Sigmund Freud: Ο πατέρας της ψυχανάλυσης

Ο Sigmund Freud ήταν ο πατέρας της ψυχανάλυσης και με τη μέθοδο αυτή ήδη από το 1896 θεράπευε τις ψυχικές ασθένειες. Ήταν εκείνος που δεν δίστασε να χρησιμοποιήσει στο έργο του δύο αμφιλεγόμενους αντίποδες: Την Ψυχοσεξουαλική ανάπτυξη και το Σύμπλεγμα του Οιδίποδα. Ακριβώς, όμως, επειδή έζησε στην Βικτωριανή εποχή, κατά την οποία η σεξουαλικότητα των γυναικών ήταν εξαιρετικά καταπιεσμένη, κάτι τέτοιο θα μπορούσε να είναι ένδειξη, αλλά όχι απόδειξη. Επίσης, το αντιπροσωπευτικό δείγμα των ερευνών του προερχόταν από μεσήλικες γυναίκες, όλες από την Βιέννη.

Οι θεωρίες του προσέλκυσαν πολλούς οπαδούς, αλλά και πολλούς επικριτές. Μάλιστα, το 1902 δημιουργήθηκε μια ομάδα, η «Ψυχολογική Τετάρτη κοινωνία». Η ονομασία της προήλθε από το γεγονός πως οι συναντήσεις γίνονταν κάθε Τετάρτη. Πολλοί επικριτές του υποστήριζαν πως οι θεωρίες του ήταν αβάσιμες και πως δεν μπορούσαν να αποδειχθούν ούτε αληθείς, αλλά ούτε και να αντικρουστούν, αφού το μυαλό και η ψυχή είναι από δύσκολο ως αδύνατο να μετρηθούν και να ζυγιστούν  με επιστημονικά δεδομένα.

Sigmund Freud: Η ανατροφή σ’ ένα αυστηρό Ιουδαϊκό περιβάλλον και η μελέτη της Βίβλου

Ο Sigmund Salomon Freud γεννήθηκε στις 6 Μαΐου του 1856 στο Příbor της Τσεχίας. Ήταν παιδί του Jacob Freud, ενός Εβραίου εμπόρου, και μιας νοικοκυράς, της Amalie Nathansohn. Ο Sigmund είχε άλλα επτά αδέρφια, εκ των οποίων τα δύο ήταν αγόρια και τα πέντε κορίτσια. Το όνομα του το πήρε τιμής ένεκεν του παππού του Salomon, αφού γεννήθηκε δύο μήνες μετά το θάνατο του και επιπλέον προστέθηκε και το γερμανικό Sigmund. Η κρίση του εμπορικού κλάδου, αλλά και ο ανερχόμενος Τσεχικός εθνικισμός, οδηγούν την οικογένεια στο να πάρει την μεγάλη απόφαση, να μετακομίσει στην Λειψία το 1859 και το 1860 στην Βιέννη.

Αξίζει να σημειωθεί πως ο πατέρας του Sigmund Freud ήταν μια αυστηρή και ιδιότυπη πατρική φιγούρα. Τον εξοικείωσε από πολύ νωρίς στα Ιουδαϊκά έθιμα ως Εβραίος, όμως το παράδοξο ήταν πως ο Sigmund είχε Καθολική γκουβερνάντα. Ως παιδί είχε δείξει μεγάλο ενδιαφέρον για την μελέτη της Βίβλου, η οποία φαίνεται να είχε καταλυτική επίδραση πάνω του, όπως και ο ίδιος ανέφερε, ασχέτως αν ως ενήλικας είχε υιοθετήσει ως στάση ζωής την αθεΐα.

Advertisements

Sigmund Freud: Οι πρωτοποριακές έρευνες του ως φοιτητής στον Πειραματικό σταθμό της Τεργέστης

Το 1873 ο Sigmund Freud γίνεται δεκτός στην Ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου της Βιέννης. Τρία χρόνια μετά, υπό την επίβλεψη του καθηγητή ζωολογίας Carl Claus, κάνει την πρώτη του έρευνα στον Ζωολογικό Πειραματικό Σταθμό της Τεργέστης με αντικείμενο τη θαλάσσια ζωολογία και την γονιδιακή δομή των χελιών, ενώ λίγο αργότερα συνεργάζεται με τον φυσιολόγο Ernst von Brücke της σχολής Φυσιολογίας του Helmholtz. Αυτό θα αποτελέσει το εισιτήριο του για να εργαστεί ως ερευνητής – φοιτητής  στη σχολή το 1876. Ο μαθητής και αργότερα φίλος του, Ernest Jones, θα πει πως: «Οι μελέτες του Sigmund Freud θα μπορούσαν να τον οδηγήσουν μεταξύ των πρωτοπόρων της Νευρωνικής Θεωρίας, αν ο ίδιος δεν περιόριζε τις σκέψεις του τις λογικές και όχι απώτερες συνέπειες τους».

Ο Ernest Jones είναι εκείνος που πολύ αργότερα θα γράψει και την βιογραφία του πατέρα της ψυχανάλυσης, στην οποία θα χαρτογραφήσει με επιτυχία τη ζωή, τη ψυχανάλυση, την πνευματική και επαγγελματική πορεία του δασκάλου του. Η εν λόγω βιογραφία ξεκινά με την σταδιοδρομία του Freud, τις έρευνες του για την ψυχοσεξουαλική εξέλιξη του ατόμου, την δημιουργία του υπερεγώ, της συνείδησης του καλού και του κακού, σε συνδυασμό με τα επακόλουθα της πνευματικής πορείας του Freud, δηλαδή τα φαινόμενα του ναρκισσισμού, του μαζοχισμού, της επιθετικότητας και των σεξουαλικών αποκλίσεων.

Sigmund Freud: Η επαγγελματική του σταδιοδρομία ξεκινά από το Γενικό Νοσοκομείο της Βιέννης

Ο Sigmund Freud το 1881 αποκτά το διδακτορικό του δίπλωμα. Το 1882 εργάστηκε στο Γενικό Νοσοκομείο της Βιέννης. Για 6 μήνες ήταν στο τμήμα παθολογίας με επικεφαλής τον Ιατρό Χέρμαν Νότναγκελ, αν και είχε θητεύσει για 2 μήνες στα τμήματα της Χειρουργικής Κλινικής. Στη συνέχεια, μετατίθεται στην Ψυχιατρική Κλινική του νοσοκομείου, με επικεφαλής τον Theodor Meynert, επιφανή ανατόμο και διευθυντή του νοσοκομείου, ενώ το 1883 μετακινείται εκ νέου στο δερματολογικό τμήμα με σκοπό να αποκτήσει εμπειρία στις Συφιλιδικές Ασθένειες, αφού η Νευρική Σύφιλη μπορούσε να προσβάλει το κεντρικό νευρικό σύστημα, είτε με τη μορφή της Συφιλιδικής Μηνιγγίτιδας, είτε ως νωτίαια φθίση. Το 1884 αποκομίζει μεγάλη επαγγελματική εμπειρία στο τμήμα των Νευρικών Ασθενειών. Εκεί πραγματοποίησε μια από τις πιο ενδιαφέρουσες και καινοτόμες μελέτες του σχετικά με την κλινική χρήση της κοκαΐνης με τίτλο «Über Coca» ή «Περί Κοκαΐνης».

Sigmund Freud: Η καινοτόμος μελέτη του «Περί Κοκαΐνης» αποδοκιμάζεται

Ο Sigmund Freud δεν σταματά μόνο στις κλινικές δοκιμές, αλλά δοκιμάζει και ο ίδιος κοκαΐνη. Το συμπέρασμα στο οποίο οδηγείται είναι πως η κοκαΐνη ήταν κατάλληλησε περιπτώσεις νευρασθενειών, δυσπεψίας, αναισθησιών και υποκατάστατο της μορφίνη, ενώ δημιουργούσε υπερδιέγερση των συναισθημάτων.

Βέβαια, όλη αυτή η έρευνα οδήγησε σε παρατράγουδα, αφού ο ίδιος οδηγήθηκε σε εθισμό και χρόνια δηλητηρίαση, ενώ η επιστημονική κοινότητα τον κατηγορούσε ανοικτά πως τασσόμενος υπέρ της κοκαΐνης το μόνο που κατάφερνε ήταν να εξαπολύσει μαζί με το αλκοόλ και τη μορφίνη την τρίτη μάστιγα της ανθρωπότητας.

Βλέπω τον εαυτό μου ως ένα χιονάνθρωπο, με μύτη καρότου, που στέκεται σ’ένα τεράστιο πεδίο παρθένου χιονιού, και όλα ξαφνικά λιώνουν όπως και εγώ, η μύτη μου πέφτει και με αφήνει με ένα αίσθημα μεγάλου κενού…Αυτό είναι για το άγχος της γονιμότητας. Το καρότο είναι το πέος σας, γράφει ο Freud, εμφανώς επηρεασμένος από την χρήση κοκαΐνης.

Ο Freud το 1888 συνεργάζεται με τον πατέρα της Γαλλικής Νευρολογίας, Jean-Martin Charcot

Ο Sigmund Freud το 1885 πλέον είναι υφηγητής στο τμήμα της Νευροπαθολογίας, στο πανεπιστήμιο της Βιέννης. Το ίδιο έτος καταφέρνει και παίρνει μια υποτροφία στα πλαίσια μελέτης της Νευρολογίας, χάρη στην οποία θα πρέπει να ταξιδέψει στο Παρίσι για 19 εβδομάδες και μάλιστα στο πλευρό του διάσημου Νευρολόγου και καθηγητή ανατομικής παθολογίας, Jean-Martin Charcot, τον πατέρα της Γαλλικής Νευρολογίας ή τον «Ναπολέων των Νευρώσεων».

Το αποτέλεσμα αυτής της υποτροφίας ήταν μια έρευνα με τίτλο «Περί Ανδρικής Υστερίας», η οποία παρουσιάστηκε στην Ιατρική Εταιρεία, αλλά αμφισβητήθηκε έντονα. Η αιτία ήταν πως εως τότε επικρατούσε η θεωρία πως μόνο οι γυναίκες ήταν συνδεδεμένες με αυτή την διαταραχή λόγω μήτρας. Ο Freud ήταν ο πρώτος που τόνισε πως δεν είχε να κάνει με το τι φύλο είσαι, αλλά με το «τραύμα» που ενεργοποιούσε την υστερία.

Sigmund Freud και το βιβλίο του «Η Ερμηνεία των ονείρων» το 1899

Τον Απρίλιο του 1885 εργάζεται επίσημα ως Νευρολόγος στο Ινστιτούτο Παιδιατρικής του Καθηγητή Max Kassovitz. Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούσε ήταν η ηλεκτροθεραπεία και τα ιαματικά λουτρά. Ένα χρόνο αργότερα εισήγαγε και την θεραπεία μέσω της ύπνωσης της οποίας ήταν μέγας υπέρμαχος και την οποία απαρνήθηκε οριστικά το 1896 όταν στρέφεται καθαρά προς την Ψυχανάλυση. Μαζί με τον Josef Breuer Αυστριακό γιατρό – φυσιολόγο (πρόδρομο της Ψυχανάλυσης) γράφουν μια μελέτη το ίδιο έτος με τίτλο: Studien über Hysterie ή Μελέτες για την Υστερία. Η έρευνα όχι μόνο αποδοκιμάστηκε από τον επιστημονικό κόσμο, αλλά διεκόπη και η συνεργασία. Ο Breuer δεν ασπαζόταν τις θεωρίες του Freud, ο οποίος είτε λίγο είτε πολύ υποστήριζε πως κάθε νεύρωση είχε το υπόβαθρο της μέσα στο πεδίο της σεξουαλικότητας. Από το 1893 ως το 1898 ο πατέρας της ψυχανάλυσης δημοσιεύει 12 εργασίες, οι οποίες έχουν να κάνουν με τις νευροψυχώσεις και τον μηχανισμό της άμυνας και της απώθησης που ενεργοποιεί ο ψυχικός μηχανισμός.

Ο ίδιος θα γράψει για την δυσπιστία που αντιμετώπισε σχετικά με τις μελέτες του: «Η σιωπή όμως με την οποία υποδέχτηκαν τις ομιλίες μου, το κενό που σχηματίστηκε γύρω μου, οι υπαινιγμοί που έφθασαν ως εμένα, με έκαναν σιγά σιγά να καταλάβω ότι δεν μπορεί κανείς να υπολογίζει ότι απόψεις για τον ρόλο που παίζει η σεξουαλικότητα στην αιτιολογία των νευρώσεων θα τύχουν της ίδιας υποδοχής με εκείνη άλλων ανακοινώσεων».

Το 1899 εκδίδει το σημαντικότερο βιβλίο του με τίτλο: «Die Traumdeutung» ή «Η Ερμηνεία των ονείρων». Το βιβλίο υποστήριζε πως τα όνειρα μας ακόμη και οι εφιάλτες μας  είναι οι επιθυμίες που ψάχνουμε να ικανοποιήσουμε στην κανονική μας ζωή, μια επιθυμία όμως που περνά μέσα από το καθεστώς της λογόκρισης και παραμορφώνεται με μηχανισμούς, όπως είναι η μετάθεση και τα σύμβολα. Για περίπου μια δεκαετία η θεωρία αυτή περιφρονήθηκε, στην συνέχεια ήλθε στο προσκήνιο και σήμερα είναι υπό πολλά ερωτηματικά. Το 1904 γράφει για την ψυχοπαθολογία της καθημερινής ζωής, ενώ το 1905 για τις Τρεις πραγματείες για τη θεωρία της σεξουαλικότητας.

Sigmund Freud και το οιδιπόδειο σύμπλεγμα: Όταν το παιδί θέλει να εξοντώσει υποσυνείδητα τον γονιό του ιδίου φύλο

Το 1906 ο Sigmund Freud μιλά για πρώτη φορά για το οιδιπόδειο σύμπλεγμα, μια θεωρία πάνω στην οποία εργαζόταν από το 1897. Σύμφωνα με αυτό μια ομάδα ασυνείδητων ιδεών και συναισθημάτων, επικεντρώνετε πάνω στην επιθυμία της απόκτησης του γονιού του αντίθετου φύλου και της εξόντωσης του γονιού με το ίδιο φύλο. Ο Freud βασίστηκε στον μύθο του Οιδίποδα, ο οποίος χωρίς να γνωρίζει σκότωσε τον πατέρα του και παντρεύτηκε την μητέρα του.

Θα πει για τον Οιδίποδα: «αν η μοίρα του μας συγκινεί, είναι επειδή θα μπορούσε να ήταν και δική μας μοίρα, επειδή το μαντείο έχει επιτάξει πριν από τη γέννησή μας την ίδια κατάρα για μας όπως γι’αυτόν. Για όλους μας ίσως η μοίρα έχει ορίσει να στρέψουμε την πρώτη σεξουαλική μας παρόρμηση προς την μητέρα, μας πείθουν γι’αυτό τα όνειρα μας».

Μια από τις σημαντικές θεωρίες που ανέπτυξε ο ο Sigmund Freud ήταν εκείνη για το «Εκείνο, το Εγώ και το Υπερεγώ». Σύμφωνα με αυτή, το Εκείνο συμβολίζει τα κίνητρα, τα ένστικτα και τις βιολογικές μας ανάγκες. Το Εγώ δεν είναι έμφυτο και καλλιεργείται με την επίδραση της εμπειρίας, ενώ το Υπερεγώ  αντιπροσωπεύει την ηθική μας συνείδηση. Ως αποτέλεσμα η αρμονική συνεργασία αυτών των τριών χαρακτηρίζει έναν άνθρωπο που λειτουργεί καλά και προσαρμόζεται εύκολα. Ο Freud παρομοίαζε την σχέση των τριών αυτών ως ενός ηνιόχου με τα άλογα του.

Το καλύτερο βιβλίο του Freud ήταν το «Εγώ και το Αυτό» το 1920, δέκα χρόνια πριν πεθάνει

Το 1920 ολοκληρώνει το βιβλίο του «Πέραν της αρχής της ηδονής», στο οποίο αναλύει τη σχέση ζωής και θανάτου, αναφέροντας για πρώτη φορά το ένστικτο του θανάτου. Το καλύτερο βιβλίο του όμως ήταν το «Εγώ και το Αυτό», όπου το Εγώ είναι ένα κομμάτι από το Αυτό που έχει όμως μεταβληθεί από την επίδραση του εξωτερικού κόσμου. Παρ’ όλα αυτά, προσπαθεί να αντικαταστήσει την αρχή της ευχαρίστησης, η οποία ελέγχει το Αυτό με την αρχή της πραγματικότητας. Έγραψε πολλά έργα, εκ των οποίων άλλα είχαν να κάνουν με την ψυχολογία της Λογοτεχνίας, άλλα με την μεταψυχολογία και άλλα που είχαν σχέση με τις πολεμικές τραυματικές νευρώσεις των στρατιωτών κτλ. Το επιστημονικό του έργο ήταν πλούσιο, όπως και τα συγγράμματα του και τα διαχώριζε από τα υπόλοιπα. Επιπλέον, το 1927 είχε γράψει ένα ακόμη δοκίμιο με τίτλο «Ο Ντοστογιέφσκι και η πατροκτονία», ένα βιβλίο που συνδύαζε άριστα την ψυχολογία με την λογοτεχνία, ενώ το 1930 έγραψε το βιβλίο «Πηγή της δυστυχίας», με βάση κοινωνιολογική ως επί τω πλείστον. Η υγεία του ήταν επιβαρυμένη όλα αυτά τα χρόνια, αφού ήταν μανιώδης καπνιστής και εθισμένος στην μορφίνη και στην κοκαΐνη. Μάλιστα υπέφερε και από στοματικό καρκίνο. Πέθανε στις 23 Σεπτεμβρίου του 1939. Ήταν παντρεμένος με την Martha Bernays και απέκτησε 4 τέκνα: Την Anna, τον Ernst, τον Martin και τον Jean – Martin.

Ακολουθεί βίντεο με την βιογραφία του Sigmund Freud.

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν στο άρθρο: