Τα πολιτιστικά στοιχεία στα ομηρικά έπη

Όμηρος ο σπουδαίος επικός ποιητής της ελληνικής αρχαιότητας
πηγή: newsbeast.gr

Τα πολιτιστικά στοιχεία στα ομηρικά έπη, υλικά και ιδεολογικά, είναι ετερόκλητα (ινδοευρωπαϊκά, ανατολικού πολιτισμού, προελληνικά, μυκηναϊκά και σύγχρονα του Ομήρου, δηλαδή του 8ου αιώνα). Αυτό το γεγονός οφείλεται στο ότι ο Όμηρος παρέλαβε μια επική παράδοση προγενέστερη από αυτόν. Τα πολιτιστικά στοιχεία στα ομηρικά έπη, λοιπόν, συγκεράζουν, αυτήν την προϋπάρχουσα επική παράδοση με τα πολιτιστικά στοιχεία της εποχής του ποιητή.

Λίγα λόγια για τον Όμηρο

Ο Όμηρος ήταν ένας σπουδαίος επικός ποιητής της ελληνικής αρχαιότητας, με τον οποίο στην πραγματικότητα σηματοδοτείται η απαρχή της ελληνικής και ευρωπαϊκής λογοτεχνίας και γραμματείας. Έζησε τον 8ο αιώνα π.Χ και σύμφωνα με την παράδοση ήταν τυφλός. Ως ραψωδός συνέχισε την μακραίωνη παράδοση ηρωικών αφηγήσεων και μας χάρισε δύο εξαιρετικά ποιήματα εκτεταμένης κλίμακας, την Ιλιάδα  και την Οδύσσεια. Η Ιλιάδα και η Οδύσσεια είναι γραμμένες στην ιωνική διάλεκτο και εμφανίζουν διάσπαρτα αιολικά στοιχεία και τύπους που ανάγονται στην μυκηναϊκή εποχή. Και στα δύο έπη συνδυάζεται πολύ ταιριαστά η αγριότητα του πολέμου με το ανθρώπινο συναίσθημα, τους φόβους, τις ελπίδες και τα πάθη των ηρώων τους. Υπάρχει μια ασάφεια ως προς την γενέτειρα του ποιητή και, επίσης, εγείρονται ερωτήματα σχετικά με την πατρότητα, τον τρόπο σύνθεσης των έργων του, την μορφή με την οποία διασώθηκαν καθώς και την χρονολόγησή τους. Όλα αυτά τα ερωτήματα συνιστούν το λεγόμενο «ομηρικό ζήτημα» που απασχόλησε τους φιλολογικούς κύκλους.

Τα πολιτιστικά στοιχεία στα ομηρικά έπη

Αρχικά, η κοινωνία των ομηρικών επών είχε πατριαρχική δομή με αρχηγό τον πατέρα και ακολουθούσαν οι μεγάλοι γιοί και, τέλος, τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Η οικογένεια ήταν το πρωταρχικό κύτταρο αυτής της κοινωνίας. Τα μέλη της οικογένειας είχαν συγκεκριμένες αρμοδιότητες. Πολλές οικογένειες μαζί αποτελούσαν το γένος, πολλά γένη αποτελούσαν την φυλή και, τέλος, πολλές φυλές αποτελούσαν τον λαό.

Διαβάστε επίσης  Liz MacKean: Νεκρή η δημοσιογράφος που αποκάλυψε κύκλωμα παιδοφιλίας

Διακρίνουμε τρεις κοινωνικές τάξεις: τους ευγενείς, που ήταν κυρίως γαιοκτήμονες και πολεμιστές, τον δήμο (λαό), που δεν συμμετείχε ούτε και εξέφραζε άποψη για την διοίκηση του κράτους και, τέλος, τους δούλους που ήταν αιχμάλωτοι πολέμου ή αγορασμένοι και δούλευαν χωρίς αμοιβή στα σπίτια και τα κτήματα των βασιλιάδων και των ευγενών.

Advertising

Advertisements
Ad 14

Η κατοικία ακολουθούσε το μυκηναϊκό πρότυπο. Υπήρχε ένας πρόδομος, που οδηγούσε στο μέγαρο, όπου υπήρχε η εσχάρα. Ο θάλαμος των γυναικών βρισκόταν στο πίσω μέρος του μεγάρου ή στον δεύτερο όροφο. Υπήρχαν αρκετά έπιπλα μέσα στο σπίτι όπως: κρεβάτια, τραπέζια και καθίσματα διαφόρων τύπων. Στην καθημερινότητά τους χρησιμοποιούσαν διάφορα σκεύη όπως: ποτήρια, δοχεία μικρά και μεγάλα. Στο συμπόσιο κυρίαρχη θέση είχε ο κρατήρας. Το βασικό ρούχο ήταν ο χιτώνας, που τον φορούσαν απευθείας στο σώμα. Χρησιμοποιούσαν, επίσης, επενδύτες και σανδάλια.  Στην βασική διατροφή τους ήταν ενταγμένα το σιταρένιο ψωμί, το γάλα, το τυρί και το ψητό κρέας. Χρησιμοποιούσαν τα χέρια τους όταν έτρωγαν, γι’ αυτό και θεωρούνταν απαραίτητο να τα πλένουν πριν από το φαγητό. Επίσης, σημαντικό μέρος στον τρόπο ζωής της ομηρικής κοινωνίας ήταν τα “συμπόσια” (η διασκέδαση και το φαγοπότι) που στην ουσία ήταν μία ανάπαυλα από τον καθημερινό αγώνα της ζωής.

Οι γυναίκες είχαν ως κύρια ενασχόληση τις δουλειές του σπιτιού και την ανατροφή των παιδιών. Αν επρόκειτο για μέλη βασιλικής οικογένειας, όπως πχ. η Πηνελόπη στην Οδύσσεια ή η Ανδρομάχη στην Ιλιάδα, ασχολούνταν με την επεξεργασία του μαλλιού και την ύφανση στον αργαλειό, ο οποίος βρισκόταν σε περίοπτη θέση μέσα στον γυναικωνίτη. Συνήθιζαν, επίσης, να καλύπτουν το κεφάλι τους με μαντήλια αραιοϋφασμένα ως ένδειξη αρχοντιάς, σεμνότητας και ηθικής. Οι άντρες, στον αντίποδα, ήταν γεωργοί, κτηνοτρόφοι, έμποροι και τεχνίτες. Μόνο οι ευγενείς ήταν γαιοκτήμονες και πολεμιστές.  

Διαβάστε επίσης  Ελαιόλαδο: Ο πράσινος χρυσός της Ελλάδας και οι επενδύσεις

Το κυρίαρχο πολίτευμα ήταν η μοναρχία. Υπήρχε, όμως, ένα συμβούλιο γεροντότερων ευγενών οι οποίοι αποτελούσαν το συμβούλιο του βασιλιά και τον βοηθούσαν στην διοίκηση του κράτους. Ο λαός συγκεντρωνόταν σε σύνοδο και ενημερωνόταν για σοβαρά θέμα μόνο όταν οι άρχοντες το αποφάσιζαν. Ο στρατός πολεμούσε με άρματα ή πεζός. Πάνω σε άρματα συμπλέκονταν οι ευγενείς, ενώ δεν έλειπαν και οι μονομαχίες. Ο λαός συγκρουόταν με τους αντιπάλους παραταγμένος σε φάλαγγα και οι πολεμιστές προφυλάσσονταν φορώντας κράνος, θώρακα και κνημίδες. Κρατούσαν ασπίδα, κοντάρι ή τόξο.

Ο κόσμος της Ιλιάδας και της Οδύσσειας παρά τις κρίσεις, τις ανθρώπινες αδυναμίες, τις ενέργειες σε ανθρώπινο και θεϊκό επίπεδο δεν ήταν ένας κόσμος μπερδεμένος, χωρίς αξίες και θεσμούς, χωρίς ήθη και έθιμα, χωρίς παράδοση και αξίες. Η ηθική τάξη χαρακτηρίζει τον κόσμο στα έπη του Ομήρου. Υπήρχαν άγραφοι νόμοι που έπρεπε απαρέγκλιτα να τηρούνται. Οι θεοί ήταν ανθρωπόμορφοι και λατρεύονταν με θυσίες, σπονδές και διάφορες προσφορές. Αν και είχαν ανθρώπινες αδυναμίες, επέβαλλαν την ηθική τάξη και τιμωρούσαν όσους ξεπερνούσαν το μέτρο. Το υψηλότερο αγαθό για τον ομηρικό άνθρωπο δεν ήταν ο φόβος προς τον θεό αλλά, αντιθέτως, ο σεβασμός σε ισχυρές αξίες, όπως η αιδώς και η δικαιοσύνη, η φιλοπατρία και η ελευθερία. Οι νεκροί αντιμετωπίζονταν με σεβασμό, η έννοια της τιμής, η ανδρεία, η άμιλλα και η υστεροφημία είχαν ανυπέρβλητη αξία για τους ανθρώπους. Στα ομηρικά έπη η έννοια της φιλοξενίας αποτελούσε ένα ιδιαίτερο εθιμοτυπικό στοιχείο, με έντονους δεσμούς φιλίας, που εκδηλωνόταν έμπρακτα. Προβάλλεται, επίσης, περίτρανα η αξία της φιλίας και το φιλότιμο ως κινητήριες δυνάμεις των ηρώων που τους οδηγούσαν ακόμα και στον θάνατο. Τέλος, η οικογένεια και η αγάπη που συνδέει τα μέλη της, η συμμετοχικότητα στα κοινά, η παραγωγική εργασία, η προβολή της ειρηνικής ζωής ήταν μερικά ακόμα από τα υψηλά ιδανικά με τα οποία εμφορούνταν οι ομηρικοί ήρωες.

Διαβάστε επίσης  Η Αλήθεια της Κασσάνδρας: Η αλήθεια του χθες- ένα ζήτημα του σήμερα
Advertising

Αναμφισβήτητα, τα ομηρικά έπη είναι δύο έργα απαράμιλλης ομορφιάς και λογοτεχνικής αξίας και αποτελούν όχι απλώς ελληνική, αλλά πανανθρώπινη κληρονομιά. Η μελέτη τους προσφέρει όχι μόνο αισθητική απόλαυση αλλά και την δυνατότητα να ανακαλύψουμε παγκόσμιες καταστάσεις και συναισθήματα, μια παραμυθία, ίσως, στην ζωή μας και στα αδιέξοδά της.


Πηγές:

Ιστότοπος για τον Όμηρο. Ανακτήθηκε από https://el.wikipedia.org/ (τελευταία πρόσβαση 27/11/23)

Ιστότοπος για τον Όμηρο. Ανακτήθηκε από http://photodentro.edu.gr/ (τελευταία πρόσβαση 27/11/23)

Advertising

Ιστότοπος για τον Όμηρο. Ανακτήθηκε από https://www.schooltime.gr/ (τελευταία πρόσβαση 27/11/23)

Έχω σπουδάσει κλασική φιλολογία στο ΕΚΠΑ - Msc Εκπαιδευτική Ηγεσία, Διοίκηση και Νέες Τεχνολογίες στην Εκπαίδευση.
Αγαπώ πολύ την ελληνική γλώσσα. Διαβάζω γιατί με ηρεμεί και γράφω γιατί ξεμπερδεύονται κάπως οι σκέψεις μου.

Αρθρα απο την ιδια κατηγορια

Σημασιολογική ευχέρεια στη διάγνωση ψυχιατρικών διαταραχών

Ήξερες ότι η σημασιολογική ευχέρεια μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη διάγνωση
“Oh, Canada” , Rusell Banks

“Oh, Canada” του Rusell Banks: Ζωή και θάνατος σε ζωντανή μετάδοση

Λίγο πριν την έλευση του 2025, κυκλοφόρησε στα ελληνικά από