Το παλιό Περιστέρι φιλοξενεί τους πρόσφυγες του ’22

Περιστέρι
Δημοτικά Λουτρά

Το Περιστέρι Αττικής αποτελεί ένας από τους πολυπληθείς δήμους της Αθήνας, παρ’ όλο που λίγοι είναι αυτοί που το γνωρίζουν. Είναι μια πόλη που αποτελεί τον κεντρικό και πολυθέστερο δήμο της Δυτικής πλευράς στο Αθηναϊκό Πεδίο, αυτό της Αττικής. Αλλά αποτελεί και έναν από τους πιο γνωστούς και πολυπληθείς δήμους της Ελληνικής επικράτειας. Η πόλη των 10,050 τετραγωνικών χιλιομέτρων εκτείνεται 4,5 χιλιόμετρα βορειοδυτικά του κέντρου της πρωτεύουσας, μέχρι τους πρόποδες του ορεινού όγκου του Ποικίλου, που αποτελεί προέκταση του Όρους Αιγάλεω.

Το Περιστέρι στη σύγχρονη ιστορία του ανάγεται κατά το 1922 με την Μικρασιατική Καταστροφή, ενώ παράλληλα συνεχίζει να αποτελεί έναν από τους πιο μεγάλους δήμους της πόλης. Ο πληθυσμός του, σύμφωνα με τα τελευταία δημογραφικά στοιχεία, υπολογίζεται γύρω στους 100.000 μόνιμους κατοίκους. Σαν χαρακτηριστικό γνώρισμα η πόλη διαθέτει έντονη αστικοποίηση, πυκνή δόμηση και τέλος τη δημογραφική πολυφυλετικότητα.

Περιστέρι
Το Δημαρχείο πριν την κατεδάφιση

Ετυμολογία

Όπως σε κάθε πόλη έτσι και στο Περιστέρι η ονομασία της προέρχεται κυρίως από τα προπολεμικά χρόνια κυρίως από τους κατοίκους, την καταγωγή ή την προέλευση των κατοίκων. Αρχικά, τα Άνω και Κάτω Γερμανικά, με φθηνές προκατασκευασμένες χαρακτηριστικές οικίες, που ιδρύονται μετά την άφιξη προσφύγων οφείλουν την ονομασία τους στο γεγονός, ότι η χρηματοδότησή τους γίνεται από τις αποζημιώσεις του Γερμανικού Κράτους για τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Γερμανικά συναντούμε και σε άλλες περιοχές της Αττικής, όπως στην Κοκκινιά.

Για την ονομασία της πόλης δεν υπάρχει επίσημη εκδοχή, ωστόσο αξίζει να αναφέρουμε ορισμένες ονομασίες που, αντλούνται από δημοσιεύματα τοπικών εφημερίδων. Η εβδομαδιαία εφημερίδα “Το Περιστέρι” εξηγεί ότι:

Advertising

Advertisements
Ad 14

Όταν η Αττική Γη χωρίστηκε σε δέκα φυλές, ο “Περιούσιος Δήμος Χολαργός” τοποθετείται στο σημερινό Περιστέρι ή γύρω από την περιοχή της “Κολοκυνθούς” (Αθήνα), περιοχή με ιδιαίτερη βλάστηση γύρω από το αρχαίο ποτάμι Κηφισού, από όπου καταγόταν ο Περικλής. Επί  Τουρκοκρατίας ο τόπος ανήκε στον “Περιστέρ-Αγά”, το όνομα του οποίου δε γνωρίζουμε αν είναι πραγματικό ή δάνειο από τα αγριοπερίστερα που συνάγονταν στην περιοχή.

Στη γη αυτή έβοσκαν πολλά κοπάδια, τα οποία πήρε ο Αγάς μετά την απελευθέρωση. Έκτοτε η έκταση της περιοχής δόθηκε στον αγωνιστή Σούτσο και το 1866 πωλήθηκε στο Γάλλο Φορντιέρ και ακολούθως στον πατέρα του Μάνθου Μάσχα. Εκτός από τον αγωνιστή Σούτσο, σύμφωνα με την ίδια εφημερίδα έντονη δράση εμφάνισε και ο αγωνιστής Ζαχαρίτσας, που κατείχε κτήματα που εκτείνονταν από την περιοχή του Αγίου Βασιλείου έως την Ανθούπολη. Κάτοχος κτημάτων ήταν και ο Λιούμης, διανοούμενος έφορος των Αθηνών, διάσπαρτα στο Περιστέρι και το Αιγάλεω και τα οποία κάποια στιγμή βγήκαν σε πλειστηριασμό και αγοράστηκαν από τον πατέρα του Μάσχα.

Διαβάστε επίσης  Η Φωτογραφία ως μέσο προπαγάνδας – Μέρος Β'

Στην περιοχή των Εκατοδένδρων, (όνομα τοποθεσίας το οποίο  κυριαρχεί  έως σήμερα), δέσποζε το αρχοντικό Μάσχα, από το οποίο πήρε το όνομά της η γειτονιά γύρω από το κτίσμα, μια εκκλησία και η αντίστοιχη εκλογική ενορία. Συνεπώς φαίνεται, ότι τα πρώτα σπίτια της περιοχής κατασκευάστηκαν από τους αγρότες της περιοχής και τους βοσκούς.

Περιστέρι
Β’ Δημοτικό Σχολείο Περιστερίου, 1940

Ιστορικά γεγονότα

19ος αιώνας

Τέλη του 19ου αιώνα, μετά την σταδιακή ακμή του νέου ελληνικού έθνους και την εδραίωση μιας σχετικής σταθερότητας στο πολιτειακό σύστημα της χώρας, ξεκινά πλέον η ανάπτυξη της Επαρχίας των Αθηνών του Νομού Αττικοβοιωτίας. Στα γύρω χωριά της Αθήνας εντοπίζεται και ένας νέος μικρός οικισμός, το Περιστέρι, μεταξύ των 52 λοιπών οικισμών που την περιβάλλουν. Το 1835 η Αθήνα ανακηρύσσεται Δήμος της Ελλάδος επί βασιλείας του Γεωργίου του Α΄. Οι κάτοικοι του μικρού οικισμού ασχολούνται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία, ενώ χρησιμοποιούν τα σκουπίδια των Αθηνών ως λίπασμα για τα χωράφια τους και άλλοι επιλέγουν να χρησιμοποιούν κάρα για τη μεταφορά των σκουπιδιών. Πρόκειται για φιλήσυχους πολίτες που διάγουν μια ήρεμη ζωή στο λόφο των αξιωματικών.

Advertising

Μικρασιατική Καταστροφή (1922)

To 1922 ολόκληρη η Ελλάδα συνταράσσεται με τον ξεριζωμό των Ελλήνων της Μικρά Ασίας από τους Τούρκους καθώς και τον ερχομό αυτών σε ολόκληρες τις περιοχές και πόλεις της Ελλάδας. Η Αθήνα και τα περίχωρα της καθίστανται τόπος φιλοξενίας των προσφύγων για την διαμονή και περίθαλψή τους, ενώ η χώρα βρίσκεται σε αναβρασμό. Στήνονται οι πρώτοι πρόχειροι καταυλισμοί, ενώ πολλοί Αθηναίοι αρνούνται να τους δεχθούν στις γειτονιές τους. Ορισμένα παραπήγματα στήνονται και στον οικισμό του Περιστερίου, οπότε και παρατηρείται πληθυσμιακή έκρηξη στην περιοχή.

Διαβάστε επίσης  Από το Παρίσι στα καπελάδικα της Ερμού

Από την άλλη, το Περιστέρι, μαζί με τους συνοικισμούς του Βύρωνα, της Καισαριανής, της Νέας Ιωνίας, της Κοκκινιάς, Κορυδαλλού, Αιγάλεω, Χαϊδαρίου, Νέας Χαλκηδόνας αποτελούν τους κύριους προσφυγικούς συνοικισμούς των Αθηνών και Πειραιώς, που απέχουν 1-4 χιλιόμετρα από την οικοδομημένη πόλη. Οι οικισμοί δεν εντάσσονται σε σχέδιο οικοδομικής αποπεράτωσης των συνοικισμών από την ΕΑΠ και το κράτος.

Οι φορείς όμως του σχεδίου δεν κατορθώνουν να τηρήσουν την τάξη στην επερχόμενη πολεοδόμηση, που στιγματίζει τις περιοχές αυτές και τη γενικότερη μεταπολεμική οικοδομική φιλοσοφία των Αθηνών.

Περιστέρι
Αγορά

Οι συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων στις παραγκουπόλεις είναι αρκετά δύσκολες, αφού πέραν των υποτυπωδών συνθηκών υγιεινής, έρχονται συχνά αντιμέτωποι με πλημμύρες, πυρκαγιές, σκουπίδια, ανύπαρκτη συγκοινωνιακή κάλυψη, δυσοσμία, έλλειψη υδροδότησης κ.ά. Παρά ταύτα, προσπαθούν με κόπο ψυχής να ανασυγκροτηθούν με τις μνήμες του παρελθόντος πολιτιστικού τους βίου, τη θρησκευτική έκφραση, την ανάπτυξη κοινωνικών δεσμών και τη δημιουργία συλλόγων για συναναστροφή. Οι πρόσφυγες τοποθετούν στο εκκλησάκι του Αγίου Δημητρίου την εικόνα του Αγιαντώνη, που φέρνουν μαζί τους ως μοναδική αποσκευή από τον τόπο τους.

Advertising

Λίγα χρόνια αργότερα η χώρα φαίνεται να επουλώνει τις άπειρες πληγές της σταδιακά, οι οποίες είχαν προκληθεί. Πλέον όλα αυτά αποτελούσαν μια ανάμνηση και αποτελούσαν παρελθόν για όλους. Βέβαια, μια νέα περίοδος εισέρχεται για όλους, η οποία φέρνει μαζί της και αρκετές θεσμικές αλλαγές. Η πρωτεύουσα πλέον γίνεται μια νέα πόλη, με μαζική κατοίκηση. Το Περιστέρι εξακολουθεί να βρίσκεται σε μια πιο αργή ανάπτυξη δίνοντας την εικόνα μιας Αθήνας δύο ταχυτήτων. Το 1930 το Περιστέρι εξακολουθεί να είναι ένας συνοικισμός με πολλά προβλήματα, καθώς στερείται γενικού ρυμοτομικού σχεδιασμού καθώς εξυπηρετείται μόνο από μια λεωφόρο (Παναγή Τσαλδάρη) που συνδέει την περιοχή μέσω της Λεωφόρου Κηφισού με την Αθήνα.

Διαβάστε επίσης  Οι άγνωστες αλπικές λίμνες στην Ελλάδα

Όσον αφορά στους οικισμούς που φτάνουν βορειοδυτικά στο βουνό απαρτίζονται από καλύβες μέσα στα χωράφια. Οι περιοχές που βρίσκονται κοντά στον Κηφισό στολίζονται από περιβόλια και κήπους όπως η “Κουνέα”, “Νέα Κολοκυνθού”, “Άγιος Ιωάννης Θεολόγος-Μπουρνάζι” και εντάσσονται στη σημερινή βιομηχανική ζώνη, ενώ αξιωματικοί του ελληνικού στρατού κτίζουν σπίτια επάνω στο λόφο. Βέβαια, εκείνη την περίοδο η Αθήνα στιγματίζεται ως το πιο μελανό σημείο της αυτό της ανάπτυξης των πολυκατοικιών. Έτσι, λοιπόν αρχίζει η περίοδος που η Αθήνα αποκαλείται από πολλούς “τσιμεντούπολη”.

Περιστέρι
Μνημείο Πόντιας Μάνας στο κέντρο του Περιστερίου

Σύγχρονη Εποχή

Στα χρόνια που ακολουθούν εντάσσονται κεντρικές γειτονιές όπως το Μπουρνάζι στο σχέδιο πόλεως κι έπειτα πιο ορεινές συνοικίες. Μέχρι και το 1960 η περιοχή είναι γεμάτη χωράφια και κήπους που στα χρόνια που ακολουθούν αντικαθίστανται από κατοικίες, βιομηχανίες, εργοστάσια και αποθήκες. Το 1970 εντάσσονται η Κηπούπολη και η Ανθούπολη, ενώ οι περισσότερες γειτονιές είναι άναρχα κτισμένες. Οι συγκοινωνίες είναι προβληματικές και οι δρόμοι επικίνδυνοι. Η τοπική αυτοδιοίκηση δεν αντέχει το υψηλό κόστος των έργων υποδομής και ζητά δάνειο για την κατασκευή δρόμων, ενώ οι κάτοικοι αδυνατούν ακόμη και να αντεπεξέλθουν στο κόστος του εισιτηρίου των αστικών συγκοινωνιών. Οι ιατρικές υποδομές είναι ανύπαρκτες, ενώ η καθημερινότητα των πολιτών φαίνεται δύσκολη.

Τέλος, χαρακτηριστικό γνώρισμα της πόλης του Περιστερίου αποτελεί το γεγονός πως παλαιότερα η περιοχή ήταν γεμάτη χωράφια και μόνο μετά από 10 χρόνια συμπεριελήφθη στους δήμους. Από τότε η πληθυσμιακή ανάπτυξή του υπήρξε ραγδαία. Σήμερα φιλοξενεί 146.743 κατοίκους και αποτελεί σπουδαίο βιομηχανικό κέντρο. Το Περιστέρι κατατάσσεται ως ο πέμπτος μεγαλύτερος δήμος πανελλαδικά.

Advertising

Περιστέρι


Πηγή:

Σύνταξη κειμένου: Ανθή Σακκά

Επιμέλεια κειμένου: Ελευθερία Σακελλαρίου

Advertising

Γεννημένη στη Λαμία, φοιτήτρια του Πανεπιστημίου Κύπρου, στο τμήμα Κλασσικών Σπουδών και Φιλολογίας. Τα τελευταία χρόνια ασχολείται ενεργά με την συγγραφή άρθρων και πολύ περισσότερο μυθιστορημάτων και παιδικών παραμυθιών. Λατρεύει την ανάγνωση βιβλίων καθώς επίσης και την ωραία μουσική. Πιστεύει πως ο κόσμος κατακτάται με υπομονή και επιμονή για κάτι ακόμη καλύτερο!

Αρθρα απο την ιδια κατηγορια

Τι κι αν δεν υπάρχει τίποτα κακό σε εσένα;

Τι κι αν δεν υπάρχει τίποτα κακό σε εσένα;

Τι κι αν δεν υπάρχει τίποτα κακό σε εσένα; Διαφορετικές
Από πού πήραν το όνομα τους βουνά της Ελλάδας

Από πού πήραν το όνομα τους βουνά της Ελλάδας

Ο Ελλαδικός χώρος είναι ένα μεγάλο πανόραμα μυθικών και ιστορικών