Η μέλισσα στη μυθολογία
Η μέλισσα κατέχει ξεχωριστή θέση στην ελληνική μυθολογία και τον πολιτισμό της αρχαιότητας, αντανακλώντας τη στενή σχέση που είχαν οι αρχαίοι Έλληνες με τη φύση και τις θεϊκές δυνάμεις.
Σύμφωνα με τον μύθο, η Ρέα αποφάσισε μετά από συμβουλή της Γαίας και του Ουρανού, να γεννήσει τον Δία μακριά από τον Κρόνο, ώστε να μην τον καταβροχθίσει, όπως έκανε με τα πέντε προηγούμενα παιδιά τους. Η Ρέα γέννησε τον Δία στο Δικταίο Άντρο και ανέθεσε την προστασία και την ανατροφή του βρέφους στους Κουρήτες (χθόνιοι δαίμονες) και τις Δικταίες Νύμφες (Ορεάδες νύμφες της Δίκτης). Οι νύμφες Αμάλθεια και Μέλισσα, κόρες του Μελισσέα, που ήταν Βασιλιάς της Κρήτης, γηραιότερος και αρχηγός των Κουρητών, τάιζαν τον Δία με γάλα, και μέλι.
Η Μέλισσα ανέθρεψε τον Δία με ιδιαίτερη φροντίδα και ταΐζοντάς τον μέλι, ώστε να μεγαλώσει γρηγορότερα και να διεκδικήσει την θέση του ανάμεσα στους Θεούς. Ο Δίας, έτσι, αγάπησε το μέλι και μάλιστα ένα από τα ονόματά του είναι «Μελιττεύς», προς τιμήν της τροφού του Μέλισσας. Λέγεται, μάλιστα, πως οι μέλισσες εναπόθεταν μέλι απευθείας στο στόμα του Δία με τη χάρη της Μέλισσας, και από αυτή ονομάστηκε το γνωστό σε όλους μας έντομο, καθώς και όλες οι νύμφες τροφοί του Δία που την διαδέχτηκαν. Όταν ο Κρόνος αντιλήφθηκε τον ρόλο της Μέλισσας στη διάσωση του Δία, εξοργίστηκε και τη μεταμόρφωσε σε γεωσκώληκα. Ο Δίας, όμως, την λυπήθηκε και τη μεταμόρφωσε ξανά, αυτήν τη φορά σε μέλισσα.
Επίσης, η Άρτεμις, ως θεά του κυνηγιού, των άγριων ζώων και της φύσης, είχε έναν ιδιαίτερο δεσμό με τις μέλισσες και τις ιέρειές της, γνωστές ως «Μελίσσες». Αυτή η σύνδεση αναδεικνύει την αρμονική σχέση που είχε η Άρτεμις με τη φύση και τα στοιχεία της, ενώ η παρουσία των μελισσών και των προϊόντων τους, όπως το μέλι, ήταν κεντρική στις λατρευτικές πρακτικές και τις τελετές που συνδέονταν με τη θεά. Το μέλι χρησιμοποιούταν σε πολλές θρησκευτικές τελετές ως προσφορά προς τη θεά, σε θυσίες ή αναμειγνύονταν με άλλα ιερά υλικά για την κατασκευή θυμιαμάτων και αλοιφών. Το μέλι θεωρούνταν ιερό και σύμβολο της γονιμότητας, της ευημερίας και της θείας εύνοιας.
Η μυθολογία, επιπλέον, αναφέρει ότι η αμβροσία που έτρωγαν οι Ολύμπιοι θεοί ήταν μία τροφή που είχε ως βάση το μέλι και πίστευαν ότι αποκτούν αθανασία και δύναμη. Η δε θεά Ήρα, λέγεται ότι πρόσφερε μέλι στους θεούς του Ολύμπου, για να μην γεράσουν ποτέ, να είναι πάντα νέοι. Επιπλέον, ο Απόλλωνας, που δεν θήλασε από τη μητέρα του τη Λητώ, τράφηκε από τη Θέτιδα με νέκταρ και αμβροσία και έγινε τόσο όμορφος, που ο πατέρας του ο Δίας τον ονόμασε «Θεό του φωτός». Σύμφωνα με τον Όμηρο, μέλι τάισε και η μάγισσα Κίρκη τους συντρόφους του Οδυσσέα για να τους γλυκάνει και τους σαγήνευσε. Επίσης, σύμφωνα με τον μύθο του Δαίδαλου και του Ίκαρου, τα περίφημα φτερά που κατασκεύασε ο Δαίδαλος για να πετάξουν μακριά ήταν φτιαγμένα από κερί κηρήθρας μελισσών.
Τέλος, οι άνθρωποι πίστευαν, ότι αν μια μέλισσα ακουμπούσε στα χείλη ενός παιδιού, εκείνο θα αποκτούσε φοβερές ικανότητες στις τέχνες και τα γράμματα και οι άνθρωποι. Πριν από τα διάφορα μυστήρια, έπλεναν τα χέρια τους με μέλι αντί για νερό και, ακόμη, έκαναν καθαρμό της γλώσσας από κάθε λάθος, γιατί θεωρούσαν ότι το μέλι είχε καθαρτική δύναμη και καθάριζε κάθε τι βλαπτικό και ρυπαρό.
Η μέλισσα στον Κρητομυκηναϊκό πολιτισμό
Στην Αρχαία Ελλάδα η μέλισσα, το μέλι και το κερί κατείχαν περίοπτη θέση σε όλες τις κοινωνικές τάξεις και ομάδες. Από τις πινακίδες Γραμμικής γραφής Β της Κνωσού, των Μυκηνών και της Πύλου αντλούμε πολύτιμες πληροφορίες για τη διακίνηση μελιού, χωρίς, όμως, να αναφέρονται στοιχεία για συστηματική μελισσοκομία.
Στον Κρητομυκηναϊκό πολιτισμό η μέλισσα δεν ήταν απλώς ένα έντομο της φύσης, αλλά ένας βαθιά σεβαστός συμβολισμός, που συνδέθηκε με τη θρησκεία, την κοινωνική οργάνωση και την τέχνη.
Αρχικά, η μέλισσα θεωρούνταν αγγελιοφόρος των θεών, μεταφέροντας τα δώρα της φύσης από τον κόσμο των θνητών στον κόσμο του θείου. Η σημασία της δεν περιοριζόταν μόνο στη φυσική της λειτουργία ως επικονιαστή, αλλά επεκτεινόταν και στη μεταφυσική διάσταση της ζωής και του θανάτου. Αποτέλεσε ένα παράθυρο κατανόησης της φύσης, της θεϊκής τάξης και της συλλογικής ζωής. Το μέλι χρησιμοποιούνταν ως προσφορά σε θυσίες και θρησκευτικές τελετές και αποτελούσε σύμβολο καθαρότητας, αγνότητας και ευφορίας. Στον Κρητομυκηναϊκό πολιτισμό, τέλος, η μέλισσα συσχετιζόταν με τη ζωή μετά θάνατον. Η «αθανασία» του μελιού, που δεν αλλοιώνεται με την πάροδο του χρόνου, αποτέλεσε ένα ισχυρό σύμβολο αιώνιας ζωής. Στον Κρητομυκηναϊκό πολιτισμό η μέλισσα αποτέλεσε, λοιπόν, σύμβολο αθανασίας και ζωής.
Επίσης, η μέλισσα είχε έντονη παρουσία στην τέχνη. Το διάσημο κόσμημα των Μελισσών από τα Μάλια αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα δείγματα τέχνης της Μινωικής περιόδου. Το χρυσό αυτό κόσμημα απεικονίζει δύο μέλισσες, που κρατούν μια σταγόνα μέλι, συμβολίζοντας τη γονιμότητα, την αφθονία και την ιερότητα. Οι κυψέλες και οι μέλισσες, συχνά, απεικονίζονταν σε αγγεία και σφραγίδες. Έτσι, αναδεικνυόταν η σημασία τους στη ζωή και την οικονομία της εποχής.
Έντονος, ακόμη, ήταν και ο κοινωνικός συμβολισμός της μέλισσας. Η κοινωνία των μελισσών ταυτιζόταν με την αρμονία και την τάξη, που αποτυπωνόταν και στην οργάνωση των μινωικών και μυκηναϊκών κοινωνιών. Η μέλισσα αντιπροσώπευε τη συλλογικότητα, την εργατικότητα και τη συνεργασία, αρχές που τις εκτιμούσαν ιδιαίτερα στις κοινωνίες αυτές.
Η μέλισσα ως διαχρονικό σύμβολο
Η μέλισσα, μέσα από τη διαχρονική της πορεία στη μυθολογία και τον πολιτισμό, υπερβαίνει τον ρόλο ενός απλού φυσικού πλάσματος. Ως σύμβολο γονιμότητας, αρμονίας, πνευματικότητας και αθανασίας, ενώνει τον άνθρωπο με τη φύση και το θείο, προσφέροντας μια βαθύτερη κατανόηση της ζωής και της τάξης του κόσμου. Μέσα από την πλούσια παράδοση η μέλισσα μάς υπενθυμίζει ότι η πολιτισμική κληρονομιά και η σχέση μας με τη φύση παραμένουν θεμελιώδη στοιχεία για την κατανόηση του παρελθόντος και την πορεία μας προς το μέλλον.
Πηγές:
«Η ΜΕΛΙΣΣΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ: ΕΝΑΣ ΣΥΜΒΟΛΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΘΕΩΝ ΚΑΙ ΘΝΗΤΩΝ» Ανακτήθηκε από: https://thehoneyfarm.eu (τελευταία πρόσβαση 19/11/2024)
«Η ΜΕΛΙΣΣΑ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΛΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ» Ανακτήθηκε από: https://geaolympou.gr (τελευταία πρόσβαση 19/11/2024)
«Η Μέλισσα στην Ελληνική Μυθολογία» Ανακτήθηκε από: https://www.andronianoi.gr (τελευταία πρόσβαση 19/11/2024)
