
Το πραξικόπημα που πραγματοποιήθηκε στις 15 Ιουλίου του 1974 στην Κύπρο δεν ήταν απλά μια εντολή των χουντικών της Αθήνας που οργάνωσε ο Ταξίαρχος Δημήτριος Ιωαννίδης. Πίσω από αυτό κρυβόταν ο ίδιος ο Henry Kissinger, με σκοπό την επικράτηση ιδεολογικά προσκείμενων κυβερνήσεων προς τις ΗΠΑ. Επιπλέον, η θέση του Πρόεδρου της Αμερικής Richard Nixon κλυδωνιζόταν από το σκάνδαλο Watergate και η Αμερική κινδύνευε να μείνει ακέφαλη.Ήταν ένα από τα μεγαλύτερα πολιτικά σκάνδαλα της δεκαετίας του 1970 που τον απειλούσε με καθαίρεση. Ο Henry Kinssiger επίσης έδινε ξεκάθαρα ώθηση στην Τουρκία και αυτό άνοιγε την κερκόπορτα της εισβολής στην Κύπρο.
Το πραξικόπημα στην Κύπρο ως απολογισμό είχε 400 νεκρούς. Οι άνθρωποι του πραξικοπήματος έλουζαν με οξύ τους αντιπάλους και τους έκαιγαν. Στο νοσοκομείο της Λευκωσίας, τραυματίες «Μακαριακοί» αφέθηκαν να πεθάνουν. Η εντολή των πραξικοματιών στους γιατρούς ήταν: «Αφήστε τους να πεθάνουν σαν τα σκυλιά». Οι εν ψυχρώ εκτελέσεις και τα λιντσαρίσματα ήταν επίσης μέσα στο σχέδιο.
Ο «αόρατος δικτάτωρ» Δημήτριος Ιωαννίδης κατά του Μακαρίου Γ’

Ο Ταξίαρχος Δημήτριος Ιωαννίδης ήταν ο άνθρωπος που οργάνωσε το πραξικόπημα στην Κύπρο στις 15 Ιουλίου του 1974. Ο στόχος ήταν η ανατροπή του Αρχιεπίσκοπου Μακάριου Γ΄από την προεδρία της χώρας. Το 1973 είχε ηγηθεί ξανά μιας τέτοιας πράξης ανατρέποντας τον Δικτάτορα Γεώργιο Παπαδόπουλο της Ελλάδας και αναλαμβάνοντας την διακυβέρνηση «αφανώς».
Ο Αρχιεπίσκοπος είχε εκλεχθεί ως ο πρώτος πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας όταν η Κύπρος ανακηρύχθηκε ανεξάρτητη δημοκρατία το 1960. Και επανεκλέχθηκε το 1968. Λέγεται ότι ο Ιωαννίδης, γνωστός και ως αόρατος δικτάτωρ ήταν εκείνος που το 1974 ούρλιαζε να του φέρουν το κεφάλι του Μούσκου, δηλαδή του Αρχιεπίσκοπου Μακάριου Γ’.
Ο αγώνας του Αρχιεπισκόπου Μακάριου Γ΄για την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα

Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ΄ή κατά το κοσμικό του όνομα Μιχαήλ Χριστοδούλου Μούσκος, ήδη από το 1948 ως επίσκοπος Κιτίου, συντόνιζε τον αγώνα του οποίου σκοπός ήταν η «Ένωσις», η ενσωμάτωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Ήταν κάτι που είχε υποσχεθεί και στον Κυπριακό λαό όταν ανέλαβε καθήκοντα Αρχιεπίσκοπου το 1950. Γι’ αυτό τον λόγο είχε επισκεφθεί τον Αλέξανδρο Παπάγο, στρατιωτικό και πολιτικό, στην Ελλάδα. Ο Παπάγος όμως είχε αντίθετη άποψη. Δεν τον ενδιέφερε να συγκρουστεί με την Αγγλία. Η Ελλάδα ακόμα δεν είχε ανακάμψει από τον Εμφύλιο Πόλεμο (1946 – 1949) που είχε διεξαχθεί ανάμεσα στις αντάρτικες δυνάμεις του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας και στις κυβερνητικές δυνάμεις.
Ο Αρχιεπίσκοπος όμως είχε κερδίσει την εμπιστοσύνη και την συμπάθεια του Ελληνικού λαού κάτι που ανάγκασε τον Παπάγο να απευθυνθεί 5 φορές στην Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Το αίτημα του ήταν η αυτοδιάθεση της Κύπρου το οποίο όμως γινόταν τροχοπέδη της Μεγάλης Βρετανίας και της Τουρκίας. Τελικά προσυπρόγραψε την λύση της εγγυημένης ανεξαρτησίας με τις Συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου. Οι «Συμφωνίες» αυτές υπογράφηκαν το 1959 ανάμεσα σε Μεγάλη Βρετανία – Ελλάδα – Τουρκία – Ελληνοκυπριακή και Τουρκοκυπριακή κοινότητα. Τερμάτιζαν την Βρετανική κυριαρχία επί του νησιού και έτσι πραγματοποιήθηκε η ίδρυση του Ανεξάρτητου Κυπριακού Κράτους. Μετά από αυτό, ο Μακάριος κέρδισε της εκλογές αναλαμβάνοντας την προεδρία της Κύπρου.
Οι Συμφωνίες της Ζυρίχης

Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ΄για το έργο του αποτέλεσε μια αναγνωρισμένη προσωπικότητα του Ελληνισμού αλλά και διεθνώς. Η αναγνώριση αυτή ήταν συνδεδεμένη με τον ανάλογο σεβασμό και το κύρος του ήταν μη αμφισβητήσιμο.
Τον Σεπτέμβριο του 1962, ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ΄φτάνοντας στην Αθήνα, δίνει συνέντευξη τύπου και δηλώνει: «η δοθείσα δια των συμφωνιών της Ζυρίχης και του Λονδίνου λύσις εις το Κυπριακόν δεν ήτο εκείνη δια την οποίαν διεξήχθη ο αγών. Ήτο, όμως, η μόνη εφικτή… Η εν Ελλάδι διατύπωσις αντιρρήσεων δια την δοθείσαν λύσιν σημαίνει εν τινι μέτρω, προσπάθειαν αντλήσεως κομματικών ωφελημάτων». Κάτι που υποστήριζε από την αρχή της προεδρικής του θητείας δηλαδή πως οι «Συμφωνίες» ήταν αποτέλεσμα εκβιασμού και λύση εκτάκτου ανάγκης. Μετά από δύο στρατιωτικές κρίσεις, οι Τουρκοκύπριοι δεν πείθονταν για την καλή πίστη του Μακαρίου. Ένας λόγος ήταν ότι ο Μακάριος ποτέ δεν εμπιστεύτηκε τον Τουρκοκύπριο αντιπρόεδρο Κιουτσούκ.
Ο δρόμος προς το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου
Στην συνέχεια, ο Μακάριος αντιμετώπισε τους βομβαρδισμούς των Ελληνοκυπριακών θέσεων από Τουρκικά αεριωθούμενα, μια απόπειρα και δύο σχέδια δολοφονίας του (1970). Παράλληλα αντιμετώπισε και τον κίνδυνο να καταρρεύσει το πολιτικό σύστημα της Κύπρου μιας που πολλοί πολιτικοί και το 70% των αστυνομικών της Λεμεσού ανήκαν στο Εθνικό Μέτωπο. Το «Εθνικό Μέτωπο» δημιουργήθηκε το 1969 και επί της ουσίας κατήγγειλε την Τριανδρία της Κυβέρνησης Μακαρίου (Γιωρκάτζης – Κληρίδης – Παπαδόπουλος) και όχι τον ίδιο τον Μακάριο, για λάθος χειρισμούς του εθνικού ζητήματος και ανθενωτική στάση με την Ελλάδα.
Τον Μάρτιο του 1974, η Κυπριακή υπηρεσία πληροφοριών μαθαίνει πως θα διενεργηθεί πραξικόπημα, το οποίο θα υποκινηθεί από τη Χούντα των Αθηνών. Ο Μακάριος ενημερώνεται, και στις 2 Ιουλίου ζητά την παραίτηση αξιωματικών της κυπριακής εθνικής φρουράς.
Η απόπειρα ανατροπής και η θανάτωσης του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ’
Το πραξικόπημα πραγματοποιήθηκε στις 8:15 της 15ης Ιουλίου του 1974, από την Εθνική Φρουρά της Κύπρου καθώς και από την Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών Β΄ (ΕΟΚΑ Β’). Ο στόχος ήταν η ανατροπή του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και η επίτευξη της «Ενώσεως». Την ώρα εκείνη, ο Μακάριος υποδεχόταν μια σχολική αντιπροσωπία από την Αίγυπτο και κατάφερε να διαφύγει. Από την Πάφο εκφώνησε διάγγελμα για να εμψυχώσει τον Ελληνοκυπριακό λαό και να διαδώσει πως είναι ζωντανός.
Αυτό το γεγονός όμως έδωσε την αφορμή στην Τουρκία να εισβάλει στην Κύπρο, την ώρα που εκείνος, κάνοντας λανθασμένη εκτίμηση, έλεγε πως δεν τίθεται θέμα εισβολής. Στις 23 Ιουλίου, η ηγεσία του χουντικού καθεστώτος συνεδρίασε για παράδοση της εξουσίας στους πολιτικούς. Συμφώνησαν όλοι πλην του Ιωαννίδη. Στις 2 Αυγούστου 1974, ο Ταξίαρχος Δημήτριος Ιωαννίδης τίθεται σε διαθεσιμότητα και στα τέλη του ιδίου μήνα αποστρατεύτηκε.
Το διάγγελμα του Μακαρίου
Οι πραξικοπηματίες διέδιδαν πως ο Μακάριος είναι νεκρός. Ο Μακάριος όμως τους διέψευσε μέσω διαγγέλματος από ραδιοφωνικό σταθμό όπου διέδιδε τη σωτηρία του.
«Ελληνοκυπριακέ λαέ. Η φωνή, που ακούτε, σάς είναι γνωστή. Γνωρίζετε ποιος σάς ομιλεί. Είμαι ο Μακάριος. Είμαι αυτός, που εκλέξατε αρχηγό σας. Το πραξικόπημα της χούντας απέτυχε. Ήμουν ο στόχος. Και όσο είμαι ζωντανός, η χούντα στην Κύπρο δεν θα περάσει. Ο λαός της Κύπρου δεν ανέχεται πραξικοπήματα και δικτάτορες. Μην υπακούετε καμία οδηγία ή διαταγές που μεταδίδει η χούντα από το σταθμό αυτό. Ελληνικέ λαέ της Κύπρου, η χούντα αποφάσισε να καταστρέψει την Κύπρο, να τη διχοτομήσει, αλλά δεν θα το επιτύχει. Αντισταθείτε στη χούντα με κάθε τρόπο. Μη φοβάστε, δείξτε καθαρά τη θέση σας και την απόφασή σας να αντισταθείτε, να πολεμήσετε. Ο αγώνας είναι ιερός και η νίκη είναι δική μας. Ζήτω η ελευθερία, ζήτω ο ελληνοκυπριακός λαός, ζήτω το έθνος».
Η τιμωρία του Ιωαννίδη
Τον Ιανουάριο του 1975 εκδόθηκε ψήφισμα της Ε΄Αναθεωρητικής Βουλής που όριζε δικαστήριο των «Χουντικών Απριλιανών». Ο Ταξίαρχος Δημήτριος Ιωαννίδης καταδικάστηκε σε θάνατο. Η ποινή μετατράπηκε σε ισόβια χωρίς καν να το ζητήσει ο ίδιος. Έτσι λοιπόν, η ετυμηγορία του δικαστηρίου ήταν: ισόβια για εσχάτη προδοσία, 10 έτη για το αδίκημα της στάσης, ισόβια για ηθική αυτουργία σε ανθρωποκτονίες και 14 έτη για το αδίκημα της ηθικής αυτουργίας σε ένωση προς στάση αξιωματικών εν ενεργεία.
Η εισβολή των Τούρκων μετά το πραξικόπημα

Στις 16 Ιουλίου του 1974 στην Αθήνα, οι πληροφορίες για ασυνήθιστη κινητικότητα των τουρκικών στρατευμάτων πλήθαιναν. Την ίδια ώρα ο Πρωθυπουργός της Τουρκίας Bülent Ecevit δήλωνε πως η Τουρκία δε θα δεχτεί τετελεσμένα γεγονότα στην Κύπρο. Το πρωινό της 20ης Ιουλίου 1974, ξύπνησαν τον Έλληνα πρεσβευτή στην Άγκυρα, Κοσμαδόπουλο. Το πραξικόπημα, σύμφωνα με την Τουρκία, είχε παραβιάσει το σύνταγμα της Κύπρου οπότε αυτό της έδινε αυθαίρετα το δικαίωμα να επέμβει.
Στην συνέχεια, ενεργοποιήθηκε το σχέδιο «Αττίλας 1» και η Τουρκία εισέβαλε στην Κύπρο προφασιζόμενη το άρθρο 4 της Συνθήκης Εγγυήσεων. Μέσα σε 3 ημέρες είχε καταλάβει την Κερύνεια και την περιοχή γύρω από την πόλη. Το βράδυ της ίδιας μέρας, το Συμβούλιο του ΟΗΕ ζητούσε την κατάπαυση των εχθροπραξιών και άμεση απομάκρυνση κάθε ξένου στρατιωτικού δυναμικού από την Κύπρο. Ο Bülent Ecevit αγνόησε το αίτημα με σκοπό να κερδίσει χρόνο για να καταλάβει περισσότερα εδάφη της χώρας.
Το πραξικόπημα που έφερε τρομερές συνέπειες στην Κύπρο

Ακολούθησαν διαβουλεύσεις στη Γενεύη μεταξύ των εμπλεκομένων χωρών. Στις 30 Ιουλίου υπογράφηκε διακήρυξη σύμφωνα με την οποία οι αντίπαλες δυνάμεις στην Κύπρο έπρεπε να σταματήσουν κάθε εχθρική δραστηριότητα. Η Τουρκία καταδικάστηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανθρώπινων Δικαιωμάτων για εθνοκάθαρση καθώς και για εκτοπισμό πληθυσμού, στέρηση του δικαιώματος ζωής, ελευθερίας, περιουσίας, κακής μεταχείρισης και μετατόπισης του ενός τρίτου των Ελληνοκυπρίων από τα σπίτια του στον κατεχόμενο Βορρά εμποδίζοντας την επιστροφή τους. Έτσι λοιπόν προέκυψε το Κυπριακό ζήτημα που ταλανίζει το νησί ως σήμερα.
Ακολουθεί βίντεο για το πραξικόπημα στην Κύπρο, στις 15 Ιουλίου του 1974.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο:
- Μακάριος και η τραγωδία της Κύπρου. Ανακτήθηκε από www.historyreport.gr. Τελευταία προσπέλαση στις 11/7/2020.
- Πραξικόπημα του 1974 στην Κύπρο. Ανακτήθηκε από www.el.wikipedia.org. Τελευταία προσπέλαση στις 11/7/2020.
- Το καλοκαίρι του 1974 προβλεπόταν ιδιαίτερα θερμό για την Κύπρο…. Ανακτήθηκε από www.mixanitouxronou.gr. Τελευταία προσπέλαση στις 11/7/2020.