Πόντιοι: H μεγάλη έξοδος προς την Ρωσία

Πόντιοι
Πηγή εικόνας: pontosnews.gr

Οι Πόντιοι μετανάστες στη Σοβιετική Ένωση ήταν πολλοί  και εγκαταστάθηκαν σε διάφορα μέρη της.

Κάποιοι Πόντιοι πήγαν στον Καύκασο, στο Καρς, άλλοι στην Τιφλίδα και σε άλλες περιοχές της Νότιας Ρωσίας. Αναδείχθηκαν, στις νέες τους πατρίδες, ως έμποροι, γεωργοί, αλλά και μεταλλωρύχοι. Δημιούργησαν μεγάλες και ακμάζουσες ελληνικές κοινότητες, με σχολεία και έντονη κοινωνική δράση. Πολλοί Πόντιοι έφτασαν να κατέχουν ακόμη και ανώτατες κρατικές και στρατιωτικές θέσεις και άλλοι διέπρεψαν στο εμπόριο.

Η τελευταία αθρόα μετανάστευση Ποντίων σε ρωσικό έδαφος έγινε το 1918-1922.

Τότε ήταν που χιλιάδες διωγμένοι Πόντιοι κατέφυγαν στις συνοριακές ρωσικές πόλεις, περιμένοντας να τελειώσει η μικρασιατική κρίση. Μετά την υπογραφή της συνθήκης της Λωζάνης (1923), οι περισσότεροι από αυτούς εγκατέλειψαν σταδιακά τη Ρωσία, για να εγκατασταθούν στην Ελλάδα.

Οι Πόντιοι που παρέμειναν στη Ρωσία προσπάθησαν να προσαρμόσουν τη ζωή τους στις νέες συνθήκες της Σοβιετικής Ένωσης. Τα πράγματα, όμως, δεν ήταν ευνοϊκά για αυτούς. Το 1938-1939, η σταλινική κυβέρνηση εξανάγκασε σε μετοίκηση στην Ελλάδα τους Ποντίους που είχαν ελληνική υπηκοότητα. Το μεγαλύτερο κομμάτι, από τον πληθυσμό που παρέμεινε, το εκτόπισε στις στέπες του Ουσμπεκιστάν, του Καζακστάν και της Σιβηρίας.

Το 1965 μετοίκησε στην Ελλάδα ένα δεύτερο κύμα Ποντίων της Ρωσίας, από το Καζακστάν. Από το 1988 και εξής, με τις μεταβολές που επέφερε η πτώση του σοβιετικού καθεστώτος, οι Πόντιοι της Ρωσίας σταδιακά μετοικούν στην Ελλάδα με την ίδια, εκείνη, ελπίδα του πρόσφυγα για ένα καλύτερο και ασφαλέστερο μέλλον στη φυσική του κοιτίδα.

Advertising

Advertisements
Ad 14

Το Καρς

Το Καρς βρίσκεται στα ρωσοτουρκικά σύνορα και είναι κοινή διεκδίκηση και των δυο κρατών.

Το 1878, κατά τον τελευταίο ρωσοτουρκικό πόλεμο, το Καρς καταλήφθηκε από τους Ρώσους. Παρέμεινε υπό την κυριαρχία τους ως το 1918. Τα σαράντα αυτά χρόνια, με προτροπή των ρωσικών αρχών, πολλοί Πόντιοι μετανάστευσαν στο Καρς. Αποτέλεσμα της αθρόας αυτής μετανάστευσης ήταν να αναπτυχθεί έντονα η, ως τότε, μικρή ελληνική κοινότητα. Ο ελληνικός πληθυσμός στο κυβερνείο του Καρς έφτασε στις αρχές του 1900 τα 60.000 άτομα. Οι ελληνικές κοινότητες του Κυβερνείου Καρς ήταν από τις πλέον οργανωμένες, με εκκλησίες, δημοτικά σχολεία, αστικές σχολές, παρθεναγωγεία και άλλα ιδρύματα.

Διαβάστε επίσης  Η Μεγάλη Χίμαιρα, επιστρέφει!

Το 1919, όταν περιήλθε ξανά στην κυριαρχία των Τούρκων, οι Πόντιοι του Καρς εγκατέλειψαν την περιοχή.

Advertising

Η υπαγωγή των Ελλήνων του Πόντου στην οθωμανική κυριαρχία προκάλεσε κύμα εξόδου προς τη γειτονική ομόδοξη Ρωσία.

Η μαζική μετοίκηση των Ελλήνων  από την Οθωμανική Αυτοκρατορία στη Ρωσία υπήρξε φαινόμενο ευθέως ανάλογο της στρατιωτικής επέκτασης των Ρώσων προς τον Νότο. Συνεπακόλουθη ήταν η  ανάγκη επάνδρωσης συνοριακών περιοχών με φιλικό πληθυσμό και της οικονομικής ανάπτυξης περιοχών, που εγκατέλειψαν οι μουσουλμάνοι κάτοικοι τους.

Ένα από τα κίνητρα που χρησιμοποιούσαν οι Ρώσοι για να προσελκύσουν ελληνικούς πληθυσμούς ήταν παραχώρηση προνομίων, όπως η δημιουργία αυτόνομου καθεστώτος με ελληνικές αρχές.

Στη μετανάστευση Ποντίων προς την ρωσική επικράτεια συνέβαλε σημαντικά η εξάντληση των μεταλλείων. Στις περιοχές που ενσωματώθηκαν στη Ρωσική Αυτοκρατορία, οι Έλληνες συνδέθηκαν με το κύκλωμα του σιταριού. Έλεγχαν την παραγωγή, την επεξεργασία και τη διακίνηση, και κατόρθωσαν να πάρουν στα χέρια τους το εξωτερικό εμπόριο. Η παράλια περιοχή της Ουκρανίας και της νότιας Ρωσίας υπήρξε, για τους Έλληνες του 19ου αιώνα, η γη της επαγγελίας.

Από το 1880 άρχισε η μετακίνηση ελληνικών πληθυσμών και από τα παράλια του Πόντου.

Από τις περιοχές της Τραπεζούντας, των Σουρμένων, της Κερασούντας και της Οινόης μετανάστευσαν δια μέσου της θάλασσας. Κατευθύνθηκαν προς όλα τα παράλια του Καυκάσου και στην ενδοχώρα της Γεωργίας, στην Κριμαία και στον βόρειο Καύκασο.

Μεταξύ των πρώτων βιομηχάνων της Ρωσίας συγκαταλέγονται πολλοί Πόντιοι. Το προνόμιο της εκμετάλλευσης των μεταλλείων αργυρού στον Καύκασο, μέχρι και την εποχή του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, το κατείχαν οι Έλληνες. Επίσης, Έλληνες ήταν οι πρώτοι μεταλλωρύχοι της νότιας Ρωσίας του Καυκάσου. Εκείνοι μετανάστευσαν από την Αργυρούπολη του Πόντου, μετά τους Ρωσοτουρκικούς Πολέμους του 1828. Το μεγαλύτερο μέρος του εμπορίου της Μαύρης Θάλασσας ελέγχονταν από τους Έλληνες της Ρωσίας και του Πόντου.

Διαβάστε επίσης  Μουσείο Υπονόμων: Η «σκοτεινή πλευρά» στην πόλη του φωτός του Παρισιού
Advertising

Ένα από τα βασικά προβλήματα που αντιμετώπισαν οι Πόντιοι που ζούσαν στη Ρωσία σχετίζονταν με την πανσλαβιστική ιδεολογία.

Η ιδεολογία αυτή αποσκοπούσε στον εκσλαβισμό του ελληνικού στοιχείου με κάθε τρόπο. Οι αρχές ανήγειραν ρωσικά σχολεία σε όλα τα ελληνικά χωρία και τους συνοικισμούς. Στις περιοχές, στις οποίες κατοικούσε μεγάλος ελληνικός πληθυσμός, η Ελληνική επιτρέπονταν να διδάσκεται ως ξένη γλώσσα μία ώρα την ήμερα. Οι Έλληνες πρόξενοι μεσολάβησαν στις ρωσικές αρχές για να επιτραπεί η δημιουργία ρωσοελληνικών κοινοτικών σχολείων στα ελληνικά χωρία. Με την παραμικρή, όμως, αφορμή, η ρωσική διοίκηση αντικαθιστούσε στους Έλληνες δασκάλους με Ρώσους.

 

Πόντιοι
Πηγή εικόνας: pontosnews.gr

 

Έλληνες του Καζακσταν

Οι περισσότεροι από τους Έλληνες του Καζακστάν – οι απόγονοι των Ελλήνων, ήταν εκείνοι που ζούσαν ακόμα στην τσαρική ρωσική εποχή, οι οποίοι ήρθαν από διάφορα μέρη και σε διαφορετικές περιόδους.

Δεδομένου ότι σχεδόν όλοι τους έχουν ποντιακή καταγωγή, ανεξάρτητα από τη χώρα διαμονής, ευρέως χρησιμοποιείται όρος «Έλληνες του Πόντου» ή «Πόντιοι». Η πρώτη απογραφή πληθυσμού στη Σοβιετική Ένωση πραγματοποιήθηκε το 1926 και αποκάλυψε πως σε όλο το Καζακστάν υπήρχαν μόνο 157 Έλληνες.

Advertising

Την εποχή του Στάλιν – μία από τις πιο τραγικές σελίδες στην ιστορία των Ελλήνων – σημειώθηκε απέλασή τους προς την Κεντρική Ασία.

Στην πράξη, οι περισσότεροι από τους Έλληνες που ζούσαν στις βόρειο-ανατολικές ακτές της Μαύρης Θάλασσας, απελάθηκαν στο Καζακστάν και στο Ουζμπεκιστάν. Τους «κληρονόμησε» το Καζακστάν, από την τσαρική εποχή, και αποτελούνταν από τους Έλληνες που είχαν έρθει από την Τουρκία και την Ελλάδα. Ήταν δύσκολο να υποθέσουμε ότι σύντομα η διασπορά των Ελλήνων του Καζακστάν θα μετατραπεί σε μια από τις μεγαλύτερες ελληνικές κοινότητες στην ΕΣΣΔ.

Το 1930, στο Καζακστάν, απελάθηκαν εκατοντάδες Έλληνες από τις περιοχές Σότσι, Άντλερ, Λάζαρεβσκοε, Τουαπσέ και το ηπειρωτικό τμήμα του Κρασνοντάρ.

Τους έστελναν στα χωριά Έμπα, Οσακάροβκα, στη λίμνη Μπαλχάς και στο χωριό Αβάκ. Τότε, ραγδαία, αυξήθηκε και ο πληθυσμός των Ελλήνων. Μάλιστα, μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1930, αυξήθηκε στους 1.349 ανθρώπους.

Διαβάστε επίσης  10 ελληνίδες καλλιτέχνιδες σε ένα «Ατελιέ στο χρόνο»

Πολλοί Έλληνες ήρθαν στο Καζακστάν, την δεκαετία του ’40, λόγω της απέλασής τους από την παραδοσιακή θέση κατοικίας τους. Έφτασαν, κυρίως, από τη Γεωργία, την Κριμαία και την Αζοφική Θάλασσα. Οι περισσότεροι Έλληνες του Καζακστάν, οι οποίοι είναι τώρα πάνω από 55 χρονών, γεννήθηκαν εκτός του Καζακστάν.

Στην πρώην Σοβιετική Ένωση το 1989, υπήρχαν περισσότεροι από 347.000 Έλληνες. Οι κύριες περιοχές κατοικίας τους, κατά τον χρόνο αυτό, ήταν η Γεωργία (πάνω από 100 χιλ.), η Ουκρανία (πάνω από 98 χιλ.), η Ρωσία (πάνω από 91 χιλ.) και το Καζακστάν (πάνω από 46 χιλ.).

Advertising

Στις αρχές της δεκαετίας του ’90 σημειώθηκε μαζική κίνηση. Σχεδόν το 95% των Ελλήνων εγκατέλειψαν το Καζακστάν. Η ροή των μεταναστών χωρίζεται σε δύο περιοχές. Οι περισσότεροι έφυγαν προς την Ελλάδα, και οι υπόλοιποι στη Ρωσία. Σύμφωνα με την απογραφή του πληθυσμού το 2009, στο Καζακστάν μένουν περίπου 9 χιλιάδες Έλληνες ή 0,06% του συνολικού πληθυσμού της Δημοκρατίας.

Σε διάφορες περιοχές της χώρας υπάρχουν 17 ελληνικές κοινότητες, μέλη της Ελληνικής Ένωσης του Καζακστάν «Φιλία». Οι περισσότεροι Έλληνες μετανάστες, οι οποίοι έφυγαν από την πρώην Σοβιετική Ένωση στην ιστορική τους πατρίδα, εγκαταστάθηκαν στην Βόρεια Ελλάδα, καθώς και στα νότια της χώρας, στην Αθήνα και στις γύρω περιοχές.

Οι Έλληνες μετανάστες του Καζακστάν που ζουν στην Ελλάδα, διατηρούν επαφές με τους συγγενείς και φίλους τους στο Καζακστάν. Οι πρώην συμπατριώτες μιλούν στοργικά για τον λαό του Καζακστάν, που τους υποδέχτηκε στα δύσκολα χρόνια.


Πηγές :

Advertising

Οι Πόντιοι της Ρωσίας (2014). Ανακτήθηκε από http://www.pontos-news.gr/article/8917/oi-pontioi-tis-rosias (Τελευταία πρόσβαση  26/5/2019)

Η έξοδος προς τη Ρωσία. Ανακτήθηκε από http://www.pontos-news.gr/pontic-article/3345/i-exodos-pros-ti-rosia (Τελευταία πρόσβαση  26/5/2019)

Η Ελληνική διασπορά του Καζακστάν. Ανακτήθηκε από http://www.mfa.kz/el/athens/content-view/greceskaa-diaspora-kazahstana (Τελευταία πρόσβαση  26/5/2019)

Ονομάζομαι Κομνηνού Ελεάννα και ειμαι φοιτήτρια του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Αγαπώ την ιστορία, την πολιτική και τις τέχνες!

Αρθρα απο την ιδια κατηγορια

5 υπέροχοι προορισμοί για το Σαββατοκύριακο

Όλοι οι άνθρωποι έχουμε ανάγκη από μικρές, κοντινές και
Inland Empire

«Inland Empire»: Το αινιγματικό «κύκνειο άσμα» του David Lynch

Αν και το «Mullholand Drive» χαρακτηρίστηκε ως μια από τις