Θυμάμαι την πρώτη φορά που αντίκρυσα πυγολαμπίδες στην ελληνική ύπαιθρο, ένα καλοκαίρι ζεστό που ερχόντουσαν να χαρούν τη δροσιά και τη σκιά της φρεσκοβρεγμένης πέτρας. Ένα από κείνα τα καλοκαίρια, στο δάσος λίγο πιο ψηλά, είχε κάτσει στο χέρι μου ένα μικροσκοπικό, οριακά αόρατο φτερωτό ασπρομπλέ έντομο που μέχρι και σήμερα δεν έμαθα τι ήταν. Σκέφτηκα μέσα που πως ήταν όντως μία απ’ αυτές τις μικρές νεράιδες του δάσους που έρχονται περίεργες να δουν τι είναι αυτοί οι άνθρωποι. Αυτοί που όλα τα άλλα ζώα τους φοβούνται, αυτοί που ζουν μακριά απ’ το δάσος και ισοπεδώνουν και αποψιλώνουν και χτίζουν και είναι φοβεροί στο να καταστρέφουν. Αυτοί που για να ζήσουν σκοτώνουν, που για να επιβιώσει το είδος τους, εξαφανίζουν τα άλλα.
Η έκθεση στα παρασιτοκτόνα και η αδιάλειπτη συμβολή στην καταστροφή του περιβάλλοντος είναι τα κύρια αίτια που έχουν φέρει πολλά είδη εντόμων αντιμέτωπα με την εξαφάνιση, κάνοντας τους επιστήμονες να μιλάνε για την “Σιωπηλή Αποκάλυψη της Φύσης”. Ένα ακόμα αίτιο που επηρεάζει ιδιαίτερα τις πυγολαμπίδες και τα διάφορα είδη τους απανταχού της γης είναι η φωτορύπανση, μας λένε επιστήμονες κι ερευνητές σε επίσημη έρευνα που δημοσιεύτηκε τον Φεβρουάριο. Και δεν είναι μόνο αυτά, όλη η διατάραξη της ισορροπίας του φυσικού περιβάλλοντος (μόλυνση των υδάτων, κλιματική αλλαγή, υψηλές θερμοκρασίες, αύξηση της στάθμης της θάλασσας, ξηρασία, εκβιομηχανισμός εκτάσεων) έχει επηρεάσει καταλυτικά τους πληθυσμούς των φανταστικών αυτών εντόμων.
Για να πάρουμε μια ιδέα για το πώς ένα τόσο δα μικρό εντομάκι να επηρέαζει και να επηρεάζεται από όλο τον κύκλο και την ισορροπία της φύσης και της ζωής: Το έδαφος μιας περιοχής μέχρι πρότινος καλλιεργημένης που δίνει τη θέση της στη βιομηχανοποίηση, γίνεται αμέσως ξηρότερο κι έτσι τα σαλιγκάρια το εγκαταλείπουν. Τα σαλιγκάρια είναι ένα από τα βασικότερα θηράματα κάποιων ειδών πυγολαμπίδων. Κι ενώ η πυγολαμπίδα είναι έντομο που πετάει και μπορεί να μεταναστεύσει σε μέρος με ιδανικότερες συνθήκες (αν αυτές βρεθούν) υπάρχουν είδη της στα οποία το θηλυκό έντομο δεν αναπτύσσει φτερά και ως εκ τούτου δεν μπορεί να πετάξει. Άλλη περίπτωση: Οι θηλυκές πυγολαμπίδες φέγγουν για ώρες για να προσελκύσουν τις αρσενικές, όμως η φωτορύπανση συχνά διαταράσσει αυτή την πολύωρη διαδικασία της βιοφωταύγειας με συνέπεια να μειώνεται ο ρυθμός αναπαραγωγής του εντόμου. Σαν να μας λένε δηλαδή, “αφού φωτίσατε μόνοι σας τα πάντα, εμάς δε μας χρειάζεστε..”
Αυτό το μικροσκοπικό αρθρόποδο που ήταν φτιαγμένο για να φέγγει τις νύχτες στο δάσος και για ν’ αντικρύζουν τα μάτια σου θαύματα ευλογημένα, βρίσκεται ενώπιον εξαφάνισης. Δεν υπάρχει μαγεία, την καταστρέψαμε αφελώς με τα ίδια μας τα χέρια. Το απίστευτο ζωηρόχρωμο κορμί της μέλισσας, οι ραβδώσεις των φτερών της μύγας, οι πολύχρωμες λιβελούλες, η ίριδα του χρυσοσκάθαρου, οι αντανακλάσεις στους φανταστικούς ιστούς των αραχνών, αυτά όλα θα γίνουν περιγραφές στα παραμύθια για ένα νέο είδος ανθρώπων που δε θα τα έχει αντικρύσει ποτέ, που δε θα ξέρει τι είναι το χνούδι στα φτερά της πεταλούδας… Αν αυτά πεθαίνουν, δεν υπάρχει μαγεία, σίγουρα. Άκου, ακούμπησε, κοίτα. Πώς μπορείς να καταστρέφεις; Πώς μπορώ, πώς, αναρωτιέμαι απελπισμένα και μου φαίνεται λες και κοιτάω τον κόσμο από την κάτω πλευρά, λες κι όλο αυτό είναι μια γκροτέσκ διεστραμμένη φάρσα, λες και κάτι πάει τελείως στραβά νομοτελειακά. Μα θα μου πεις, ψιλά γράμματα, ποιος ασχολείται με τις πυγολαμπίδες σήμερα…. Εύχομαι τόσο πολύ να μη χρειαστεί να εξηγούμε στα εγγόνια μας πως έμοιαζε αυτό το υπέροχο εντομάκι και τι μαγεία σκορπούσε μέσα στην ομορφιά της φύσης.
Πηγές:
https://academic.oup.com/bioscience/article/70/2/157/5715071
https://www.sciencealert.com/we-re-pushing-fireflies-towards-extinction-by-drowning-them-in-light
https://edition.cnn.com/2020/02/03/world/fireflies-extinction-risk-scn/index.html
https://www.newser.com/story/286485/fireflies-may-soon-go-dark-due-to-a-big-triple-threat.html
