σαλόνι Γλυπτικής του Μαΐου, στο Παρίσι, με ένα γύψινο μπούστο γηραιάς γυναίκας. Ο Τύπος χαρακτήρισε το έργο της σοβαρό και προσεκτικά μελετημένο. Αυτή ήταν η πρώτη ευρεία αναφορά στο πρόσωπο της Καμίλ Κλοντέλ αλλά και σε δικό της έργο ως γλύπτρια.
Η σχέση με τον Ροντέν
Η Καμίλ Κλοντέλ έμαθε πολλά για τη γλυπτική στο πλευρό του Μπουσέ. Το 1882 νοικιάζει ένα εργαστήριο για να επεξεργάζεται τα έργα της και ο Μπουσέ την παρουσιάζει στον διευθυντή της Σχολής Καλών Τεχνών, Πολ Ντιμπουά. Το 1883 ο Μπουσέρ αποφάσισε να επιστρέψει στη Φλωρεντία για να διδάξει. Θα ζητήσει από τον φίλο και συνάδελφό του γλύπτη, Ογκίστ Ροντέν, να αναλάβει τους μαθητές του. Έτσι η 19χρονη Καμίλ Κλοντέλ συναντά για πρώτη φορά τον 43χρονο Ροντέν.
Ο Ροντέν, καταξιωμένος καλλιτέχνης του Παρισιού, ήταν επίσης γνωστός και για την ακόρεστη επιθυμία του για τις γυναίκες, που γνώριζε κυρίως ως μοντέλα για τα έργα του, αν και συζούσε για ήδη 20 χρόνια με την σύντροφό του Ροζ Μπερέ Μινιόν, μια γυναίκα στωική, που ανεχόταν όλες τις απιστίες του, και είχαν αποκτήσει ένα γιο, μόλις δύο χρόνια μικρότερο από την Καμίλ. Αυτό όμως δεν τον εμπόδισε να εντυπωσιαστεί από την 19χρονη Καμίλ Κλοντέλ, με τα βαθιά γαλάζια μάτια και τα μακριά μαύρα μαλλιά, αλλά και από το πάθος, την ευαισθησία και το ασύγκριτο ταλέντο της. Η Καμίλ Κλοντέλ ήταν μια δυναμική γυναίκα, αποφασισμένη να διακριθεί στον χώρο της γλυπτικής, όπου κυριαρχούσαν μόνο άντρες. Επέλεγε πάντα να εργαστεί με το δυσκολότερο υλικό και εμπνεόταν από θέματα που δεν ταίριαζαν σε μια κοπέλα καθώς πρέπει. Ήταν μάλιστα από τις λίγες γλύπτριες που χρησιμοποίησαν και γυμνά αντρικά μοντέλα σε τόσο νεαρή ηλικία.
Από την πρώτη κιόλας στιγμή αναπτύχθηκε ερωτική ατμόσφαιρα μεταξύ Κλοντέλ και Ροντέν, κάτι που αποδεικνύεται κι από τις ερωτικές επιστολές τους ήδη από την άνοιξη του 1883. Την ίδια χρονιά, η Καμίλ Κλοντέλ συμμετέχει για πρώτη φορά στο Σαλόν της Société des Artistes français, ενώ στον κατάλογο της έκθεσης αναφέρεται ως μαθήτρια των Ροντέν και Ντιμπουά. Ο Ροντέν θαύμαζε το ταλέντο της νεαρής κοπέλας κι ένιωθε ότι χάρη σ’ εκείνη ξαναβρήκε την έμπνευσή του. Το 1884 η Καμίλ Κλοντέλ έγινε η μούσα του Ροντέν και μοντέλο του. Τον είχε ερωτευτεί και η ίδια, του αφοσιώθηκε πλήρως κι αρχικά εργαζόταν ως βοηθός του.
Για να εργαστεί η Καμίλ Κλοντέλ και ως γλύπτρια, πέρα από μοντέλο, δίπλα στον Ροντέν, πέρασε ένας χρόνος. Συμμετείχε μάλιστα και σε δύο σημαντικές παραγγελίες που είχε αναλάβει εκείνος, τα έργα «Πύλες της Κολάσεως» και «Αστοί του Καλαί». Η επιρροή της στο έργο του, ως μούσα αλλά και ως δημιουργός, ήταν καταλυτική. Της ανέθεσε να δουλέψει τα χέρια και τα πόδια, που είναι ως γνωστόν τα πιο δύσκολα σημεία του ανθρώπινου σώματος από άποψη τεχνικής. Επίσης το μαρμάρινο σύμπλεγμα του Ροντέν με τον τίτλο «Φιλί» τελειοποιήθηκε από την Καμίλ Κλοντέλ. Αλλά και στα πρώιμα δικά της έργα φαίνεται η επιρροή από το στυλ του Ροντέν, αλλά η φαντασία, ο λυρισμός, η κίνηση των γλυπτών και το έντονο συναισθηματικό στοιχείο είναι προσωπικά στοιχεία της Καμίλ Κλοντέλ, που συναντούμε έντονα στο έργο της «The Waltz» αλλά και στο περίφημο «Shakuntala».
Παράλληλα με την επαγγελματική σχέση εξελίσσεται και η ερωτική σχέση των δύο προσώπων, μια σχέση ταραχώδης, που εμπλέκεται από το γεγονός της σταθερής σχέσης του Ροντέν εδώ και δεκαετίες. Υπάρχουν αρκετές αναφορές ότι ο Ροντέν και η Κλοντέλ απέκτησαν ένα ή δύο παιδιά, αν και κάτι τέτοιο δεν επιβεβαιώνεται. Δημοσίως αποκαλούσαν ο ένας τον άλλο πάντα «κύριο Ροντέν» και «δεσποινίδα Κλοντέλ» αντίστοιχα. Παρόλα αυτά, στις ερωτικές επιστολές που αντάλλασσαν έδειχναν ακριβώς πως αισθάνονταν. Γεγονός είναι πως η σχέση τους ήταν έντονη και ψυχοφθόρα και τους σημάδεψε και τους δύο. Έμειναν εραστές σχεδόν μια δεκαετία χωρίς ποτέ να μείνουν μαζί, αφού ο Ροντέν αρνούταν κατηγορηματικά να αφήσει την μακροχρόνια σύντροφό του. Κάποια στιγμή η Καμίλ Κλοντέλ απείλησε τον Ροντέν ότι θα τον εγκαταλείψει αν δεν την παντρευτεί κι έτσι εκείνος υπέγραψε ένα αυτοσχέδιο συμβόλαιο, που υποσχόταν γάμο. Τελικά αυτό δεν ίσχυσε ποτέ και με τα χρόνια η σχέση τους άρχισε να φθείρεται.
Τα χρόνια της κρυφής σχέσης των δύο καλλιτεχνών ήταν τα καλύτερα χρόνια της Καμίλ Κλοντέλ. Τότε ήταν που έκανε μεταξύ άλλων τα έργα «La Valse» (=Βαλς), για τον έρωτα που ζούσε, και «L’ Abandon» (=Εγκατάλειψη), για την πίκρα που ένιωθε τελικά για την σχέση στην οποία εγκλωβίστηκε. Το 1893 φιλοτέχνησε το έργο «L’Âge mûr» (=Ηλικία ωριμότητας), για να αναπαραστήσει τον Ροντέν αγκαλιά με τη γερασμένη σύντροφό του και την ίδια να τους ικετεύει.
Το 1894 η Καμίλ Κλοντέλ αποφασίζει να διακόψει τη σχέση, αλλά αυτό ήταν κάτι προσωρινό, καθώς το ζευγάρι ενώθηκε και πάλι. Παράλληλα ο Ροντέν γνωρίζει επαγγελματική επιτυχία, ενώ η Καμίλ Κλοντέλ αδυνατούσε να προχωρήσει. Παρόλο που είχε έναν χορηγό που αγόραζε τα έργα της, δε θεωρούταν επιτυχημένη. Χρειαζόταν και την υποστήριξη του Ροντέν, και πάλι τα έβγαζε δύσκολα πέρα. Οριστικά το ζευγάρι χωρίζει το 1898 και η Καμίλ Κλοντέλ θα επιχειρήσει να ακολουθήσει ανεξάρτητη καλλιτεχνική πορεία με μια σειρά από σημαντικά έργα και διακρίσεις. Η περίοδος αυτή θεωρείται η πιο παραγωγική για την Καμίλ Κλοντέλ. Όσο συμμετέχει σε εκθέσεις, οι κριτικοί την αποθεώνουν με χαρακτηρισμούς όπως «γλυπτά που αψηφούν τη βαρύτητα». Έχει αρχίσει, όμως, να εμφανίζει σημάδια ψυχολογικής αστάθειας.
Ο Ροντέν συνοδοιπόρος αλλά κι εμπόδιο
Ενώ η Καμίλ Κλοντέλ αγάπησε τον Ογκίστ Ροντέν, τα συναισθήματα του ίδιου δε θεωρούνται από όλους το ίδιο ανιδιοτελή. Είδε σε εκείνη το εκπληκτικό ταλέντο και εκμεταλλεύτηκε την ανάγκη της για αγάπη και θαυμασμό, ώστε να αποσπάσει την παθιασμένη αφοσίωσή της προς όφελος του έργου του αλλά και του ίδιου προσωπικά. Ο Ροντέν έχει χαρακτηριστεί από κάποιους ως ναρκισσιστής, που στέρησε τη νεανική αθωότητα και εμπιστοσύνη από την Καμίλ Κλοντέλ, η οποία μπλέχτηκε σε έναν ιστό συναισθηματικών βασανιστηρίων, από τον οποίο δεν μπορούσε να ξεφύγει. Εκείνη πίστευε ότι επιτέλους είχε βρει την αγάπη στη ζωή της και την αφοσίωση που δεν είχε ποτέ πριν βιώσει, και ως αντάλλαγμα έδωσε κι εκείνη τη δική της αφοσίωση κι αγάπη σε τέτοιο βαθμό, που στο τέλος άδειασε συναισθηματικά. Γι’ αυτό και παρέμεινε τόσα χρόνια δίπλα σε ένα άντρα που, ενώ αγαπιόταν μόνιμα από δυο γυναίκες, δεν ήταν ποτέ διαθέσιμος για καμιά από τις δύο κι εξακολουθούσε να συνευρίσκεται και με άλλες γυναίκες.
Εκτός από το συναισθηματικό δέσιμο, ο Ροντέν χρησιμοποίησε και το ταλέντο της Καμίλ Κλοντέλ στον μέγιστο βαθμό. Πιστεύεται μάλιστα ότι κάποιες από τις ιδέες που παρουσίασε ως δικές του, ήταν στην πραγματικότητα δικές της. Πολλά έργα του έχουν επηρεαστεί από την Καμίλ Κλοντέλ κι όχι το αντίστροφο. Οι ιστορικοί τέχνης υποστηρίζουν ότι το στυλ του Ροντέν άλλαξε μετά τη σχέση του με την Καμίλ Κλοντέλ. Κάποιοι μάλιστα λένε ότι πολλά από τα έργα στο μουσείο Ροντέν είναι φτιαγμένα από τέσσερα χέρια αντί για δύο, υπονοώντας ότι εργάστηκε και τα τελειοποίησε η Καμίλ Κλοντέλ.
Ο Ροντέν δημοσίως υπερασπιζόταν το ταλέντο της Καμίλ Κλοντέλ, ενώ στην ίδια υπενθύμιζε πως ότι καταφέρνει το χρωστάει στον ίδιο. Αλήθεια είναι ότι εκείνη την εποχή οι γλύπτριες επισκιάζονταν από τους γλύπτες, που κυριαρχούσαν για αιώνες. Και δε θεωρούταν ούτε πρέπον ούτε σωστό για τις γυναίκες να δείχνουν τις ερωτικές τους αντιλήψεις μέσω οποιασδήποτε μορφής τέχνης. Η Καμίλ Κλοντέλ όμως διακρίθηκε για τα αισθησιακά γυμνά της, τα οποία μάλιστα ενέπνευσαν τα έργα του Ροντέν.
Η αφοσίωση της Καμίλ Κλοντέλ στον μέντορα και εραστή της ξεπέρασε κατά πολύ τα όρια των έργων τους. Με τραγικό τρόπο υπέκυπτε στις αρνήσεις του να φέρουν στη ζωή όποιο μωρό συνέλαβε και με πόνο υπέκυπτε στις απαιτήσεις του για έκτρωση. Το πόσες έκανε δεν έχει γίνει γνωστό. Μετά από περίπου δέκα χρόνια το πάθος τους διαλύθηκε όταν ο Ροντέν της ανακοίνωσε ότι ποτέ δε θα την παντρευόταν, παρά την αγάπη και την αφοσίωσή της. Προτιμούσε την ευκολία της συγκατοίκησης που είχε ως τώρα με τη μάνα του γιου του, τον οποίο όμως ποτέ δεν αναγνώρισε ούτε μεγάλωσε. Εκείνη ήθελε να παντρευτούν επίσης και γιατί έτσι θα γεφύρωνε το χάσμα που υπήρχε με την μητέρα της, το οποίο είχε γίνει τεράστιο όταν η μητέρα έμαθε τη σχέση της κόρης με τον Ροντέν.
Αν κάποιος όριζε τα καθαρά ευτυχισμένα χρόνια για την Καμίλ Κλοντέλ και τον Ροντέν, αυτά είναι μεταξύ 1888 και 1892, την εποχή που ο Ροντέν νοίκιασε το εξοχικό ατελιέ La Folie-Neubourg για να δουλεύουν μόνοι οι δυο τους εκεί. Τελείωσε όταν η Καμίλ Κλοντέλ νοίκιασε δικό της ατελιέ στο Παρίσι, στη λεωφόρο de La Bourdonnais, γεγονός που σηματοδοτεί την αρχή του τέλους της σχέσης τους, καθώς βρισκόταν σχετική διάσταση, πριν χωρίσουν οριστικά.
Η Καμίλ Κλοντέλ απομονώνεται
Η σχέση της Καμίλ Κλοντέλ με τον Ογκίστ Ροντέν την αποσταθεροποίησε ψυχικά και ο χωρισμός τους ήταν το τελειωτικό χτύπημα για τον ψυχισμό της. Άρχισε σιγά σιγά να απομακρύνεται από τον κόσμο. Δυσκολευόταν να βγάλει τα προς το ζην και ζούσε με την ευγενική χορηγία του Ροντέν. Τα πρώτα σημάδια ψυχολογικής αστάθειας της Καμίλ Κλοντέλ άρχισαν να φαίνονται το 1905. Αρχίζει να καταστρέφει πολλά από τα αγάλματά της, εξαφανιζόταν για μεγάλα χρονικά διαστήματα, ενώ έχει και σημάδια παράνοιας. Ένα από αυτά είναι ότι πίστευε πως ο Ροντέν είχε οργανώσει συνωμοσία για να την σκοτώσει.
Από το 1906 απομονώθηκε στο εργαστήριό της, όπου δούλευε συνεχώς παρουσιάζοντας ταυτόχρονα και τα πρώτα σημάδια σχιζοφρένειας, που γίνονταν όλο και πιο συχνά. Οι γείτονες έκαναν παράπονα ότι το διαμέρισμά της ήταν βρώμικο και ζούσε με αρκετές γάτες. Όταν ένιωθε μοναξιά, μιλούσε μόνη της και ταυτόχρονα σταμάτησε να έχει επαφές με τους φίλους της, γιατί όπως έλεγε δεν είχε χρήματα να αγοράσει καινούρια ρούχα και παπούτσια. Όταν όμως έπαιρνε κάποια χρήματα από την πώληση έργων της, μάζευε στο σπίτι της άστεγους από το δρόμο και τους έκανε το τραπέζι.
Άλλοτε πάλι, όταν ήταν σε ευφορία, δούλευε ασταμάτητα. Περνούσε μέρες ολόκληρες κάνοντας σκίτσα ανθρώπων από τον δρόμο, που στη συνέχεια μετέτρεπε σε ειδώλια που φορούσαν ρούχα, ως αντίδραση στην εμμονή του Ροντέν με το γυμνό. Οι φιγούρες αυτές γέμιζαν τα συρτάρια της, αλλά δεν μάθαμε ποτέ πως έμοιαζαν επειδή τα κατέστρεψε. Σε κρίσεις παράνοιας συνέχιζε να πιστεύει ότι ο Ροντέν ήθελε να τη δηλητηριάσει κι έτσι τα βάρδια κυκλοφορούσε ψάχνοντας στους κάδους, το μόνο μέρος που δεν είχε αγγίξει εκείνος, για φαγητό.
Τον Οκτώβριο του 1907 η Καμίλ Κλοντέλ συμμετέχει σε δημόσια έκθεση και δίνει μια συνέντευξη στην εφημερίδα «La Fronde». Την επόμενη χρονιά, το 1908, πραγματοποιείται και η τελευταία της ατομική έκθεση, με συνολικά έντεκα γλυπτά, στην Gallery Blot. Παράλληλα η ψυχική της υγεία παραμένει ασταθής, κάτι που αποδεικνύεται και από τα ημερολόγια του αδερφού της, στα οποία τη χαρακτηρίζει διαταραγμένη.
Μέχρι το 1908 η επαγγελματική πορεία της Καμίλ Κλοντέλ είναι αξιόλογη, αν και κατώτερη του ταλέντου της. Κάνει εκθέσεις στα Σαλόν Γλυπτικής του Παρισιού, αποκτά σημαντικές συμμαχίες, αναπτύσσει φιλική σχέση με μια μαικήνα, την Κόμισσα ντε Μαιγκρέ. Συνεχίζει όμως να καταστρέφει έργα της κατά τις κρίσεις. Γι’ αυτό και ο αδερφός της, Πολ, μαζί με τον Ροντέν, κατάφεραν να σώσουν περίπου 90 έργα, από τα οποία εκτίθενται σήμερα τα 40 στην οικεία του Ροντέν στο σημερινό μουσείο Ροντέν στο Παρίσι.
Ο εγκλεισμός της Καμίλ Κλοντέλ σε ψυχιατρείο
Στις 2 Μαρτίου 1913 πέθανε ο πατέρας της Καμίλ Κλοντέλ, ο μοναδικός της σύμμαχος. Η ίδια όμως δεν ενημερώνεται από κανένα μέλος της οικογένειάς της. Μετά από τρεις μέρες, ο αδερφός της, Πολ, ζήτησε ένα ιατρικό πιστοποιητικό που θα επέτρεπε τον εγκλεισμό της Καμίλ Κλοντέλ σε φρενοκομείο. Και πέντε μέρες αργότερα εισβάλουν στο διαμέρισμά της στην Quai de Bourbon δυο νοσοκομειακοί υπάλληλοι και τη βρίσκουν να κάθεται βρώμικη ανάμεσα στις γάτες της. Την έβαλαν αμέσως σε ένα ασθενοφόρο και την πήγαν στο άσυλο Ville-Evrard κοντά στο Παρίσι. Τα έγγραφα εισόδου στο άσυλο έγραφαν ότι η Κλοντέλ μπήκε με την θέλησή της. Στην πραγματικότητα όμως ο αδερφός της την έβγαλε από το παράθυρο και την ανάγκασε να τον ακολουθήσει. Θεωρείται πιθανό πως για την εισαγωγή της υπέγραψε η μητέρα της. Η τοπική εφημερίδα «L’ Avenir de L’ Aisne» έγραψε για τον εγκλεισμό και τα πολλά δημοσιεύματα που ακολούθησαν κατηγόρησαν ευθέως την οικογένεια για τον χαμό μια τέτοιας διάνοιας της τέχνης.
Η διάγνωση για την Καμίλ Κλοντέλ ήταν σχιζοφρένεια. Ίσως όμως καταλληλότερη διάγνωση θα ήταν η Μείζων Καταθλιπτική Διαταραχή με Ψυχωσικά Χαρακτηριστικά. Είναι δύσκολο να ήταν σχιζοφρενής, καθώς τα συμπτώματα αυτής της ασθένειας εμφανίζονται πιο συχνά στην προχωρημένη εφηβεία. Επίσης, ο γιατρός της αλλά και φίλοι της ανέφεραν αργότερα ότι δεν είχε κάποια ψυχωτικά συμπτώματα.
Έναν χρόνο μετά, το 1914, ο Ροντέν στέλνει χρήματα για την κάλυψη της νοσηλείας της Κλοντέλ και, μετά από παρότρυνση του Ματίας Μόρχαρντ, νοικιάζει κι ένα δωμάτιο στο ξενοδοχείο «Biron», όπου μένει, και φυλάσσονται τα έργα της. Την ίδια χρονιά ξεσπάει ο πόλεμος και, καθώς ο γερμανικός στρατός πλησίαζε στο Παρίσι, το άσυλο εκκενώνεται και η Καμίλ Κλοντέλ, μαζί με όλους τους ασθενείς, μεταφέρονται στο άσυλο του Montdevergues, κοντά στην Αβινιόν της νότιας Γαλλίας. Έναν χρόνο μετά, το 1915, οι ασθενείς είχαν τη δυνατότητα να επιστρέψουν στο Ville-Evrard, όμως η μητέρα της Κλοντέλ χρησιμοποίησε τις γνωριμίες της για να την κρατήσουν εκεί, έτσι ώστε να βρίσκεται όσο πιο μακριά της γίνεται. Στον διευθυντή του ασύλου, το 1915, έγραψε πως δεν επιθυμεί να την επισκεφτεί ξανά γιατί έχει προκαλέσει πολύ πόνο στην οικογένειά της. Την ίδια χρονιά έγραψε και η Καμίλ Κλοντέλ στον γιατρό του ασύλου:
«Είναι τρομερό να είσαι τόσο εγκαταλελειμμένη. Δεν μπορώ παρά να υποκύψω στη θλίψη που με κατακλύζει».
Ο Ροντέν ωστόσο συνεχίζει να τη στηρίζει οικονομικά, δημιουργώντας ένα μικρό ταμείο μετά τον θάνατό του. Επίσης, πάντα εξέφραζε την επιθυμία να υπάρχει μια αίθουσα «Camille Claudel» στο μουσείο που θα άνοιγε για το έργο του. Το Μουσείο Ροντέν άνοιξε το 1919, δύο χρόνια μετά τον θάνατο του γλύπτη, αλλά ποτέ δεν πραγματοποιήθηκε αυτή του η επιθυμία.
Η Καμίλ Κλοντέλ, μετά από ένα διάστημα φάνηκε να συνέρχεται και αφοσιώθηκε και πάλι στη γλυπτική. Στις αρχές του 1920 ο γιατρός της Καμίλ Κλοντέλ, Δρ. Μπρουνέτ, έστειλε επιστολή στη μητέρα της ζητώντας βοήθεια για τη σταδιακή επανένταξη της κόρης της στο οικογενειακό περιβάλλον, προτείνοντας μάλιστα επισκέψεις από την οικογένεια για να δουν τη βελτίωσή της, κάτι που η μητέρα αρνείται. Όταν μάλιστα οι γιατροί πρότειναν να της δώσουν εξιτήριο, η οικογένεια το απαγόρευσε ρητά. Η μητέρα της δεν ήθελε πίσω την κόρη της για κανέναν λόγο, καθώς την θεωρούσε αιτία όλων των μπελάδων τους. Και ποτέ δεν την επισκέφτηκε ούτε εκείνη ούτε η άλλη της κόρη. Ο αδελφός της, που κάποτε ήταν ο καλύτερός της φίλος, την επισκέφτηκε περίπου 7 – 12 φορές μέσα στο χρόνια του εγκλεισμού της. Αντάλλασσαν κυρίως επιστολές.
Η Καμίλ Κλοντέλ φεύγει μόνη
Παρά τις προσπάθειες από φίλους και υποστηρικτές να τερματιστεί ο εγκλεισμός της και παρά την κατακραυγή του Τύπου κατά της οικογένειας, που είχε καταδικάσει ένα από τα μεγαλύτερα καλλιτεχνικά πνεύματα της εποχής, η Καμίλ Κλοντέλ θα περάσει τα τελευταία 30 περίπου χρόνια της ζωής της στο άσυλο Montdevergues, έχοντας σταματήσει την καλλιτεχνική δημιουργία.
Μέχρι το 1940 ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος έχει καταβάλει σε τέτοιο βαθμό τη Γαλλία, που τα τρόφιμα που παρέχει στους ψυχιατρικούς ασθενείς είναι ελάχιστα. Ο διευθυντής του ασύλου ενημέρωσε την οικογένεια Κλοντέλ για την κατάσταση και ζήτησε τρόφιμα για τους ασθενείς, χωρίς ποτέ να λάβει απάντηση.
Η Καμίλ Κλοντέλ υπέφερε από υποσιτισμό. Πέθανε στις 19 Οκτωβρίου 1943, μετά από εγκεφαλικό. Κι ενώ η οικογένεια ενημερώθηκε, δεν ήρθε κανείς να παραλάβει τη σορό, που θάφτηκε σε κοινόχρηστο τάφο. Ένας αναμνηστικός τάφος ανεγέρθηκε τελικά στο κοιμητήριο του Monfavet.
Η μετά θάνατον αναγνώριση της Καμίλ Κλοντέλ
Η Καμίλ Κλοντέλ άργησε να βρει την δικαίωση. Τη βρήκε μόνο μετά τον θάνατό της. Η ζωή και το ταλέντο της θάφτηκαν μέσα στη μοναξιά και την κατάθλιψη και χρειάστηκαν αρκετές δεκαετίες για να έρθουν στο φως και να πάρουν την θέση που τους άξιζε.
Το 1951, οκτώ χρόνια μετά το θάνατό της, ο αδερφός της, Πολ Κλοντέλ, οργάνωσε μια έκθεση με τα έργα της στο Μουσείο Ροντέν, η οποία όμως δε γνώρισε ιδιαίτερη επιτυχία. Παρότι το μουσείο από τότε έχει ενσωματώσει τον κύριο όγκο των έργων της, και τα υπόλοιπα φιλοξενούνται σε μουσεία σε όλο τον κόσμο, έπρεπε να περάσουν κι άλλα χρόνια για να αναγνωριστεί παγκοσμίως.
Το 1984 τα γλυπτά της Καμίλ Κλοντέλ εκτέθηκαν στο Μουσείο Ροντέν και τότε όλος ο κόσμος γνώρισε την πρωτοπόρα γλύπτρια Καμίλ Κλοντέλ. Το 1988 κυκλοφόρησε η ταινία «Camille Claudel», που περιγράφει της ζωή της σπουδαίας γλύπτριας. Στον ρόλο της Κλοντέλ ήταν η Ιζαμπέλ Αντζανί και τον Ροντέν υποδύθηκε ο Ζεράρ Ντεπαρτιέ. Το 2013 την Καμίλ Κλοντέλ υποδύθηκε η Ζιλιέτ Μπινός.
Το 2017 ήρθε η στιγμή να δικαιωθεί πραγματικά η Καμίλ Κλοντέλ. Τώρα πια δεν είναι μόνο η μούσα του Ροντέν, η μαθήτριά του ή η ερωμένη του. Ούτε η τρελή γλύπτρια που κλείστηκε σε άσυλο από την οικογένεια της κι εγκαταλείφθηκε εκεί. Ούτε μόνο η πανέμορφη μελαχρινή με τα γαλάζια μάτια που απεικονίστηκε στις ταινίες. Η Καμίλ Κλοντέλ είναι πια μια σπουδαία γλύπτρια, από τις πρώτες γυναίκες γλύπτριες που τόλμησαν και στάθηκαν ισάξιες με τους άντρες γλύπτες. Και μπορεί να είχαν περάσει 74 χρόνια από τον θάνατό της, αλλά είχε έρθει η ώρα να ανοίξει το δικό της μουσείο αφιερωμένο στο έργο της. Το «Musée Camille Claudel» άνοιξε για το κοινό την Κυριακή 26 Μαρτίου 2017. Στεγάζεται στο σπίτι όπου μεγάλωσε η ίδια, όταν εγκαταστάθηκε εκεί η οικογένεια Κλοντέλ το 1876, στην πόλη Νοζάν συρ Σεν, 100 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά του Παρισιού, και φιλοξενεί όσα έργα της έχουν διασωθεί.
Ακολουθεί βίντεο με τη ζωή της Καμίλ Κλοντέλ:
Για το άρθρο χρησιμοποιήθηκαν πληροφορίες από:
- Καμίλ Κλοντέλ, Ανακτήθηκε από: https://el.wikipedia.org/ Τελευταία πρόσβαση: 22/11/24
- ΚΑΠΟΠΟΥΛΟΥ, Ξ. (2017). Καμίλ Κλοντέλ: Η ιδιοφυής γλύπτρια που πέθανε απομονωμένη σε ψυχιατρικό άσυλο. Ανακτήθηκε από: https://www.bovary.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 22/11/24
- Τζίμα, Αθ. Καμίγ Κλοντέλ, η ταλαντούχα γλύπτρια με το τραγικό τέλος. Προσπάθησε να σπάσει το ανδρικό κατεστημένο, αλλά έμεινε γνωστή ως μούσα του σπουδαίου Ογκίστ Ροντέν. Ανακτήθηκε από: https://www.mixanitouxronou.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 22/11/24
- Αλεβίζου, Έφ. (2022). Καμίλ Κλοντέλ: O «ματωμένος» έρωτας της Γαλλίδας γλύπτριας και τα 30 χρόνια σε άσυλο. Ανακτήθηκε από: https://www.in.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 22/11/24
- Κωνσταντινίδης, Γ. (2019). Η σπαρακτική ιστορία της «κακοαγαπημένης» γλύπτριας Καμίλ Κλοντέλ. Ανακτήθηκε από: https://www.lifo.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 22/11/24
- Αλεβίζου, Έφ. (2024). Καμίλ Κλοντέλ – Ήταν πολλά παραπάνω από «ερωμένη του Ροντέν». Ανακτήθηκε από: https://www.in.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 22/11/24
- Δημοπούλου, Μ. (2017). Η δικαίωση της Καμίλ Κλοντέλ, Ανακτήθηκε από: https://www.protagon.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 22/11/24
- Γεωργούση, Μ. (2020). Η χαρισματική και τραγική γλύπτρια Καμίλ Κλοντέλ. Ανακτήθηκε από: https://artviews.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 22/11/24
