
Bullying… Είναι αλήθεια πως τα τελευταία χρόνια, στην Ελλάδα της κρίσης, η έκπτωση εμφανίζεται σε αρκετές πτυχές της καθημερινότητας μας. Εξαίρεση δε θα μπορούσε να αποτελέσει ούτε η ελληνική τηλεόραση, με προγράμματα χαμηλής έως, κάποιες φορές, και απαράδεκτης ποιότητας. Το λαοπρόβλητο μέσο, έτσι, πέρασε σε δεύτερη μοίρα στις προτιμήσεις του κόσμου. Εξάλλου, το Internet και οι δυνατότητες για ταχεία και άμεση ενημέρωση ή ψυχαγωγία έχει στρέψει το ενδιαφέρον πολλών προς αυτή την πηγή.
Δε μπορώ, ωστόσο, να παραβλέψω, πως αυτή η υποβαθμισμένη ποιοτικά τηλεόραση προσφέρει ακόμα μικρές δόσεις αλήθειας, προβληματισμού και σκέψης. Τέτοια στιγμή, λοιπόν, ήταν και το εντεκάλεπτο απόσπασμα από γνωστό σόου εύρεσης ταλέντων γνωστού τηλεοπτικού σταθμού. Ο διαγωνιζόμενος, ένα συμπαθέστατο νέο παιδί, έγραψε και ερμήνευσε ένα ραπ κομμάτι αφιερωμένο στο bullying, δηλαδή στον εκφοβισμό που μπορεί να εκδηλωθεί ποικιλοτρόπως, με χρήση λεκτικής, ψυχολογικής ακόμα και σωματικής βίας. Ο νεαρός αυτός μπορεί να μην είναι δα και ο Eminem, ίσως ούτε ο Μιχάλης Μυτακίδης των Active Member. Είναι όμως μια αχτίδα φωτός και ελπίδας. Ελπίδας πως σε αυτή την καθημαγμένη χώρα με τα τόσα προβλήματα υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που σκέφτονται ώριμα και χωρίς παρωπίδες. Άτομα που προβληματίζονται και εκφράζουν τον αποτροπιασμό τους για τόσο δυσμενή θέματα, ανεξαρτήτως του ηλικιακού τους υπόβαθρου.
Το bullying μπορεί να επηρεάσει όλους τους ανθρώπους, οποιοδήποτε και αν είναι το κοινωνικό υπόβαθρο ή οποιαδήποτε και αν είναι η κοινωνική ομάδα από την οποία προέρχονται. Τα τελευταία χρόνια αυτή η μάστιγα εντοπίζεται, κυρίως, στους χώρους των σχολείων όλων των βαθμίδων. Άλλωστε, σε πόσα περιστατικά σχολικού εκφοβισμού δεν έχουμε γίνει και εμείς οι ίδιοι μάρτυρες; Άλλα σοβαρά, άλλα ακόμα πιο σοβαρά, άλλα να φτάνουν μέχρι και την αφαίρεση του πολυτιμότερου αγαθού που έχει προσφερθεί στον άνθρωπο, της ζωής. Μην ξεχνάμε πως οι αυτοκτονίες νέων παιδιών, με υπαιτιότητα αυτού του φαινομένου, έχουν καταφέρει να συγκλονίσουν την κοινή γνώμη, όχι όμως να την προβληματίσουν σε μεγάλο βαθμό.
Εν έτη 2018 και σε μια χώρα που θέλει να ανήκει στη σφαίρα των χωρών που λογίζονται ως πολιτισμένες, δε μπορεί να ανθεί ένα καρκίνωμα, σαν αυτό του bullying. Οι επιθέσεις σε οτιδήποτε ξενίζει και είναι διαφορετικό, αλλά δεν προκαλεί, δε μπορούν να γίνονται επιτρεπτές και ανεκτές. Αλλά και να προκαλεί, κανείς δεν έχει το δικαίωμα με ύφος ετσιθελισμού να θέσει σε κίνδυνο τη σωματική ή πνευματική ακεραιότητα κάποιου συνανθρώπου του. Το ότι ένα αγόρι στην εφηβεία έχει παραπάνω, από το κανονικό της ηλικίας του, κιλά, μια κοπέλα, αντί για το σύνηθες ξανθό η μελαχρινό χρώμα μαλλιών, έχει πράσινο ή λιλά, ένας ενήλικας διαφορετικές σεξουαλικές προτιμήσεις ή ένα ζευγάρι ηλικιωμένων διαφορετική εθνικότητα, ίσως και χρώμα δε μπορεί να αποτελούν εστίες δημιουργίας επιθετικών τάσεων. Η μισαλλοδοξία, από τη φύση της, δε μπορεί να δημιουργήσει ένα πλέγμα ευημερίας και γενικότερης μετεξέλιξης και ανάπτυξης της κοινωνίας. Και αν δε σκύψουμε οι ίδιοι πάνω στο πρόβλημα, δε μπορούμε να ελπίζουμε σε αλλαγή αυτής της κατάστασης.
Οι καμπάνιες ενημέρωσης, οι δράσεις στα social media, οι δράσεις που αναλαμβάνει το Υπουργείο Παιδείας για την καταπολέμηση του σχολικού εκφοβισμού κινούνται, σε γενικές γραμμές, στο ενδεδειγμένο πλαίσιο αντιμετώπισης του φαινομένου. Φτάνει μόνο αυτό; Η απάντηση είναι προφανής, πιστεύω. Όλα ξεκινούν από την οικογένεια. Εκεί μέσα τα νέα μέλη χρειάζεται να γαλουχούνται με αρχές και αξίες, ικανές να δημιουργήσουν ενάρετες μονάδες. Μονάδες έτοιμες να ενταχθούν σε ένα κοινωνικό περιβάλλον που, από τη δική του πλευρά, αντί να στέκεται με αμφιβολία και κριτική διάθεση απέναντι τους, να τις καλωσορίζει και να τις κάνει αποδεκτές στους κόλπους του. Οφείλει, δε, η οικογένεια να δημιουργήσει προσωπικότητες ανεξάρτητες και αυτόφωτες, που να μη βρίσκουν την ηδονή στο πως θα κάνουν κακό στο δίπλα τους επειδή είναι διαφορετικός, ούτε θα αρέσκονται σε ψυχολογικό πόλεμο, για να αποδείξουν ότι είναι υπέρτεροι των άλλων. Και στο κάτω-κάτω πίσω από τα σκληρά πρόσωπα αυτών των νταήδων δεν κρύβεται τίποτα λιγότερο από ανασφαλείς ψυχές που ψάχνουν να βρουν τρόπο εκτόνωσης. Όσον αφορά την Πολιτεία, με τις διάφορες εκφάνσεις της, πρέπει να δηλώνει συνεχώς παρούσα σε τέτοια ζητήματα. Γιατί όταν οδηγούνται ψυχές στον εξευτελισμό και στην ταπείνωση, πολλώ δε μάλλον στον όλεθρο της αυτοκτονίας, δε μπορείς να περηφανεύεσαι πως έχεις ισχυρό κράτος δικαίου. Έχεις αποτύχει παταγωδώς και απλά εθελοτυφλείς. Η ίδια η Πολιτεία δεν πρέπει να ξεχνά πως έχει το καθήκον να συνδράμει και να βοηθά άτομα που χρειάζονται υποστήριξη. Να τους δείξει πως είναι πάντα κάποιος παρών, οποιοδήποτε κι αν είναι το πρόβλημα τους.
Το να αφαιρέσει ένας άνθρωπος τη ζωή του ίσως για πολλούς να είναι πράξη δειλίας, για άλλους μπορεί να είναι αποτέλεσμα διαταραγμένης ψυχικής υγείας και για άλλους κίνηση λύτρωσης. Ο καθένας έχει τη δική του άποψη. Όταν όμως η συζήτηση έρχεται στις αυτοχειρίες ελέω bullying, είναι ανώφελο να διερωτάσαι τι είδους πράξη είναι αυτή. Χάνεις το δάσος, επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον σου μόνο σε ένα δέντρο. Εξάλλου και είναι προσωπική άποψη του γράφοντος αυτή, στις συγκεκριμένες περιπτώσεις η αυτοκτονία δεν είναι παρά μια κεκαλυμμένη δολοφονία, μιας και υπάρχει ή υπάρχουν ηθικός/οί αυτουργός/οί. Η ουσία, λοιπόν, δεν κρύβεται στο πόσο δυνατός ή ρίψασπις είναι κάποιος που φτάνει στο «απονενοημένο διάβημα», αλλά στο τι τον οδήγησε σε αυτή την κίνηση. Και όταν κατανοήσουμε οι ίδιοι γιατί έφτασε σε αυτό το σημείο, τότε είναι χρέος και καθήκον μας να λάβουμε δράση και να πολεμήσουμε αποτελεσματικά αυτό το τέρας.
Α! Μην ξεχάσω και κάτι ακόμα! Να μιλάτε! Να μιλάμε όλοι, να μη μένει τίποτα ανείπωτο. Το να κρατάς μέσα σου οποιαδήποτε προσβολή και προσπάθεια υποτίμησης της προσωπικότητας σου μόνο καλό δε μπορεί να σου κάνει. Το τέρας όταν το θρέφεις με φόβο και θυμό γιγαντώνεται και απειλεί κάποια στιγμή να ξεσπάσει, με αποτέλεσμα να συμπαρασύρει οτιδήποτε βρεθεί στο διάβα του. Οι εκπαιδευτικοί στα σχολεία και ως σύνολο το εκπαιδευτικό σύστημα, η οικογένεια, οι δομές της πολιτείας θα πρέπει να καθοδηγούν τα άτομα προς την κατεύθυνση της επικοινωνίας των προβλημάτων τους. Η ατομική, όμως, ευθύνη και ευσυνειδησία του καθενός μας είναι τα απαραίτητα συστατικά για μια ουσιαστική αντιμετώπιση του ζητήματος.
Επιτρέψτε μου, ωστόσο, να κάνω και μια μικρή αλλά εκτεταμένη αναφορά στον κύριο Γιώργο Καπουτζίδη και την τοποθέτησή του μετά το πέρας της παρουσίασης του νεαρού. Δεν τίθεται αμφιβολία πως ο γνωστός ηθοποιός και σεναριογράφος είναι ένας εξαιρετικά ταλαντούχος άνθρωπος. Δεν έχει μάθει να «μασάει τα λόγια του», αναδεικνύοντας πολλές παθογένειες της κοινωνίας μας, είτε μέσω των τηλεοπτικών σειρών που υπογράφει, είτε μέσα από τις δημόσιες τοποθετήσεις του. Προσωπικά, εκτιμώ απεριόριστα την πολυσχιδή προσωπικότητά του, όσο και τη γενικότερα αθόρυβη και χωρίς δικαιώματα παρουσία του. Περισσότερο, όμως, γιατί δεν επαναπαύεται στις δάφνες της δόξας του, υιοθετώντας ένα στιλάκι αμέτοχου και αποστασιοποιημένου από τα κοινά ατόμου, στάση ιδιαίτερα δημοφιλή σε άλλους εκπροσώπους του καλλιτεχνικού ή μη χώρου. Αρέσει ή όχι, ο κύριος Καπουτζίδης, το βράδυ της Δευτέρας εκφράστηκε εξ ονόματος όλων εκείνων των ανθρώπων, που είτε βίωσαν, είτε υπήρξαν αυτόπτες μάρτυρες τέτοιων περιστατικών. Και θέλω να πιστεύω πως ακόμα και τα άτομα εκείνα που έχουν προβεί σε τέτοιες συμπεριφορές ίσως άκουσαν αυτή την τοποθέτηση και να προβληματίστηκαν ολίγον τι.
Κλείνοντας, για λίγα λεπτά κάποιοι είδαν τον εαυτό τους στη θέση των δύο πρωταγωνιστών και ένιωσαν την ικανοποίηση πως, ναι, επιτέλους κάποιοι τόλμησαν να μιλήσουν δημόσια για το θεριό αυτό. Το αν ένιωθαν οι εμπλεκόμενοι αυτά που είπαν ποσώς πρέπει να μας απασχολεί. Και ο λόγος είναι πως η ουσία των όσων ειπώθηκαν είναι αυτή που ο κάθε σκεπτόμενος ώριμα και λογικά άνθρωπος θα πρέπει να έχει στο κεφάλι του, να τα ασπάζεται και να υπεραμύνεται αυτών. Και έχουμε ανάγκη από τέτοιες προσωπικότητες, διάσημους και μη, σε τόσο δύσκολους και σκοτεινούς καιρούς. Ας «στείλουμε», λοιπόν, το bullying εκεί που του αξίζει. Στο καλάθι των αχρήστων!