Με βάση τα γεγονότα που συμβαίνουν στην Ισπανία, όσον αφορά τους Καταλανούς, αξίζει να αναφερθεί μια διασταύρωση της εν λόγω περιφέρειας της Ισπανίας με τον ελλαδικό χώρο.Βάση της διασταύρωσης των δύο πλευρών αποτελεί η Καταλανική Εταιρία. Η πορεία και η κατάληξη, συγκεκριμένα, αυτής τον 14ο αιώνα επέφερε μεγάλη ζημία στην Βυζαντινή Αυτοκρατορία.
Η Καταλανική Εταιρία στο πλευρό του Αυτοκράτορα έναντι των Οθωμανών
Η συγκεκριμένη Εταιρία, αρχικά, υπήρξε μια οργάνωση, που πολεμούσε τους Άραβες το 13ο αιώνα. Στη συνέχεια αποτέλεσε ένα αρκετά ισχυρό σώμα στρατού από μισθοφόρους, με ιδρυτή της τον Ροζέ ντε Φλορ. Εκείνος ήταν πρώην μέλος του τάγματος των Ναϊτών Ιπποτών, κουρσάρος και αντιναύαρχος του βασιλιά της Σικελίας. Αποτελούταν από Καταλανούς και Αραγονέζους και εμφανίστηκαν στον ελλαδικό χώρο, όταν κλήθηκαν για βοήθεια από τον Ανδρόνικο Β’ τον Παλαιολόγο. Όλα αυτά μετά την ήττα από τους Οθωμανούς στη μάχη του Βαφέως στη Μικρά Ασία.
Η Καταλανική Εταιρία είχε φτάσει πλέον στη Μικρά Ασία μετά το αίτημα του αυτοκράτορα. Ο μισθοφορικός στρατός είχε θετικά αποτελέσματα στις αρχικές μάχες με τους Οθωμανούς, διαλύοντας τον αντίπαλο στρατό και λύνοντας την πολιορκία της Φιλαδέλφειας. Οι νίκες αυτές έδωσαν ελπίδες στην αυτοκρατορία, πως είχε βρεθεί ένας άξιος και δυνατός σύμμαχος, να επαναφέρει την κυριαρχία του αυτοκράτορα στα χαμένα εδάφη. Σύντομα, όμως, ο ίδιος κατάλαβε, πως οι μισθοφόροι δεν έπρεπε να μείνουν παραπάνω στη Μικρά Ασία. Κι αυτό, διότι είχε καταλάβει την αγριότητα τους, παρά το γεγονός ότι αποτελούσαν τους καλύτερους πολεμιστές της Ευρώπης.
Η βαρβαρότητα των Καταλανών
Ο ντε Φλορ όμως είχε άλλες βλέψεις. Βλέποντας πως ο στρατός του έφερνε τη μια νίκη μετά την άλλη, σχεδίαζε να δημιουργήσει το δικό του πριγκιπάτο στη Μικρά Ασία. Στόχος ήταν να εξασφαλίσει τη θέση του και να εκμεταλλευτεί τον παραγωγικό πλούτο της περιοχής και τη στρατηγική της θέση. Παράλληλα, πραγματοποιούσε βιαιοπραγίες σε βάρος των βυζαντινών πληθυσμών από τα μέρη που περνούσε, κάνοντας φανερές έτσι τις διαθέσεις του.
Ο Ανδρόνικος Β’ Παλαιολόγος, χωρίς να του φτάνουν οι άσχημες ειδήσεις από το ανατολικό μέτωπο, αδυνατούσε να πληρώσει το μισθοφορικό στρατό. Μετά από πολλές διαπραγματεύσεις, ο Ανδρόνικος και ο ντε Φλορ κατέληξαν σε μια συμφωνία. Βάσει αυτής ο δεύτερος καρπωνόταν τίτλους και πλούτο, καθώς και το χέρι μιας ευγενούς Ελληνίδας. Παρ’ όλα αυτά, ο ισχυρός άνδρας του μισθοφορικού σώματος, δολοφονήθηκε το 1305 στην Ανδριανούπολη.
Μετά το συμβάν της δολοφονίας, οι Καταλανοί ήταν αδίστακτοι. Πέρασαν με το στρατό τους από πολλές περιοχές, λεηλατώντας και σφάζοντας έξω από την Κωνσταντινούπολη, φτάνοντας στη Θράκη και στη Μακεδονία. Εκεί ακολούθησαν την ίδια τακτική λεηλασίας, επιχειρώντας να καταλάβουν τη Θεσσαλονίκη δίχως επιτυχία. Μάλιστα, ήταν πλέον ενισχυμένοι από Οθωμανικά στρατεύματα, τα οποία πριν λίγο καιρό πολεμούσαν εναντίον τους. Στη συνέχεια επιτέθηκαν στο Άγιο Όρος, προκαλώντας πολλές υλικές ζημιές και βιαιοπραγίες.
Η κατάληψη του δουκάτου των Αθηνών
Πλέον, αφού δεν είχαν τη δυνατότητα να επιστρέψουν στη Μικρά Ασία, καθώς ο βυζαντινός στρατός είχε ανασυνταχθεί, οι Καταλανοί κατευθύνθηκαν νότια. Στο πέρασμα τους από τη Θεσσαλία κατέστρεψαν τα πάντα, ενώ όταν εισήλθαν στη Θήβα σκότωναν μέχρι και μωρά παιδιά.
Την ίδια περίοδο, στο δουκάτο των Αθηνών, ο δούκας Βάλτερ αποφάσισε να χρησιμοποιήσει την Καταλανική Εταιρία για τους δικούς του φιλόδοξους σκοπούς. Παρά τις αρχικές νίκες και την κατάληψη πολλών οχυρών για χάρη του δούκα, η μοίρα του έπαιξε το ίδιο παιχνίδι. Σύντομα Φράγκοι και Έλληνες ήρθαν αντιμέτωποι με την Εταιρία. Στη «Μάχη του Αλμυρού» το αποτέλεσμα ήταν μοιραίο για αυτόν, καθώς οι Καταλανοί διέλυσαν το στρατό του, καταλαμβάνοντας το δουκάτο. Εκεί ίδρυσαν το δικό τους μέχρι το 1388.
Αποζημιώσεις και συγγνώμη
Το πέρασμα των Καταλανών από τον ελλαδικό χώρο είχε σχετικά μικρή διάρκεια (77 χρόνια), παρ’ όλα αυτά η εικόνα που άφησαν ήταν μια εικόνα σκληρότητας και βαρβαρότητας. Τη δεκαετία του 1990, υπήρξε ένα συμβάν που επανέφερε μνήμες, όταν απαγορεύτηκε η είσοδος στο Άγιο Όρος σε έναν Καταλανό τροβαδούρο. Από το γεγονός αυτό ξεκίνησε η ιδέα μιας επανόρθωσης για το άσχημο παρελθόν. Το καταλανικό κοινοβούλιο ψήφισε νομοσχέδιο, όπου δόθηκε ένα αρκετά μεγάλο χρηματικό ποσό στο Άθως για την αναστήλωση ενός ιστορικού κτιρίου του 16ου αιώνα στη Μονή Βατοπεδίου, ως ένδειξη συγγνώμης και αναγνώρισης των καταστροφών .
Πηγές:
- Huffingtonpost:«Όταν οι Καταλανοί μισθοφόροι εισέβαλαν και ρήμαξαν την Ελλάδα: Η συγγνώμη και η αποζημίωση μετά από 700 χρόνια»
- Μηχανή του Χρόνου: «Γιατί η λέξη Καταλανός ήταν κάποτε βρισιά για τους Έλληνες. Η συγγνώμη του καταλανικού κοινοβούλιου για τις λεηλασίες των αδίστακτων μισθοφόρων στο Άγιον Όρος, τη Θράκη και τη Φθιώτιδα»
