To Ethos είναι η πιο πολυσυζητημένη σειρά του Netflix για το 2020. Λίγο η πρωτότυπη πλοκή, λίγο ο φεμινιστικός χαρακτήρας της σειράς ήταν αρκετά για να τραβήξουν το ενδιαφέρον του παγκόσμιου κοινού. Τα εσωτερικά χάσματα της Τουρκίας έγιναν ορατά σε όλο τον πλανήτη καταρρίπτοντας το προπαγανδιστικό αφήγημα του Ερντογάν. Για να αξιολογήσουμε τον αντίκτυπο της σειράς, εντοπίσαμε Τούρκους millennials και τους ρωτήσαμε τι πιστεύουν για την σειρά, αν ταυτίζονται με κάποιους από τους χαρακτήρες και τι ελπίζουν για το μέλλον της χώρας τους.
«Λάτρεψα την Μεριέμ. Η υποκριτική δεινότητα της είναι φανταστική», λέει η Ελίφ (ψευδώνυμο), φοιτήτρια κάποιας κοινωνικής επιστήμης σε μεγάλο πανεπιστήμιο της Τουρκίας, εκθειάζοντας τον πρωταγωνιστικό ρόλο της μουσουλμάνας Μεριέμ και την ρωτώ γιατί θαυμάζει αυτόν τον ρόλο. «Η Μεριέμ καταφέρνει να σπάσει τα στερεότυπα, γιατί, αν και πιστή μουσουλμάνα, επισκέπτεται την επιστήμονα ψυχίατρο και αρχίζει να αμφιβάλλει για τον ιμάμη της γειτονιάς. Και όχι μόνο αυτό, αρχίζει να εμπιστεύεται την γιατρό της και να ανακτά την εμπιστοσύνη στον εαυτό της. Αυτό είναι πολύ σημαντικό μήνυμα για τις γυναίκες στην Τουρκία που εξακολουθούν να θεωρούνται κατώτερες. Δεν είναι εύκολο να είσαι γυναίκα σε αυτήν την χώρα», προσθέτει η Ελίφ.
Το Ethos λέει φανερά αλήθειες που καμία άλλη σειρά δεν θα μπορούσε να πει τόσο ανοιχτά. Αυτό συμβαίνει γιατί το Ethos είναι μία παραγωγή του Netflix, το οποίο φημίζεται για ποιοτικές και κριτικές παραγωγές. «Η κυβέρνηση προσπαθεί να ελέγξει το Netflix. Δεν μπορώ να πω, ωστόσο, ότι το καταφέρνει τελείως. Έστω κι έτσι, υπάρχει μία αχτίδα ελευθεροτυπίας στην χώρα», λέει η Νίσα (ψευδώνυμο), Τουρκάλα που ζει στο εξωτερικό. Η Νίσα εγκατέλειψε την Τουρκία πριν αρκετό καιρό λόγω της διαρκώς επιδεινούμενης οικονομικής κατάστασης. Σήμερα, ζει στο εξωτερικό και εργάζεται σε μία άσχετη με τις σπουδές της δουλειά.
Ethos: Χάσμα, μαντίλες, Κούρδοι
«Αυτό που βλέπεις στο Ethos, αυτό ακριβώς είναι η σημερινή Τουρκία. Η χώρα μου είναι διχασμένη», συνεχίζει η Νίσα. Η συζήτησή μας προχωράει στο ζήτημα της μαντίλας και ζητάω να μάθω την άποψη της για τις καλυμμένες γυναίκες. «Δεν έχω πρόβλημα με το να φοράει μία γυναίκα μαντήλα. Εγώ προσωπικά είμαι άθεη. Δεν με ενδιαφέρει. Πιστεύω, όμως, ότι σε δημόσιους χώρους, όπως τα σχολεία, δεν πρέπει να δείχνεις την θρησκεία σου. Η θρησκεία σου είναι για σένα. Γιατί πρέπει οι υπόλοιποι να την ξέρουν;», προσθέτει η Νίσα. Στο σημείο αυτό, θυμάται τα σχολικά χρόνια της και αναφέρει ότι σήμερα πολλές δασκάλες φοράνε μαντίλα μέσα στην τάξη. Στην δική της εποχή, αυτό ήταν αδιανόητο.
«Η Μεριέμ είναι ένας μετανάστης», προσθέτει η Νίσα επιστρέφοντας στην σειρά και την ρωτώ γιατί χαρακτηρίζει την Μεριέμ μετανάστρια. «Η Μεριέμ μεταπηδά από τον έναν κόσμο στον άλλον. Ο κόσμος των συντηρητικών μουσουλμάνων, των εσωτερικών μεταναστών και ο κόσμος των κοσμικών, των πλούσιων, των διάσημων. Αυτά τα άτυπα σύνορα είναι διακριτά στην Κωνσταντινούπολη. Κάθε συνοικία είναι ένας διαφορετικός κόσμος και αυτό το βλέπεις ξεκάθαρα στην σειρά», συνεχίζει η Νίσα.
Αντίστοιχα, η Ελίφ προσθέτει ότι η σειρά είναι ένα πεδίο διαλόγου. «Η σειρά έχει προκαλέσει μεγάλη συζήτηση ακόμα και σε συντηρητικούς. Ενδεικτικό είναι ότι όλοι την συζητούν. Δεν την απορρίπτουν. Νομίζω ότι η σειρά αυτή έχει βάλλει το σύνολο της τουρκικής κοινωνίας σε μία φάση ενδοσκόπησης. Ελπίζω τουλάχιστον», λέει ελαφρώς δύσπιστα. «Ακόμα και για τους Κούρδους ισχύει αυτό. Η παρουσίαση των Κούρδων γενικά στην τουρκική τηλεόραση είναι κάπως καρικατουρίστικη. Στις ειδήσεις, παρουσιάζονται ως τρομοκράτες, ενώ σε σειρές – όταν εμφανίζονται – περιβάλλονται από στερεότυπα. Αντίθετα, στο Ethos, η παρουσίαση της κουρδικής οικογένειας είναι ισότιμη με τους άλλους ρόλους. Αυτό για μένα είναι πολύ σημαντικό και το λέω ανοιχτά», αναφέρει η Ελίφ χωρίς να προσθέσει κάτι άλλο.
Η ελπίδα για αλλαγή
«Μόνο ένα πράγμα δεν μου άρεσε», λέει η Ελίφ και ζητώ να μου εξηγήσει. «Ήθελα η ομοφυλοφιλία της Χαιρουνίσα να ήταν πιο εμφανής. Νομίζω ότι ήταν πολύ επιφανειακή και δεν μπορούσε να γίνει αντιληπτή. Θαρρείς και ο δημιουργός φοβήθηκε να το πει δημόσια. Προσωπικά, θα προτιμούσα να δω τις δύο γυναίκες να φιλιούνται. Θα ήθελα να σοκαριστώ», λέει γελώντας η Ελίφ. Αντίστοιχα, η Νίσα παρομοιάζει την σειρά με μία άλλη γνωστή τούρκικη σειρά του Netflix, την Atiye. «Έχει να κάνει με την ελευθερία του λόγου στην Τουρκία. Όπως το Ethos, έτσι και η Atiye είναι απελευθερωμένες σειρές και μου αρέσει να βλέπω την απελευθέρωση. Δεν αντέχω την αραβίζουσα προπαγάνδα», ολοκληρώνει η Νίσα.
Η συζήτηση μας ολοκληρώνεται με τις δύο γυναίκες να μου προτείνουν γνωστές τουρκικές ταινίες και σειρές. «Πιστεύω ότι ο Ερντογάν είναι πιο αποδυναμωμένος από ποτέ. Είναι θέμα χρόνου η αλλαγή. Φυσικά, εννοείται ότι ελπίζω σε μία θετική αλλαγή», λέει η Ελίφ. Η Νίσα παίρνει αμέσως τον λόγο και λέει: «Αν ο Ερντογάν χρειάστηκε 20 χρόνια, για να καταστρέψει την χώρα μας, εμείς θα χρειαστούμε 50 χρόνια, για να την αποκαταστήσουμε. Η ζημιά είναι μεγάλη. Αν δεν αλλάξει κάτι άμεσα, σε 10 χρόνια το πολύ θα είμαστε το Ιράν της Μεσογείου», τελειώνει κάπως σκεπτικά η Νίσα.
Πηγές άρθρου
Ethos: Η Τουρκία στο ντιβάνι του ψυχιατρίου ανακτήθηκε από Inside Story.
