Τι είναι η διεπιστημονική εκπαίδευση
Η διεπιστημονική εκπαίδευση είναι μια προσέγγιση στη μάθηση που ενσωματώνει και συνδυάζει γνώσεις, δεξιότητες και μεθόδους από διάφορα επιστημονικά πεδία, για να προσεγγίσει τη διδασκαλία και τη μάθηση με έναν ολοκληρωμένο και συνεργατικό τρόπο. Η «διεπιστημονικότητα» είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται από τον Piaget και Morin. Ο όρος αντικατοπτρίζει την ανάγκη να υπερβούμε τα όρια μεταξύ των επιστημονικών κλάδων, ιδίως στον τομέα της εκπαίδευσης, ξεπερνώντας την «πολυθεματικότητα» και τη «διαθεματικότητα». Για πολλούς αιώνες δεν είχε αμφισβητηθεί σοβαρά ο τρόπος οργάνωσης των περιεχομένων διδασκαλίας και η διάκριση των μαθημάτων και των γνώσεων μεταξύ τους. Η παραδοσιακή αντίληψη σχετικά με την εξειδίκευση, την αυτονομία και την κατηγοριοποίηση των επιστημών σε διακριτά πεδία έχει τις ρίζες της στον Διαφωτισμό. Αυτή, λοιπόν, η αντίληψη παραγκωνίστηκε και παραχώρησε πλέον τη θέση της στην αντίληψη της συμπληρωματικότητας των επιστημών.
Στις αρχές του 20ού αιώνα διατυπώθηκε έντονη κριτική από τους εκπροσώπους της «Νέας Αγωγής» κατά της διάκρισης των γνώσεων κατά μαθήματα και της αποσπασματικής προσφοράς της γνώσης στο σχολείο. Είναι αξιοσημείωτο ότι ήδη ο Πλάτων είχε διακρίνει τη ανάγκη για σύνδεση των γνώσεων μεταξύ τους: «τά χύδην μαθήματα συναπτέον εἰς σύνοψιν ἀλλήλων τῶν μαθημάτων καί τῆς τοῦ ὄντος φύσεως» (Πολιτεία, 735c).
Έτσι, η σύγχρονη τάση των προγραμμάτων σπουδών είναι ο σχεδιασμός ενιαίων προγραμμάτων σπουδών, ώστε να δημιουργούνται συνδέσεις μεταξύ των επιμέρους επιστημονικών πεδίων. Η πολυπλοκότητα της καθημερινής ζωής αυξάνεται, καθώς διαμορφώνεται από συστήματα που αλληλοσυνδέονται και αλληλοεπηρεάζονται. Επομένως, ο κατακερματισμός της γνώσης αποδεικνύεται ανεπαρκής προκειμένου να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τα σύνθετα προβλήματα που ανακύπτουν και να αναδείξει επαρκώς τις αιτιώδεις σχέσεις που τα διέπουν. Η γνώση αντιμετωπίζεται πλέον ως μία ενιαία ολότητα και προσεγγίζεται μέσα από τη διερεύνηση θεμάτων που ενδιαφέρουν τα παιδιά τα οποία καταθέτουν τις προτάσεις τους.
Σκοπός της διεπιστημονικής εκπαίδευσης
Η διεπιστημονική εκπαίδευση στοχεύει στην προετοιμασία των μαθητών για την πολυπλοκότητα του σύγχρονου κόσμου, όπου τα αναδυόμενα προβλήματα σπάνια περιορίζονται σε ένα μόνο επιστημονικό πεδίο. Συγκεκριμένα, αρχικός σκοπός της είναι η ανάπτυξη κριτικής σκέψης. Οι μαθητές καλούνται να αναλύσουν, να εξετάσουν και να επιλύσουν προβλήματα από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Για τον σκοπό αυτό χρησιμοποιούν τις γνώσεις, τις πληροφορίες, τις μεθόδους και τις δεξιότητες που προέρχονται από περισσότερα από ένα επιστημονικά πεδία. Επίσης, σημαντικός στόχος είναι η ενίσχυση της δημιουργικότητας. Η σύνθεση διαφορετικών γνώσεων, θεωριών και τρόπων σκέψης οδηγεί σε καινοτόμες λύσεις και ιδέες που δεν θα είχαν προκύψει αν περιοριζόμασταν σε μια μόνο προσέγγιση. Τέλος, η διεπιστημονική εκπαίδευση στοχεύει στην προετοιμασία των νέων για την ένταξή τους στην αγορά εργασίας. Καθώς οι σύγχρονες επαγγελματικές απαιτήσεις είναι πιο πολύπλοκες, αναπόδραστα απαιτούν από τους νέους γνώσεις και ευρύ φάσμα δεξιοτήτων από διαφορετικούς τομείς, ώστε να είναι ανταγωνιστικοί.
Αποτελέσματα της διεπιστημονικής εκπαίδευσης
Η εφαρμογή της διεπιστημονικής εκπαίδευσης αρχικά βελτιώνει την κριτική και αναλυτική σκέψη των παιδιών. Οι μαθητές μαθαίνουν να αναπτύσσουν στρατηγικές ανάλυσης, να συνδυάζουν και να εφαρμόζουν γνώσεις από διαφορετικά πεδία, να κατανοούν επαρκώς και να αξιολογούν το σύνολο των δεδομένων αλλά και των επιπτώσεών τους. Επίσης, η διεπιστημονική εκπαίδευση ενισχύει τη δημιουργικότητα των παιδιών. Η αξιοποίηση ποικιλίας εργαλείων και μεθόδων δίνει στους μαθητές περισσότερες δυνατότητες και προοπτικές για την επίλυση διαφόρων προβλημάτων. Επιπλέον, η αλληλεπίδραση μεταξύ διαφορετικών τομέων μπορεί να επιφέρει ρηξικέλευθες λύσεις. Τέλος, ενισχύεται η φαντασία και η ικανότητα των παιδιών να σκεφτούν ελεύθερα, εκτός των καθορισμένων πλαισίων. Επιπλέον, συμβάλλει στην αύξηση του ενδιαφέροντος και της εμπλοκής. Η ποικιλία στη μάθηση και η σύνδεση με πραγματικές καταστάσεις είναι παράγοντες που διατηρούν ενεργό το ενδιαφέρον των μαθητών και ενθαρρύνουν τη συμμετοχή και την εμβάθυνση στο εξεταζόμενο αντικείμενο. Τέλος, προετοιμάζει τους νέους για τον πραγματικό κόσμο. Οι μαθητές αποκτούν συνεργατικές δεξιότητες με άτομα διαφορετικών ειδικοτήτων και ενισχύεται η ευελιξία και η προσαρμοστικότητα σε διάφορες επαγγελματικές συνθήκες προκειμένου να επιλύσουν σύνθετα προβλήματα. Τέλος, αποκτούν πολυδιάστατη σκέψη που τους καθιστά ικανούς να αντιμετωπίσουν και να υπερκεράσουν τις προκλήσεις της σύγχρονης εργασίας.
Η διεπιστημονική εκπαίδευση ως αναγκαιότητα για το μέλλον
Η διεπιστημονική εκπαίδευση αποτελεί, αναμφίβολα, έναν απαραίτητο στόχο στη σύγχρονη εποχή μας. Ως παράγοντας ενίσχυσης της δημιουργικότητας και της προσαρμοστικότητας, η διεπιστημονική εκπαίδευση εξοπλίζει τους μαθητές με τις δεξιότητες που απαιτούνται για να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του εργασιακού ανταγωνισμού και να προοδεύσουν στο μέλλον. Για να επιτευχθεί αυτό, είναι απαραίτητη μια ισορροπία μεταξύ της αναλυτικής γνώσης και της εσωτερικής ανάπτυξης.
Επιπλέον, η τάση της παγκοσμιοποίησης, που χαρακτηρίζει τον σύγχρονο κόσμο, προκαλεί μια τεράστια ροή ανθρώπων από χώρες με συγκεκριμένες κουλτούρες, θρησκείες και πνευματικότητα σε χώρες με διαφορετικούς πολιτισμούς και πεποιθήσεις. Επομένως, η σύγχρονη εκπαίδευση πρέπει να προάγει τον διάλογο μεταξύ των πολιτισμών, των θρησκειών και των πνευματικών αντιλήψεων.
Τέλος, η αλληλεπίδραση επαγγελματιών από διαφορετικές επιστήμες για την ανταλλαγή γνώσεων και πρακτικών είναι σήμερα πιο αναγκαία από ποτέ, καθώς προσφέρει μια πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση και προάγει την εξέλιξη της επιστήμης.
Πηγές:
Μηνά Πασχαλίνα (2018) «Η Διαθεματικότητα και η Διεπιστημονικότητα στην Εκπαίδευση» (ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ) Ανακτήθηκε από: https://hellanicus.lib.aegean.gr (τελευταία πρόσβαση 11/9/2024)
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΟΥ (2004) «Η ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ -ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ» (ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ) Ανακτήθηκε από: https://mathslife.eled.uowm.gr (τελευταία πρόσβαση 11/9/2024)
«ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΤΗΤΑ – ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ» Ανακτήθηκε από: https://eclass.uoa.gr (τελευταία πρόσβαση 11/9/2024)
«Διεπιστημονικότητα» Ανακτήθηκε από: https://el.wikipedia.org (τελευταία πρόσβαση 11/9/2024)
«Η διεπιστημονικότητα στην υπηρεσία της συμπερίληψης ή πώς να τροποποιήσουμε τις πρακτικές μας στην υπηρεσία των μαθητών Ε.Ε.Α» Ανακτήθηκε από: http://www.ecoleinclusiveeurope.eu (τελευταία πρόσβαση 11/9/2024)
