Εισαγωγή στην Ησιόδεια Σκέψη
Αναζητώντας το Ησιόδειο Δίκαιο, θα πρέπει να ανατρέξουμε στις απαρχές της Επικής Ποίησης. Συγκεκριμένα, θα σταθούμε στο έργο του Ησιόδου, Έργα και Ημέραι, το οποίο θα επιχειρήσουμε να φέρουμε σε μια ρεαλιστική βάση του σήμερα. Υπάρχει αυτό που αποκαλούμε Ησιόδεια Δικαιοσύνη στις μέρες μας; Ή μήπως η έννοια του δικαίου έχει χαθεί προ πολλού από τις συνειδήσεις των ανθρώπων;
Υπήρχε κάποτε, αναφέρει ο Ησίοδος, το χρυσό γένος. Οι άνθρωποι που ανήκαν σε αυτό, δε χρειάζονταν να δουλεύουν, είχαν όλα τα καλά που είχαν οι θεοί και θα έφευγαν μακάριοι από αυτόν τον κόσμο. Ο ξεπεσμός, ωστόσο, της ανθρώπινης κοινωνίας οδήγησε στο αργυρό γένος. Ανάγκασε τους ανθρώπους να μοχθούν, για να ζήσουν και έπειτα να προβαίνουν σε πολέμους (χάλκινο γένος). Στη συνέχεια, ακολουθεί η ηρωική εποχή, μια εποχή ευημερίας, για να φτάσουμε στο γένος του σιδήρου, στο έσχατο σημείο δηλαδή, της ανθρώπινης έκπτωσης, που είναι το σήμερα.
Ο Ησίοδος ως σύγχρονος της εποχής του φιλόσοφος κατακρίνει το ξέφτισμα των αξιών. Μάλιστα, δηλώνει πως οι δυνατοί πλέον, σαν γεράκια γραπώνουν τους αδυνάτους. Έτσι, την κρίσιμη στιγμή του αγώνα κανείς δε βρίσκεται να μιλήσει για δικαιώματα ή για ιδανικά, ούτε καν ένας αοιδός του τότε ή ένας λόγιος άνθρωπος του σήμερα…
Η Έννοια της Δικαιοσύνης
Δικαιοσύνη ή Δίκη ονομαζόταν μία από τις τρεις Ώρες, κόρες του Δία και της Θέμιδος. Στις περισσότερες κοσμογονικές θεωρίες, υπάρχει κάτι ανώτερο ακόμα και από τη δύναμη των ίδιων των θεών: επέλαση του Δικαίου, η ανώτερη τιμωρία που έρχεται ως φυσικό επακόλουθο των δικών μας πράξεων. Η Δίκη, στέκεται δίπλα στον ιερό θρόνο του Πατέρα της, βλέπει τα πάντα και με το θεϊκό άρμα της έρχεται για να αποκαταστήσει την ηθική τάξη.
Απορρίπτοντας τη θεωρία περί κοινωνικού δαρβινισμού, ο Ησίοδος δέχεται ότι οι κοινωνίες του ανθρώπου λειτουργούν με γνώμονα το τί εστί δίκαιον. Η αρετή και η κακία είναι δύο αντιδιαμετρικές έννοιες, που οδηγούν στην πληρότητα και στην έλλειψη αντίστοιχα. Όπως τότε βέβαια, έτσι και σήμερα, οι άνθρωποι δεν επιλέγουν τον τραχύ και δύσκολο δρόμο της αρετής, αλλά τους ευπρόσιτους καρπούς που αποφέρει η κακία, ακόμα και αν εσωτερικά είναι σάπιοι.
Το Ησιόδειο Δίκαιο στη Βάση του Σήμερα
Αναμφίβολα, ο Ησίοδος απέρριψε τον προφανή δρόμο της μυθολογίας. Αντίθετα, προέβη σε διδακτική μυθολογία. Έδωσε δηλαδή χρώμα και υπόσταση στα λεγόμενα του και στους μύθους του, ανάγοντας τους σε μια διαχρονική επικαιρότητα. Τα λόγια του Ησιόδου, δεν είναι λόγια ενός ποιητή που εντυπωσίαζαν τους τότε ανθρώπους. Αποτελούν διδάγματα ενός φιλοσόφου, που προβληματίζουν τον κόσμο του σήμερα.
Αληθεύει, λοιπόν, η έννοια του Ησιόδειου Δικαίου ή μήπως είναι και αυτός ένας μύθος που αποσκοπεί σε μία βαθύτερη αφύπνιση; Και ας κάνουμε την υπόθεση ότι υπάρχει όντως, μια ανώτερη δύναμη που μας απονέμει τα δίκαια, θα αρκεστούμε σε αυτήν; Την απάντηση μπορούμε να τη δώσουμε και τώρα ξεκάθαρα: όχι. Διότι, η γενιά μας παρότι επωμίζεται τα βάρη της αλλαγής που κάποιοι ευελπιστούν να φέρει, έχει κολλήσει στην εποχή του σιδήρου. Κανείς ωστόσο δε παίρνει το μολύβι, για να γράψει την επόμενη σελίδα. Συνεπώς, κανείς δε γνωρίζει τι έπεται του γένους αυτού.
Ακόμα χειρότερα, ο κόσμος μας έχει χωριστεί ανάμεσα στην καλή και στην κακή έριδα. Οι συνειδήσεις έχουν διασπασθεί και διαχέονται μεταξύ κακίας και αρετής. Πότε κινούνται προς τη μία και πότε προς την άλλη,ανάλογα με το συμφέρον τους. Για το λόγο αυτό,δεν πρέπει να αναρωτιόμαστε γιατί δεν υπάρχουν κατευθυντήριες γραμμές για τη γενιά μας από ανθρώπους των γραμμάτων. Οι σκέψεις, τα ευγενή συναισθήματα και οι αξίες αυτών των ανθρώπων μοιάζουν το ίδιο αποπροσανατολισμένες με όλες τις υπόλοιπες. Μάλιστα, οι περισσότεροι από αυτούς απομονώνονται στον εξωραϊσμένο τους μικρόκοσμο, κλείνουν και την πόρτα και μένουν με τις σκέψεις τους. Βλέπετε…δεν είναι όλοι οι άνθρωποι Ησίοδοι.
Ωστόσο, όσο και αν η τιμωρία των ανθρώπων συνεχίζει να υφίσταται, είτε επειδή το αναφέρει ο Ησίοδος, είτε επειδή είναι γραμμένο στη Βίβλο, είτε γιατί το νιώθει κάποιος βαθιά μέσα του, δεν πρέπει να περιμένουμε μια ανώτερη δύναμη να μας σώσει. Καλώς ή κακώς δεν έχουμε γευτεί την ομορφιά του χρυσού γένους. Σημασία έχει όμως να συνεχίσουμε να πασχίζουμε, αδικημένοι ή μη, για να την γευτούμε. Πάρτε το μολύβι σας και γράψτε την επόμενη σελίδα. Έπειτα σκίστε την, γιατί μπορεί να μην είναι αρκετά καλή. Συνεχίστε να γράφετε μέχρι να προχωρήσει το γένος που έμεινε παγωμένο στο χρόνο κάτω από το προβληματισμένο βλέμμα του Ησιόδου.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν στο άρθρο αυτό:
Η απαρχή της φιλοσοφίας με τον Ησίοδο, αναρτήθηκε από: anthologion.gr (Τελευταία Πρόσβαση: 31/12/2019)
Δίκη (Μυθολογία), αναρτήθηκε από el.wikipedia.org (Τελευταία Πρόσβαση: 31/12/2019)
Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, αναρτήθηκε από ebooks.edu.gr (Τελευταία Πρόσβαση: 31/12/2019)
