Γενικά:
Η λέξη κυκλοθυμία προέρχεται από τις λέξεις «κύκλος» και «θυμός» (διάθεση) και εισήχθη στην ορολογία της ψυχολογίας κατά τη δεκαετία του 1880. Ανήκει στην κατηγορία των διαταραχών διάθεσης και πιο συγκεκριμένα στις διπολικές διαταραχές και χαρακτηρίζει τις εναλλαγές στην ψυχική διάθεση, οι οποίες συχνά γίνονται αντιληπτές ως στοιχεία της προσωπικότητας του ασθενή.
Σύμφωνα με την πέμπτη έκδοση του DSM-5, η συχνότητα εμφάνισης της διαταραχής στον γενικό πληθυσμό υπολογίζεται μεταξύ 0.4% και 1% και είναι εξίσου συχνή σε άντρες και γυναίκες, αν και σε πολλές περιπτώσεις θεωρείται ότι οι γυναίκες είναι περισσότερο επιρρεπείς στην εμφάνισή της καθώς καταφεύγουν στην αναζήτηση θεραπείας συχνότερα από ότι ο αντρικός πληθυσμός.
Διαγνωστικά κριτήρια κατά DSM-5
Κύριο χαρακτηριστικό της κυκλοθυμίας είναι η εναλλαγή της συναισθηματικής κατάστασης. Αυτή ισοδυναμεί με παρουσία πολυάριθμων υπομανιακών και καταθλιπτικών συμπτωμάτων, τα οποία όμως δεν πληρούν τα κριτήρια υπομανιακού και μείζονος καταθλιπτικού επεισοδίου αντίστοιχα. Τα συμπτώματα αυτά διατηρούνται για τουλάχιστον δύο χρόνια στους ενήλικους ασθενείς. Ενώ εάν εμφανίζονται σε παιδιά και εφήβους διατηρούνται για τουλάχιστον έναν χρόνο.
Για να γίνει διάγνωση για την κυκλοθυμική διαταραχή πρέπει να μην έχουν καλυφθεί τα κριτήρια για τη διάγνωση μείζονος καταθλιπτικού, μανιακού ή υπομανιακού επεισοδίου. Ωστόσο, εάν μετά την πάροδο των δύο ετών ο ασθενής περάσει μείζων καταθλιπτικό, μανιακό ή υπομανιακό επεισόδιο, η διάγνωση της κυκλοθυμίας αλλάζει σε μείζονα καταθλιπτική, διπολική ή κάποια άλλη σχετική διαταραχή.
Παράλληλα, για να είναι έγκυρη η διάγνωση της κυκλοθυμικής διαταραχής, τα συμπτώματα που εμφανίζονται δεν πρέπει να εξηγούνται από κάποια ψυχωσική διαταραχή και φυσικά δεν πρέπει να έχουν προκληθεί από τη χρήση φαρμάκων ή από κάποια οργανική πάθηση. Τέλος, αν και σε πολλές περιπτώσεις παρατηρείται ομαλή λειτουργικότητα κατά την περίοδο της υπομανίας, τα συμπτώματα της κυκλοθυμίας προκαλούν κλινικά μεγάλη καταπόνηση και κοινωνική δυσλειτουργικότητα.
Επίδραση στον τρόπο ζωής:
Πλέον, θεωρείται μία ήπιας μορφής διαταραχή διάθεσης. Αυτό που την χαρακτηρίζει είναι οι διακυμάνσεις στη διάθεση, που εκτείνονται από σύντομες περιόδους ήπιας κατάθλιψης σε περιόδους ευφορίας και το αντίστροφο. Οι περίοδοι αυτές διαφέρουν σε διάρκεια, σοβαρότητα και συμπτωματολογία. Υπάρχουν και κάποιες σπάνιες περιπτώσεις ταυτόχρονης εμφάνισης καταθλιπτικών και υπομανιακών συμπτωμάτων.
Η υπομανία είναι μία κατάσταση που είναι σχετικά δύσκολο να διαγνωστεί. Κύρια συμπτώματα της είναι ένα έντονο αίσθημα χαράς και ευφορίας, η παρορμητικότητα και η υπερδραστηριότητα. Αντιθέτως, τα καταθλιπτικά συμπτώματα διαγιγνώσκονται ευκολότερα και περιλαμβάνουν έντονη ταραχή, συναισθηματική αστάθεια και ανασφάλεια, άγχος, αισθήματα αναξιότητας και τύψεις.
Ασθενείς με κυκλοθυμία έχουν επίσης αυξημένες πιθανότητες να πάσχουν και από κάποια άλλη ψυχική διαταραχή, όπως Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας, Αγχώδεις Διαταραχές, Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή, Διαταραχές Συμπεριφοράς και Παρορμήσεων, όπως παθολογικός τζόγος, διαταραχές πρόσληψης τροφής και χρήση ουσιών. Παράλληλα, κατά τη διάρκεια κυρίως των καταθλιπτικών ή των μικτών επεισοδίων αυξάνεται σημαντικά η πιθανότητα αυτοκτονικών τάσεων.
Η ζωή επομένως των ατόμων που πάσχουν από μία τέτοιου είδους διαταραχή φαίνεται ότι επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό. Διαταράσσεται η καθημερινότητά τους και η κοινωνική και επαγγελματική τους ζωή. Δυσκολεύονται να διατηρήσουν μία επαγγελματική θέση όπως και μία φιλική ή ερωτική σχέση και οδηγούνται σταθερά στην απομόνωση. Παράλληλα, είναι πολύ επιρρεπείς σε αντικοινωνικές και παράνομες συμπεριφορές, οι οποίες πολλές φορές αποδεικνύονται αυτοκαταστροφικές. Επίσης υπάρχει και αυξημένη πιθανότητα κατάχρησης ουσιών και αλκοόλ και αυτοκτονικών τάσεων.
Θεραπεία:
Η διάγνωση της κυκλοθυμίας αποτελεί δύσκολη υπόθεση με αποτέλεσμα άτομα που πάσχουν να μένουν σε πολλές περιπτώσεις χωρίς θεραπεία. Η κυκλοθυμία χρειάζεται έναν πολύ προσεγμένο τρόπο θεραπείας, ο οποίος να συνδυάζει τη φαρμακοθεραπεία με την ψυχοεκπαίδευση και την ψυχοθεραπεία.
Συνοψίζοντας, η κυκλοθυμία αποτελεί μία σχετικά ήπιας μορφής διαταραχή της διάθεσης. Παρόλα αυτά, επιφέρει σοβαρές επιπτώσεις στον τρόπο ζωής των ασθενών. Αυτές επιδεινώνονται καθώς οι πάσχοντες δεν καταφεύγουν συχνά στην αναζήτηση βοήθειας, θεωρώντας τις συναισθηματικές εναλλαγές ως στοιχεία της προσωπικότητάς τους. Η κατάλληλη όμως θεραπευτική διαδικασία είναι αυτή που τελικά οδηγεί σε ανακούφιση των συμπτωμάτων και σε βελτίωση της ποιότητας ζωής.
