Οι τάφοι των Κενταύρων
Οι τάφοι των Κενταύρων αποτελούν μία από τις πιο αινιγματικές και σπάνιες αρχαιολογικές ανακαλύψεις και εγείρουν το ενδιαφέρον τόσο των επιστημόνων όσο και του κοινού. Σήμερα πολύ λίγα στοιχεία διασώζονται για το αν υπήρχαν στ’ αλήθεια οι Κένταυροι ή είναι απλά και μόνο άλλο ένα κομμάτι της πλούσιας μυθολογίας και κληρονομιάς που μας κληροδότησαν οι Έλληνες πρόγονοί μας.
Η προέλευση των Κενταύρων
Η ετυμολογία της λέξης «Κένταυρος» είναι σύνθετη. Αποτελείται από το ρήμα «κεντώ» που σημαίνει κεντρίζω, προκαλώ πόνο και από τη λέξη «ταύρος», το αρσενικό βόδι. Ο γνωστότερος από την ιστορία Κένταυρος ήταν ο Χείρων, τον οποίο ο Όμηρος αποκαλεί «δικαιώτατων Κενταύρων». Στην Ιλιάδα αναφέρει πως ο Αχιλλέας διδάχτηκε από τον Χείρωνα τα σχετικά με φάρμακα και χειρουργικές επεμβάσεις για την εξαγωγή των θανατηφόρων βελών. Επίσης, ο Αχιλλέας και ο Ασκληπιός, μαθητές του Χείρωνα, είχαν διδαχθεί από τον ίδιο τα «ήπια φάρμακα» που ήταν αποτελεσματικά στην ανακούφιση των πόνων και στο σταμάτημα της αιμορραγίας.
Οι Κένταυροι ήταν μυθικά πλάσματα της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας. Αποτελούν ένα από τα πιο εμβληματικά και αινιγματικά όντα του αρχαίου κόσμου και ζούσαν στο Πήλιο. Έχοντας το πάνω μέρος του σώματός τους ανθρώπινο και το κάτω μέρος αλόγου συμβολίζουν τη διττή φύση του ανθρώπου, ισορροπώντας μεταξύ λογικής και ενστίκτου. Κενταυρίνες δεν αναφέρονται ούτε απεικονίζονται πουθενά. Οι Κένταυροι είχαν χαρακτήρα άγριο και πρωτόγονο, βίαιο, παρορμητικό και φιλήδονο. Οι Έλληνες πίστευαν πως είχαν τεράστια δύναμη και μπορούσαν να ξεριζώσουν κορμούς δένδρων και να τους εκσφενδονίσουν στους εχθρούς τους. Ζούσαν σε σπηλιές και κυνηγούσαν άγρια ζώα οπλισμένοι με πέτρες και ξύλα. Επίσης, θεωρούνταν μοχθηροί και ζηλόφθονες.
Ο τάφος του Κενταύρου στον Βόλο
Παρά το γεγονός ότι οι Κένταυροι είναι μυθικά πλάσματα δύο ταφές που έχουν βρεθεί, μία στον Βόλο και μία έξω από τη Νάπολη, έχουν πυροδοτήσει συζητήσεις για τη σχέση ανάμεσα στη μυθολογία και τις ταφικές πρακτικές της αρχαιότητας.
Ο τάφος του Κενταύρου στον Βόλο ανακαλύφθηκε το 1980, κοντά στο Σέσκλο και αποτελεί ένα αρχαιολογικό εύρημα που προκάλεσε το ενδιαφέρον λόγω της μοναδικότητάς του. Ο τάφος περιείχε έναν σκελετό, ο οποίος αποτελείται από μέρη ανθρώπινου σκελετού και σκελετό αλόγου. Παρά το γεγονός ότι είναι αποκύημα της μυθολογίας και των τοπικών θρύλων, εντούτοις, το σκελετικό κατάλοιπο του «Κενταύρου του Βόλου» προκάλεσε πολλά ερωτηματικά στον ευρύτερο επιστημονικό κόσμο. Η ανακάλυψη του σκελετού οδήγησε σε εικασίες και μυθολογικούς συνειρμούς για τη μορφή του Κενταύρου, του μυθικού πλάσματος με σώμα μισό άνθρωπο και μισό άλογο.
Επιστημονικό πείραμα
Το 1980, ο Μπίλ Γουΐλερς, καλλιτέχνης και καθηγητής Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν – Οσκος, συνέθεσε το εκπληκτικό αυτό παλαιοντολογικό εύρημα, δηλαδή το σκελετικό κατάλοιπο του «Κενταύρου του Βόλου». Στο εγχείρημα αυτό χρησιμοποίησε πραγματικά ανθρώπινα οστά και τα οστά ενός Σέτλαντ πόνυ. Τα ανθρώπινα οστά προέρχονταν από σκελετό ο οποίος χρησιμοποιούνταν σε μάθημα ανατομίας στο Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν και είχε αντικατασταθεί από έναν πλαστικό λόγω παλαιότητας. Στη συνέχεια, ο Γουΐλερς εμπότισε τον ανθρώπινο σκελετό και τα οστά με εκχύλισμα τσαγιού για να αποκτήσουν ένα βαθύ καφέ χρώμα και να φαίνονται πολύ παλαιά.
Ο «Κένταυρος του Βόλου» εκτέθηκε για πρώτη φορά στα μέσα της δεκαετίας του 1980 στο «Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Μάντισον» (πρώην Κέντρο Τεχνών Μάντισον). Στη συνέχεια φιλοξενήθηκε σε εκθετήρια διαφόρων αμερικανικών πανεπιστημίων και, τελικά, αποθηκεύτηκε από τον Γουΐλερς στον αχυρώνα ενός φίλου του έως το 1994.
Ο σκοπός του Γουΐλερς ήταν διττός. Αφενός, ως καλλιτέχνης, επιδίωξε να οδηγήσει τους θεατές του δημιουργήματός του σε μία βαθύτερη αντίληψη της ψυχολογίας των αρχαίων Ελλήνων παρουσιάζοντάς τους μία αναπαράσταση μυθολογικών πλασμάτων. Αφετέρου, ως επιστήμων, θέλησε να μεταδώσει στους φοιτητές τον σκεπτικισμό, ώστε να μην εκλαμβάνουν τίποτε ως δεδομένο, ακόμη και αν περιβάλλεται φαινομενικά με το αναμφισβήτητο κύρος της επιστημονικής αυθεντίας. Όσο απογοητευτικό και να ακούγεται, ο σκελετός που εκτίθεται στο Πανεπιστήμιο του Τενεσσί είναι ένα αμιγώς ανθρώπινο κατασκεύασμα, «ένα έργο τέχνης». Προηγουμένως, το 1992, ο καθηγητής Καλών Τεχνών Μποβαί Λάιονς και ο καθηγητής ζωολογίας Νιλ Γκρίνμπεργκ του Πανεπιστημίου του Τενεσσί στο Νόξβιλ, αγόρασαν τον σκελετό του Κενταύρου και τον τοποθέτησαν σε περίοπτη θέση στην πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη τον Μάιο του 1994.
Το 2008 ο Γουΐλερς παρήγγειλε έναν όρθιο Κένταυρο που ήταν κατασκευασμένος από πραγματικά ανθρώπινα οστά σε συνδυασμό με τα οστά ζέβρας. Η συγκεκριμένη κατασκευή ονομάστηκε «ο Κένταυρος της Τύμφης» και ήταν τμήμα της έκθεσης με θέμα την «Άγρια Μυθολογική Ζωή», που πραγματοποιήθηκε στο αντίστοιχο διεθνές μουσείο της Αμερικής το 2012. Ο «Κένταυρος της Τύμφης» αποτελούσε μόνιμο έκθεμα στο Μουσείο Μπάρνουμ στο Μπρίτζπορτ έως τις 30 Οκτωβρίου του 2014.
Η σύνθεση του σκελετού του Κενταύρου φαίνεται να υποδηλώνει τελετουργικές ή συμβολικές πρακτικές, συνδέοντας τη μυθολογία με τις ταφικές παραδόσεις. Η ανακάλυψη αυτή παρέχει πολύτιμες πληροφορίες για την πολιτισμική και θρησκευτική ζωή των ανθρώπων της περιοχής και ενισχύει τη σύνδεση μεταξύ μυθολογίας και αρχαιολογίας. Εξετάζοντας το συγκεκριμένο θέμα τόσο από ψυχολογική όσο και από θρησκευτική άποψη θα λέγαμε ότι η πίστη στην ύπαρξη Γιγάντων, Κενταύρων, Γοργόνων και άλλων ανθρωπόμορφων μυθολογικών όντων, αντανακλά την ύπαρξη της διπλής φύσης του ανθρώπου, της πρωτόγονης (ζωικής), και της πολιτισμένης (ανθρώπινης). Οι Κένταυροι, ως «άνθρωποι-άλογα», ίσως εκφράζουν αυτή την ενστικτώδη γνώση της διττής φύσης του ανθρώπου, πρωτόγονης και πολιτισμένης συγχρόνως.
Ο τάφος του Κενταύρου στη Νάπολη
Ένας ακόμα τάφος Κενταύρου ανακαλύφθηκε στην περιοχή Τζουλιάνο, ένα προάστιο της Νάπολης της Ιταλίας. Η περιοχή της Νάπολης και της Κάτω Ιταλίας ήταν γεμάτη ελληνικές αποικίες κατά την αρχαιότητα και οι μύθοι των Κενταύρων είχαν πιθανότατα περάσει στους Ρωμαίους. Ο συγκεκριμένος τάφος φέρεται να περιέχει στοιχεία που σχετίζονται με τη ρωμαϊκή παράδοση και τις μυθικές αναπαραστάσεις των Κενταύρων, οι οποίοι ήταν διαδεδομένοι και στη ρωμαϊκή τέχνη και λογοτεχνία. Είναι ένας ανέγγιχτος ως σήμερα θαλαμοειδής τάφος με νωπογραφίες στις οροφές και στους τέσσερις τοίχους του, σε άριστη κατάσταση. Αυτός ο τάφος περιλάμβανε έναν σκελετό, που συνδύαζε ανθρώπινα και ιπποειδή χαρακτηριστικά δημιουργώντας παραλληλισμούς με τον σκελετό του «Κενταύρου του Βόλου». Στις νωπογραφίες παρουσιάζονται μυθολογικές μορφές και διακοσμητικά μοτίβα. Οι προκαταρκτικές εκτιμήσεις χρονολογούν τον τάφο πριν από περίπου 2.000 χρόνια. Ο τάφος βρέθηκε σε γεωργική γη κατά τη διάρκεια μιας αρχαιολογικής έρευνας για το υδρευτικό σύστημα των Φλεγραίων Πεδίων. Ονομάστηκε «Τάφος του Κέρβερου» χάρη σε μία εντυπωσιακή τοιχογραφία, που απεικονίζει τον 12ο και πιο επικίνδυνο από τους Άθλους του Ηρακλή, όταν κατέβηκε στον Άδη με οδηγό τον Ερμή, για να συλλάβει τον Κέρβερο, τον τρικέφαλο σκύλο.
https://gr.euronews.com/video/2023/10/11/anaklifthike-ligo-exo-apo-ti-napoli-o-tafos-tou-kentawrou
Η αρχαιολογική κοινότητα, όπως και στην περίπτωση του Βόλου, θεωρεί τον τάφο αυτόν περισσότερο μια αναπαράσταση των μύθων και της λατρείας γύρω από τις υβριδικές μορφές παρά μια πραγματική απεικόνιση της ύπαρξης Κενταύρων. Πρόκειται πιθανώς για τελετουργική ταφή συνδεδεμένη με παραδόσεις και αντιλήψεις για τη σύνδεση ανθρώπων και ζώων. Ο τάφος του Κενταύρου έξω από τη Νάπολη θεωρείται σημαντικός, γιατί δείχνει πώς οι μύθοι και οι θρησκευτικές παραδόσεις διαμορφώνονταν σε διάφορες περιοχές της Μεσογείου. Η σύνδεση αυτών των μύθων με τελετουργίες ταφής προσθέτει μια διάσταση για το πώς οι αρχαίοι πολιτισμοί ερμήνευαν την έννοια της μεταθανάτιας ζωής και της αθανασίας. Παρά τις ομοιότητες με τον τάφο του Κενταύρου στον Βόλο η εύρεση κοντά στη Νάπολη έχει διαφορετική πολιτιστική βάση και μπορεί να δείχνει τις διαφορές στην αντίληψη των Κενταύρων μεταξύ των Ελλήνων και των Ρωμαίων.
Οι τάφοι των Κενταύρων: πολιτιστική και θρησκευτική σημασία
Οι τάφοι των Κενταύρων αποκαλύπτουν την πλούσια συμβολική και τελετουργική σημασία που αποδίδονταν σ’ αυτά τα μυθικά πλάσματα από τους αρχαίους πολιτισμούς. Οι Κένταυροι, ως σύμβολα της σύνθετης σχέσης ανθρώπου και φύσης, παραμένουν ζωντανοί μέσα από αυτές τις αρχαιολογικές ανακαλύψεις ενισχύοντας την πολιτιστική και θρησκευτική κληρονομιά των περιοχών όπου βρέθηκαν.
Πηγές:
(13 Ιουλίου 2024) «Ο τάφος με το σκελετό του Κενταύρου του Βόλου» Ανακτήθηκε από:https://amfipolinews.blogspot.com (τελευταία πρόσβαση 16/9/2024)
(mniarou / 4 Σεπτεμβρίου 2019) «Κένταυροι: Η Αλήθεια πίσω από τον μύθο» Ανακτήθηκε από: https://newtheasis.wordpress.com (τελευταία πρόσβαση 16/9/2024)
«Κένταυροι: Τα Ημίθεα Όντα» Ανακτήθηκε από: https://www.elpedia.gr (τελευταία πρόσβαση 16/9/2024)
(06/07/2017) «Προβληματίζει ο τάφος με σκελετό Κενταύρου στον Βόλο!» Ανακτήθηκε από: https://volonakinews.gr (τελευταία πρόσβαση 16/9/2024)
(11/10/2023) «Ανακαλύφθηκε λίγο έξω από τη Νάπολη ο «Τάφος του Κένταυρου» Ανακτήθηκε από: https://www.notospress.gr (τελευταία πρόσβαση 16/9/2024)
«ΟΙ ΚΕΝΤΑΥΡΟΙ, ΜΥΘΟΙ & ΑΛΗΘΕΙΕΣ» Ανακτήθηκε από: https://www.apologitis.com (τελευταία πρόσβαση 16/9/2024)
