Τι είναι άραγε ελευθερία; Γίνεται άραγε να οριοθετήσουμε τις ποικίλες μορφές της όπως αποτυπώνονται στις σύγχρονες κοινωνίες; Η ελευθερία δεν μπορεί να είναι παρά σχέση. Καθημερινά σχεδόν διαφαίνεται πως κανένας άνθρωπος μόνος του δεν είναι και δεν μπορεί να είναι ελεύθερος. Καμία ελευθερία δεν είναι έμφυτη, δεν απορρέει ή δε γίνεται λόγω συνθηκών να απορρέει αποκλειστικά από την ατομικότητα του ανθρώπου. Άλλωστε όλες οι μορφές ατομικότητας και μοναχικότητας του ανθρώπου, δεν αποτελούν παρά μορφές βιωμάτων.
Έχετε αναρωτηθεί ποτέ αν υπάρχει άραγε ελευθερία ενώπιον του θανάτου; Είναι, ή όχι ο θάνατος παρών ως πιθανότητα σε όλες τις στιγμές της ζωής του ανθρώπου, τις πιο κορυφαίες και σημαντικές, όπως και τις πιο καθημερινές, τετριμμένες και ευτελείς; Κι αν ο θάνατος μπορεί να επέλθει κατά την οποιαδήποτε στιγμή της ζωής, και εφόσον είναι βέβαιο ότι η οποιαδήποτε πράξη των ανθρώπων, ακόμη και η πιο συνηθισμένη και απλή, ενέχει ή φέρει τον θάνατο ως «δόκιμη πιθανότητα» της, γιατί στις σύγχρονες κοινωνίες – της έλλογης σκέψης αλλά και του Χριστιανισμού- ο θάνατος εμφανίζεται κάθε φορά ως γεγονός που συμβαίνει ή επέρχεται, ως γεγονός σχεδόν τυχαίο ή και μεταφυσικό, για το οποίο ο άνθρωπος επιθυμεί να φέρεται σαν να μην έχει καμιά ευθύνη, ακόμη και στις περιπτώσεις που είναι άμεσα υπεύθυνος;
Ξεφυλλίζοντας κάποια στιγμή τη Νεοελληνική Φιλοσοφία της Θρησκείας το μάτι μου έπεσε σε μια σειρά που έλεγε «Το μόνο που επιτρέπεται στον άνθρωπο από τη θρησκεία είναι να ζήσει τη ζωή». Αν λοιπόν το μόνο που επιτρέπουν οι θρησκείες στον άνθρωπο είναι να ζήσει τη ζωή του, ένα είναι βέβαιο πως ο άνθρωπος είναι παγιδευμένος από τη ζωή και δεν έχει παρά να την αποδεχθεί μέχρι τέλους δίχως να έχει δικαίωμα να προετοιμάσει και να αποφασίσει την έξοδο του, να επιλέξει δηλαδή τον θάνατο του.
Είναι λοιπόν, ο θάνατος του ανθρώπου μια ανόητη κατάληξη της βιολογικής του φθοράς ή δικαιούται να αναζητά και να προετοιμάζει τον εαυτό του για ένα θάνατο ωραίο ή ακόμη έναν ευτυχισμένο θάνατο ;
Υπενθυμίζω εδώ θέλοντας να κάνω μια παρένθεση, ότι ωραίο είναι ετυμολογικά αυτό που μόλις έχει φτάσει στην ωριμότητα του, στην πληρότητα του και όχι το όμορφο (εύμορφο) όπως θεωρούμε σήμερα.
Αυτά τα ερωτήματα θα μπορούσαν να συνεχιστούν καθώς είναι αμέτρητα. Αρχίζοντας όμως το βιβλίο του Camus “Ευτυχισμένος θάνατος” έχοντας σαν θέμα τη διαρκής αναζήτηση της προσωπικής ευτυχίας. Το πώς δηλαδή «να ζήσει κανείς ευτυχισμένος έτσι ώστε ακόμα κι ο θάνατος να είναι ευτυχισμένος» με συνεπήρε και οδηγήθηκα στο συμπέρασμα πως η ζωή και ο θάνατος δεν αποτελούν ούτε γεγονότα ούτε γνώσεις, αποτελούν αποκλειστικά βιώματα και ίσως αντιλήψεις του ανθρώπου τα οποία προβάλλει στα ζώα, τα φυτά και σε κάθε μορφή ζωής που βρίσκεται γύρω του. Ελεύθερα ζει όποιος βαθιά κατέχει πως η ζωή του δεν είναι παρά μια μικρή έκρηξη γνώσης, μια μικρή στιγμή δημιουργίας. Εκείνο που μετατρέπει μια στιγμή του γίγνεσθαι και της γονιμότητας σε μορφή ζωής η οποία θα έχει θάνατο είναι η ανάδυση σ’ αυτήν κάποιας συγκεκριμένης γνώσης και ενδεχομένως συνείδησης.
Ελεύθερα ζει όποιος καλά γνωρίζει ότι κάθε στιγμή και με κάθε του πράξη καλείται να νικήσει τη φθορά, την ταπεινότητα που του δημιουργεί η αδυναμία και ευτυχισμένος αυτός που η ελευθερία της ψυχής του έχει καταστεί ως πάγια κατάσταση της ψυχής και της σκέψης του, της συνείδησης και του σώματος του.
Με μια φράση λοιπόν θα κατέληγα ότι ελεύθερα ζει όποιος αποφασίζει ως, εάν η κάθε στιγμή της ζωής του να ήταν η τελευταία.
