Κατά τη διάρκεια της ημέρας τα ρολόγια μάς υπενθυμίζουν να μη «χάνουμε» χρόνο, να μην τον «σπαταλάμε» και να μην τον αφήνουμε να «κυλάει» άσκοπα. Από την άλλη, όμως, είναι φορές που εκείνα δείχνουν στάσιμα και τα λεπτά μοιάζουν ατελείωτα. Τι είναι, λοιπόν, αυτό που δίνει στον χρόνο ιδιαίτερη σημασία και διέπει τη ζωή μας τόσο καθοριστικά;
Ας προσεγγίσουμε τον χρόνο επιστημονικά. Για τη φυσική, είναι μία θεμελιώδης ποσότητα (ένα μέγεθος), αλλά συγχρόνως και διάσταση. Η στοιχειώδης μονάδα μέτρησης είναι το δευτερόλεπτο και ορίζεται χοντρικά ως η διάρκεια 9.192 δισεκατομμυρίων περιόδων της ακτινοβολίας που αντιστοιχείται στη μετάβαση μεταξύ των δύο ανωτέρων επιπέδων της κατάστασης ελαχίστης ενέργειας του Καισίου (χημικό στοιχείο). Ταυτοχρόνως, όμως, ο χρόνος είναι η τέταρτη διάσταση που διέπει το σύμπαν μαζί με τις υπόλοιπες 3 αλλά και ανεξάρτητα από αυτές.
Ωστόσο, για την επιστήμη της ψυχολογίας η αντίληψη του χρόνου είναι υποκειμενική και σχετίζεται σημαντικά με τα συναισθήματα του ατόμου, αλλά και τις εμπειρίες του. Γνωστό σε όλους μας είναι το Παράδοξο των Διακοπών κατά το οποίο ο χρόνος στις διακοπές κυλάει σαν νερό λόγω των ερεθισμάτων και των ευχάριστων στιγμών, ενώ το ταξίδι επιστροφής όπως και η ίδια η επιστροφή καθίστανται μονότονα και αδιάκοπα. Η υποκειμενικότητα του χρόνου γίνεται αντιληπτή και στο «τηλεσκοπικό φαινόμενο» όπου όσο περνάνε τα χρόνια, τόσο πιο γρήγορα αισθανόμαστε ότι φεύγουν. Ο λόγος γι’ αυτό είναι απλός, καθώς για παράδειγμα στην ηλικία των 10 ετών ένας χρόνος αντιστοιχούσε στο 10% της ζωής μας, ενώ στην ηλικία των 20 ετών ένας χρόνος αντιστοιχεί στο 4% της ζωής μας!
Πέραν, όμως, των επιστημονικών θεωριών υπάρχει και μία πτυχή του χρόνου πιο συναισθηματική και πιο φιλοσοφική…
Η ώρα «εξουσιάζει» τη ζωή μας εν μέρει. Πρέπει για παράδειγμα να βασιστεί το πρόγραμμα σύμφωνα με τη δουλεία, τη σχολή, τις δραστηριότητες κ.λπ. . Μην ξεχάσεις, όμως, για παράδειγμα ότι σήμερα είναι τα γενέθλια του φίλου σου και πρέπει να του ευχηθείς, αλλά και να τηλεφωνήσεις στον οδοντίατρο πριν τις 7 για να κλείσεις εκείνο το ραντεβού που αναβάλλεις συνεχώς. Καλώς ή κακώς, ο χρόνος συσχετίζεται με τόσα πράγματα γύρω μας που παραλείπουμε να αφιερώσουμε και λίγο από αυτόν στους εαυτούς μας. Τρέχει όταν είμαστε με τα αγαπημένα μας πρόσωπα ή κυλάει αργά όταν ακούμε την αγαπημένη μας μουσική, όμως, παγώνει όταν τα αποχαιρετάμε, αλλά ακόμη και όταν τα πράγματα πάνε άσχημα.
Μπορεί ο χρόνος να μας πληγώνει κι οι μέρες εκείνες να μοιάζουν ίδιες, μουντές, βασανιστικές και θλιβερές, όμως, ευτυχώς για όλους μας, εκείνος μας γιατρεύει και μας ωριμάζει δείχνοντάς μας την ομορφιά όσων είχαμε και όσων θα θέλαμε να έχουμε. Οφείλουμε να αδράξουμε την κάθε ημέρα και να την εκμεταλλευτούμε, διότι αυτά που πράττουμε είναι εκείνα που μας χαρακτηρίζουν και γίνονται οι αναμνήσεις μας.
“It’s not the years in your life, it’s the life in your years.”
–The River, Parkway Drive
Κλείνοντας, θα ήθελα να παραθέσω μια άλλη οπτική του θέματος από ένα απόσπασμα του ποιητή Τάσου Λειβαδίτη.
“Αηδίες — ο χρόνος έγινε για να κυλάει,
οι έρωτες για να τελειώνουν,
η ζωή για να πηγαίνει στο διάολο
κι εγώ για να διασχίζω το Άπειρο με το μεγάλο διασκελισμό ενός μαθηματικού υπολογισμού,
μονάχα όποιος τα διψάει όλα
μπορεί να με προφτάσει,
ό,τι ζήσαμε
χάνεται,
γκρεμίζεται μέσα στο σάπιο οισοφάγο του χρόνου
και μόνο καμμιά φορά,
τις νύχτες,
θλιβερό γερασμένο μηρυκαστικό τ’ αναμασάει η ξεδοντιασμένη μνήμη,
όσα δε ζήσαμε
αυτά μας ανήκουν-“
από τη συλλογή 25η ραψωδία της Οδύσσειας.
Σύνταξη κειμένου: Ραφαέλα Νικολαΐδη
Επιμέλεια κειμένου: Εύη Μπρούμου
