Ήχοι και συναισθήματα: Η διαδρομή από τον ρυθμό στην ψυχή

 

Ο πρωτάνθρωπος ήρθε σε επαφή με τους ήχους της φύσης και αντέδρασε στα ηχητικά ερεθίσματα με μίμηση όσων από αυτά του φάνηκαν χρήσιμα.
Πολύ πριν αναπτύξει τη λεκτική επικοινωνία, κραύγασε, γρύλισε, βόγκηξε. Μετασχημάτισε τον φόβο, την ευχαρίστηση, τη χαρά και την ορμή του σε ήχους, αντιστοιχώντας τα συναισθήματα που του γεννήθηκαν από τις ακουστικές του προσλήψεις. Με μια, δηλαδή, ανακυκλούμενη διαδικασία ακουστικών προσλήψεων και ηχητικών αποδόσεων.

Η εξέλιξη

Ο ανθρωπολόγος Steven Mithen διατύπωσε την άποψη ότι οι Νεάτερνταλ ανέπτυξαν έναν προ-γλωσσικό, μουσικό τρόπο σκέψης και δράσης. Οι αναγνωρίσιμοι μεταξύ τους ήχοι ήταν, μεταξύ άλλων, μιμητικοί και επιδραστικοί. Με λίγα λόγια, αφενός περιείχαν ηχητικούς συμβολισμούς και αφετέρου επηρέαζαν τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά εκατέρωθεν.

Ο πρωτόγονος άνθρωπος διέθετε βέβαια φωνητική οδό, αλλά δεν είχε ανεπτυγμένο νευρωνικό δίκτυο ώστε να αναπτύξει τη γλώσσα. Οι εξαιρετικές προκλήσεις επιβίωσης των ομάδων απαιτούσαν την ικανότητα των μελών να εκφράζουν αυτό που ήθελαν με ήχους, εκφράσεις του προσώπου και κινήσεις.
Οι φυλές δημιούργησαν τις πρώτες κοινωνίες αποκωδικοποιώντας ακριβώς αυτά τα στοιχεία επικοινωνίας και θεμελιώνοντας  ή αποδομώντας σχέσεις εμπιστοσύνης.

Advertising

Advertisements
Ad 14

 

Ο πρώτος ήχος

Το έμβρυο αναπτύσσεται ακούγοντας αρχικά τον ρυθμικό χτύπο της μητρικής καρδιάς. Προοδευτικά, αποκτά εξοικείωση με τη φωνή της και διαισθάνεται την συγκινησιακή κατάστασή της: οι αυξομειώσεις της μητρικής φωνής προκαλούν αύξηση ή μείωση του καρδιακού ρυθμού της και μια πληθώρα συνεπακόλουθων αυξομειώσεων σε εσωτερικούς και εξωτερικούς μικροήχους.
Το έμβρυο «μαθαίνει» να αναγνωρίζει τη σχέση ήχων και συναισθημάτων. Αργότερα θα προσαρμόσει ανάλογα και τους ήχους που θα παράγει το ίδιο, ώστε να επιβιώσει. Η αρχική επαφή του ανθρώπου με τους πρωτογενείς ήχους κληροδοτούν και μνήμη ρυθμών και ικανότητα συναισθηματικών συσχετισμών.

Διαβάστε επίσης  Γνωστικά οφέλη άσκησης και ύπνου

Ως νήπια οι άνθρωποι θα βιώσουν την χαμηλότονη, τρυφερή φωνή της μητέρας. Μεταξύ μάνας και παιδιού αναπτύσσεται μια ιδιαίτερη γλώσσα- τροφοδότης. Ο συνδυασμός ήπιων γλωσσικών ήχων, εκφράσεων του προσώπου και χαδιών, παρά την αδυναμία της γλωσσικής κατανόησης από το νήπιο, αποτελεί μια ιδιαίτερα σημαντική συναισθηματική διαδικασία. Ένα περιβάλλον με υψηλότονους και «αγενείς» ή συναισθηματικά τρομακτικούς ήχους είναι ένα περιβάλλον που εισπράττεται ως εχθρικό.

 

Ήχος και ψυχή

Advertising

Στον αρχαίο κόσμο  οι ήχοι και  φυσικά η μουσική δεν προορίζονταν απλά για  «αναμετάδοση» πληροφοριών. Είχαν να παίξουν κυρίως τον ρόλο του διαμεσολαβητή ανάμεσα στον αντιληπτό και τον αόρατο κόσμο των πνευμάτων. Ρυθμικά, επαναλαμβανόμενα ηχητικά μοτίβα-με υφέσεις και τονικές εξάρσεις- δημιουργούσαν εμφατικές δονήσεις που οδηγούσαν σε πνευματική και ψυχική έκσταση. Ήχος και κίνηση αλληλεπιδρούσαν και η συμμετοχή στα εκστατικά δρώμενα έτειναν σε μια ψυχοπνευματική κορύφωση. Την υπερβολική ένταση ακολουθούσαν η εξισορρόπηση και η ψυχοθεραπευτική κάθαρση.

 

Μεταφορές συναισθημάτων

Όσο περιέργο και να φαίνεται εκ πρώτης όψεως, ο ανθρώπινος εγκέφαλος χρησιμοποιεί αρχαιότερες δομές για να επεξεργαστεί τα συναισθήματα που μεταφέρουν οι ήχοι. Στο ανθρώπινο συλλογικό ασυνείδητο η γλωσσική επικοινωνία έχει καταγραφεί ως πολύπλοκη, αμφίσημη και δυσερμήνευτη. Αντίθετα, οι παλαιόθεν γνώριμοι ηχητικοί κώδικες αποδείχτηκε πως μεταφέρουν τα συναισθήματα σαφέστερα και με μεγαλύτερη ταχύτητα σε σχέση με την ομιλία. Βεβαίως, στην εξέλιξη της λεκτικής επικοινωνίας εμπλέκονται περισσότερα εγκεφαλικά συστήματα και οπωσδήποτε κατανοούνται περισσότερα συναισθήματα. Μετρήθηκε πως ο εγκέφαλος αντιδρά γρηγορότερα σε ήχους χαράς, ενώ αφιερώνει περισσότερο χρόνο προκειμένου να αποκωδικοποιήσει ήχους βίας. Προφανώς, φωνητικά συναισθήματα οργής πχ, απαιτούν λεπτομερέστερη επεξεργασία, ως δυνητικοί προάγγελοι απειλητικών γεγονότων.

Διαβάστε επίσης  Εξτρεμιστικός νους: το mondus operandi της ριζοσπαστικοποίησης

 

Επιδραστικότητα

Advertising

Οι ακριβείς ρυθμικές πειθαρχίες στη φύση και τους βασικούς ανθρώπινους ήχους μεταφέρουν ξεκάθαρα συναισθηματικά μηνύματα. Άλλοτε δημιουργούν συνθήκες εσωτερικής ηρεμίας και θετικότητας, άλλοτε προκαλούν διέγερση και ψυχική αναταραχή. Στην εξέλιξη της λεκτικής επικοινωνίας, όπως και της μουσικής, τα ηχητικά ερεθίσματα αντιστοίχησαν σε πολυπλοκότερες ψυχοδυναμικές. Στην αρχική απλότητα της  διαδικασίας  εμπλέκονται πιο σύνθετα η νόηση, η φαντασία, ανθρώπινες σχέσεις, τεχνικές και περισσότερα κίνητρα.

Διατηρώντας την αρχέγονη επεξεργασία των ηχητικών ερεθισμάτων ο ανθρώπινος εγκέφαλος εξέλιξε και μηχανισμούς που παράγουν περισσότερα συναισθήματα. Όλοι οι ήχοι διαθέτουν ποιότητες. Τα ηχοχρώματα και οι αρμονίες προκαλούν είτε συναισθήματα σχετικά με την αισθητική αξία του ήχου (αντίληψη ωραίου ή δυσάρεστου), είτε συναισθήματα που εκφράζονται από αυτά.
Και στις δύο διαδικασίες συμμετέχουν και επιδρούν ένα πλήθος εξατομικευμένων παραγόντων: η ψυχική κατάσταση, οι προσλαμβάνουσες, η διάθεση, τάσεις, η εξοικείωση με συγκεκριμένους ήχους, η φαντασία ή η πνευματική καλλιέργεια του ακροατή.

Το ίδιο ακουστικό ερέθισμα μπορεί να συναρπάσει κάποιον, ενώ πιθανόν να είναι ενοχλητικό για κάποιον άλλο. Ο ίδιος άνθρωπος είναι δυνατόν να αισθανθεί ευχαρίστηση με το ίδιο άκουσμα που σε άλλη χρονική στιγμή τον άφησε αδιάφορο. Διαφορετικές συχνότητες, διαφορετικοί τόνοι, ηχοχρώματα και αρμονίες άλλοτε ηρεμούν, άλλοτε συναρπάζουν, εμπνέουν ή υποβάλλουν. Νανουρίσματα, γέλιο, κραυγές πόνου, βροντές, έντονη βίαιη μουσική, παιάνες ή θούριοι, ύμνοι και ψίθυροι συντροφεύουν τους ανθρώπους και διεγείρουν τις ψυχές τους.

 

Επιμύθιο

Advertising

Ζούμε επί χιλιετίες σε έναν κόσμο φτιαγμένο με ρυθμό. Από το θρόϊσμα των φύλλων ως τις παλίρροιες και από το κελάηδημα των πουλιών ως την πιο εντυπωσιακή μουσική. Η περιοδικότητα των πάντων είναι στην ουσία ο ρυθμός της ζωής. Ακριβής και γεμάτη ενέργεια.
Οι ήχοι συντροφεύουν το ανθρώπινο είδος και υπήρξαν και συνεχίζουν να προσφέρουν μια «μηχανή» παραγωγής νοητικών ερεθισμάτων και ψυχικών δράσεων. Έδωσαν μορφές ύψιστης τέχνης, χρησιμοποιούνται θεραπευτικά, είναι πηγή έμπνευσης και ένας από τους πιο σημαντικούς τρόπους επικοινωνίας. Είτε με τον εσωτερικό κόσμο μας, είτε με τα υπόλοιπα πλάσματα γύρω μας. Γεννούν συναισθήματα και αυτά με τη σειρά τους προκαλούν αντίστοιχους ήχους, σε κυκλικές διαδρομές.

Διαβάστε επίσης  Σχολική άρνηση: Αίτια & αντιμετώπιση

 

 

 

Αρθρα απο την ιδια κατηγορια

παγετώνας στην Ευρώπη

Ο νοτιότερος παγετώνας στην Ευρώπη 3 ώρες από την Αθήνα

Ο νοτιότερος παγετώνας στην Ευρώπη ή αλλιώς Επτάστομο, βρίσκεται στη
Τζο Πέσι

Τζο Πέσι: Ηθοποιός, μουσικός, αλλά πάνω από όλα καλλιτέχνης

Ο Τζο Πέσι είναι Αμερικανός ηθοποιός, κωμικός, αλλά και μουσικός.