Ένα σημαντικό προϊστορικό μνημείο, το Ντολμέν του Γουαδαλπεράλ, αναδύθηκε μέσα από τα λιμναία νερά. Αιτία η πρωτοφανής ξηρασία που πλήττει την Ευρώπη.
Οι παράπλευρες συνέπειες της σφοδρής ξηρασίας που πλήττει την Ευρώπη
Η Γηραιά Ήπειρος είναι αντιμέτωπη με ένα κύμα σφοδρού καύσωνα και μια παρατεταμένη ξηρασία. Πάνω από 6.600.000 στρέμματα δασικών εκτάσεων έχουν καεί στην ΕΕ από την αρχή του 2022. Δραματική είναι και η αλλαγή των μεγάλων ευρωπαϊκών ποταμών.
Η παρατεταμένη ξηρασία οδήγησε σε υποχώρηση της στάθμης των υδάτων σε ποτάμια, αποκαλύπτοντας τις “πέτρες της πείνας”, αλλά και σημαντικά ιστορικά και αρχαιολογικά κατάλοιπα. Ναυάγια από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ρωμαϊκά στρατόπεδα και γέφυρες είδαν το φως του ήλιου μετά την πτώση της στάθμης ποταμών. Η αποξήρανση μέρους ευρωπαϊκών λιμνών αποκάλυψε υπολείμματα ζώων, αλλά και ίχνη ανθρώπινης παρουσίας κατά την προϊστορική εποχή.
Η ξηρασία που πλήττει την Ισπανία είχε ως αποτέλεσμα την πτώση της στάθμης των νερών στην τεχνητή λίμνη του φράγματος του Βαλδεκάνιας. Έτσι, είδε το φως του ήλιου το Ντολμέν του Γουαδαλπεράλ, ένα μεγαλιθικό μνημείο που χρονολογείται από το 5.000 π.Χ.
Το Ντολμέν του Γουαδελπεράλ, γνωστό και ως “θησαυρός του Γουαδαλπεράλ”, βρίσκεται στην επαρχία Κάθερες της κεντρικής Ισπανίας. Κανονικά είναι βυθισμένο στα νερά της λίμνης, όμως η ξηρασία επέφερε μείωση του υδάτινου όγκου κατά 28%, καθιστώντας το μνημείο ορατό σε μια γωνία της λίμνης.
Ντολμέν: τα εντυπωσιακά ίχνη των προϊστορικών προγόνων μας
Η λέξη “ντολμέν” προέρχεται από την κελτική λέξη taol/ tol που σημαίνει “τραπέζι” και man\maen που σημαίνει “πέτρα, λίθος”. Τα περισσότερα τοποθετούνται στη Νεολιθική Εποχή (4.000-3.000 π.Χ.). Είναι μεγαλιθικά μνημεία που έχουν βρεθεί σε διάφορες περιοχές της Ευρώπης, από την Ιρλανδία έως τον Καύκασο. Συχνότερα, όμως, τα συναντάμε στη δυτική Ευρώπη. Δε γνωρίζουμε τίποτα για τους ανθρώπους που τα κατασκεύασαν.
Ντολμέν έχουν βρεθεί, επίσης, στην Ασία -κυρίως στην Ινδία- και στη Βόρεια Αφρική. Μεγαλιθικά μνημεία έχουν βρεθεί και στην Ελλάδα, στη Θράκη, ωστόσο δεν έχουν μελετηθεί.
Ντολμέν του Γουαδελπεράλ: το “ισπανικό Stonehedge”
Σήμερα σώζονται περίπου 150 όρθιοι γρανιτένιοι λίθοι- μενίρ. Στο κέντρο σχηματίζουν έναν θάλαμο οβάλ σχήματος με διάμετρο 5 μέτρων. Ένας διάδρομος με πλάτος 1,4 μέτρα και μήκος 21 μέτρα οδηγεί στο θάλαμο. Γύρω από το θάλαμο διακρίνεται άλλος ένας κυκλικός δακτύλιος που περιέβαλε την κεντρική κατασκευή.
Στο τέλος του διαδρόμου βρίσκεται ένα μενίρ ύψους 2 μέτρων με εγχάρακτη διακόσμηση. Το μακρύ, κυματιστό σχήμα της παράστασης οδήγησε στην διατύπωση της υπόθεσης πως πρόκειται για παράσταση φιδιού. Ίσως χρησίμευε ως ένα είδος αποτροπαϊκού συμβόλου για την προστασία του χώρου. Άλλη ερμηνεία είναι ότι η εγχάρακτη διακόσμηση ήταν αναπαράσταση του ποταμού Τάγου, ο οποίος διασχίζει την περιοχή.
Το Ντολμέν του Γουαδελπεράλ ανακαλύφθηκε το 1926 από τον Ισπανο-γερμανό ανθρωπολόγο Χούγκο Ομπερμάιερ. Ο Ομπερμάιερ ήταν ειδικός στην προϊστορική εποχή, έχοντας πραγματοποιήσει, μεταξύ άλλων, ανασκαφές στο σπήλαιο της Αλταμίρας.
Ναός ή ταφικό μνημείο;
Μυστήριο καλύπτει τη χρήση του Ντολμέν του Γουαδαλπεράλ. Αποτελούσε ίσως έναν ναό αφιερωμένο στον ήλιο, όπως εικάζεται για το διάσημο “αδερφάκι” του μνημείου, το Stonehedge επί βρετανικού εδάφους.
Η εύρεση ανθρώπινου σκελετικού υλικού σε ανάλογες κατασκευές οδήγησε τους αρχαιολόγους στην υπόθεση ότι πρόκειται για ταφικά μνημεία. Ωστόσο, η απουσία οποιασδήποτε γραπτής μαρτυρίας καθιστά αδύνατη μια βέβαιη ερμηνεία.
Στο Ντολμέν του Γουαδαλπεράλ η σκαπάνη του Ομπερμάιερ έφερε στο φως ρωμαϊκά κατάλοιπα: ένα νόμισμα και κεραμικά θραύσματα. Φαίνεται, λοιπόν, ότι ο χώρος δε γλίτωσε της λεηλασίας.
Η ανασκαφή του Ομπερμάιερ αποκάλυψε, επίσης, μια εγκατάσταση μικρής έκτασης κοντά στο Ντολμέν. Βρέθηκαν σπίτια, τζάκια, στάχτες, πολλά κεραμικά και πέτρες για να ακονίζουν τσεκούρια. Η χρονολόγηση της εγκατάστασης συμπίπτει με αυτή του μνημείου, κι έτσι πιθανολογείται ότι ο χώρος στέγασε τους τεχνίτες που δημιούργησαν το Ντολμέν.
Ένα προϊστορικό μνημείο κάτω από τα νερά της λίμνης
Το 1963 κατά τη δικτατορία του Φράνκο αποφασίστηκε η κατασκευή του φράγματος του Βαλδεκάνιας. Η τεχνητή λίμνη που δημιουργήθηκε κάλυψε το μνημείο. Η βύθιση στη λίμνη έχει προκαλέσει σοβαρές ζημιές στο μνημείο, διαβρώνοντας τις πέτρες. Οι εγχάρακτες διακοσμήσεις έχουν υποστεί ανεπανόρθωτη φθορά. Η ακριβής τους μορφή, όμως, έχει σωθεί χάρη στα σχέδια του Ομπερμάιερ.
Οι ξηρασίες των τελευταίων χρόνων έχουν αποκαλύψει το μνημείο αρκετές φορές. Το 2019 η ΝΑΣΑ τράβηξε μια φωτογραφία όπου τα νερά είχαν υποχωρήσει τόσο, που φαίνονταν όλες οι πέτρες. Ήταν η πρώτη φορά μετά από 50 χρόνια που έγινε ορατό ολόκληρο το μνημείο.
Η αποκάλυψη του για άλλη μια φορά προκάλεσε ενθουσιασμό στους αρχαιολόγους, οι οποίοι δηλώνουν ανυπόμονοι να το επισκεφτούν. Έναν ενθουσιασμό που δεν συμμερίζονται οι αγρότες της περιοχής, καθώς προβλέπουν δυσοίωνο μέλλον για τα ζώα και τις σοδειές, λόγω της ξηρασίας.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο:
El Dolmen del Guadalperal, ανακτήθηκε από: https://www.repelando.com/repelando/extremadura/actualidad/prov-de-caceres/campo-aranuelo/el-dolmen-de-guadalperal/
Ντολμέν του Γουαδαλπεράλ: Το ισπανικό Stonehedge “αποκαλύφθηκε” λόγω ξηρασίας, ανακτήθηκε από: https://www.cnn.gr/kosmos/story/325048/ntolmen-toy-goyadalperal-to-ispaniko-stonehenge-apokalyfthike-logo-xirasias
Η ξηρασία αποκάλυψε (ξανά) το “ισπανικό Stonehedge”, ανακτήθηκε από: https://www.lifo.gr/now/world/i-xirasia-apokalypse-xana-ispaniko-stooynhentz
Το “ισπανικό Stonehedge” -που σκέπασε ο Φράνκο- ξεπρόβαλε ξανά από τον βυθό της λίμνης, ανακτήθηκε από: https://www.protagon.gr/epikairotita/to-ispaniko-stonehedge-pou-skepase-o-franko-kseprovale-ksana-apo-ton-vytho-tis-limnis-44342560966
Dolmen of Guadaleral, ανακτήθηκε από: https://en.wikipedia.org/wiki/Dolmen_of_Guadalperal
Ντολμέν, ανακτήθηκε από: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CF%84%CE%BF%CE%BB%CE%BC%CE%AD%CE%BD
