
Μια τελευταία επεξεργασία στα χρώματα. Μια έξυπνη περιγραφή, όχι πολύ σύνθετη, εύπεπτη, να προσελκύει απλά το ενδιαφέρον, εντάξει κι τα likes. Δημοσίευση. Όχι, μισό λεπτό να τσεκάρω ξανά πως φαίνομαι. Πιο καλός από την πραγματικότητα και πάντα πιο χαμηλά από το αναμενόμενο. Μια χαρά, μας κάνει! Οι παραπάνω είναι ίσως οι σκέψεις που αντηχούν στο μυαλό κάποιου που ετοιμάζεται να κάνει μια δημοσίευση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Συνοδεύονται συχνά, από αίσθηση ζωτικής αγωνίας για την απήχηση και αδημονίας για τις αντιδράσεις. Το παιχνίδι με όνομα “αυτοπροβολή” ξεκινάει…
Όσο εμείς περιοριζόμαστε, το φαινόμενο εξαπλώνεται
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, εφαρμογές όπως το WhatsApp, το Instagram και το Facebook εμφάνισαν πάνω από 40% αύξηση στην χρήση τους, στις ηλικίες κάτω των 35 ετών. Αυτό, φυσικά, δεν είναι κάτι που μας εκπλήσσει. Ήταν τουλάχιστον αναμενόμενο πως ο εγκλεισμός θα οδηγούσε τους ανθρώπους στην αναζήτηση μέσων διαφυγής και εναλλακτικής απασχόλησης. Εννοείται ότι υπάρχουν δεκάδες θετικά στοιχεία που απλόχερα προσφέρουν τα social media σε τέτοιες καταστάσεις. Στον αντίποδα, όμως, η αυξημένη χρήση τους, που συνεπάγεται και άνοδο στην τάση για αυτοπροβολή, έχει βαθύτερα αίτια. Πιο συγκεκριμένα, η ανασφάλεια για παραμονή εντός του κοινωνικού γίγνεσθαι ενισχύεται και η αυτοπροβολή έρχεται να καλύψει το κενό αυτό. Η ανάγκη να δείξουμε πως κι εμείς ζούμε, να διαφημίσουμε τα πράγματα που επιλέγουμε να κάνουμε, να μένουμε στο επίκεντρο της κοινωνικής προβολής, μπορεί να ντύνεται με τον μανδύα του influencing όμως, ίσως κρύβει κάποια δείγματα ναρκισσισμού. Με άλλα λόγια, διεκδικούμε τα θετικά σχόλια που θέλουμε να ακούσουμε. Επιπλέον, ικανοποιούμε την ανάγκη μας να νιώθουμε πως επηρεάζουμε και επηρεαζόμαστε από κάποιον. Βέβαια, η τάση για αυτοπροβολή υπάρχει σε μόνιμη βάση και οι αιτίες αναζητούνται σε γενικότερο επίπεδο.
Ποιοι παράγοντες συντηρούν την τάση για αυτοπροβολή;
Όσο κι αν θέλουμε να δηλώνουμε άθικτοι από τις γνώμες ετέρων και αδιάφοροι περί κοινωνικής αποδοχής, τέτοιες ενέργειες μας προδίδουν. Η αυτοπροβολή τρέφει την ακόρεστη ανάγκη μας για επιβεβαίωση, την αγωνία μας να νιώθουμε θεμιτοί και αρεστοί. Λειτουργεί ως αντίδοτο στην πλήξη και την ανία, γιατί χαρίζει μικρά κύματα έντασης. Αυτά μεταφράζονται εύκολα σε λέξεις, όπως θαυμασμός και αποδοχή από άλλους και τρέφουν τον βαθύτερο εγωισμό μας. Χωρίς αυτά η ζωή μας κυλάει επίπεδα, γι’ αυτόν τον λόγο επιζητούμε μανιωδώς τέτοιου είδους ψυχικές αναταράξεις. Το θέμα είναι πως η αυτοπροβολή ως μέσο επίτευξης αυτών είναι κάτι εφήμερο και την ψυχική ανάταση που προσφέρει διαδέχεται μια σειρά αρνητικών συνεπειών.
Από την αυτοπροβολή στην αυτοπροσβολή.
Ο ευχάριστος ενθουσιασμός που δημιουργείται και διατηρείται μέσω των likes, της αποδοχής και της αλληλεπίδρασης παραμένει ενεργός για όσο μένει και μια δημοσίευση στην επικαιρότητα. Δυστυχώς, τα αποθέματα δεν είναι αρκετά σε ποιότητα για να μας κρατήσουν ικανοποιημένους για μεγαλύτερο διάστημα και να καλύψουν κενά που είχαμε την ελπίδα να καλύψουμε με την αυτοπροβολή. Για ακόμα μια φορά, η εσωτερική αναζήτηση αποφεύγεται και προτιμάται η εύκολη επιλογή των απλών λύσεων. Με αυτόν τον τρόπο εκκινείται ένας φαύλος κύκλος και εσύ βρίσκεις τον εαυτό σου να αναμένεις την επόμενη στιγμιαία ικανοποίηση. Τι γίνεται όμως με το ενδιάμεσο; Η ισορροπία μεταξύ της πραγματικής σου ζωής και αυτής που μοιράζεσαι χάνεται και παύεις να απολαμβάνεις το τώρα. Οι στιγμές τρέχουν και εσύ τις αφήνεις να περνούν έτσι απλά, γιατί είσαι απασχολημένος με την γνώμη των άλλων. Γνώμες που δεν σε νοιάζουν, όπως συνεχίζεις να υποστηρίζεις, αλλά ακούσια μετατρέπεσαι σε ικέτη τους, με μέσο την αυτοπροβολή.
Την επόμενη φορά που θα ετοιμάζεσαι να κάνεις ένα κομμάτι σου διαθέσιμο στο ευρύτερο κοινό, σου προτείνω να δοκιμάσεις κάτι, σκέψου. Αναλογίσου σε τι πραγματικά θα σε ωφελήσει αυτό. Ποιο είναι το νόημα, ο βαθύτερος σκοπός, ποιες ανάγκες σου ικανοποιεί; Οι απαντήσεις βρίσκονται μέσα σου. Ξέρω, πως όποτε προσπαθείς να τις απαντήσεις ίσως νιώθεις κάπως άβολα, σαν κάποιος να παραβιάζει τον κόσμο που έχεις πλάσει. Μα αυτή η αίσθηση είναι μια ένδειξη πως πλησιάζεις πιο κοντά στην αλήθεια σου. Μια αλήθεια που, αν αντικρίσεις, ίσως γίνει το έναυσμα για την χειραφέτηση σου από τα δεσμά που μόνος σου δημιουργείς.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτό το άρθρο:
COVID-19 Barometer: consumer attitudes, media habits and expectations, ανακτήθηκε από https://www.kantar.com/