Νευρωτισμός: Στοιχείο της προσωπικότητας ή ψυχική νόσος;

Ορισμός

Η έννοια του νευρωτισμού συγκαταλέγεται ανάμεσα στα κύρια στοιχεία διαμόρφωσης της προσωπικότητας, μαζί με τη δεκτικότητα και το διαλλακτικό πνεύμα, τη συνείδηση, την εξωστρέφεια και την ευαισθησία. Αποτελεί κοινή συνιστώσα μεταξύ των επιστημόνων που ειδικεύονται στον κλάδο της ψυχολογίας ότι πρόκειται στην πραγματικότητα για τον πυρήνα της. Περαιτέρω, ο νευρωτισμός σχετίζεται με μια μακροπρόθεσμη τάση του ατόμου προς αρνητικά επιφορτισμένα συναισθήματα, αλλά θα ήταν άτοπο να ερμηνευτεί ως ιατρική κατάσταση που επιδρά στην καθημερινή λειτουργικότητα του οργανισμού του.

Χαρακτηριστικά των νευρωτικών ατόμων

Οι αυξημένοι δείκτες νευρωτισμού επιβεβαιώνουν τη συχνότητα εκδήλωσης ευμετάβλητων αποχρώσεων σε ό,τι αφορά την ψυχική διάθεση του εκάστοτε υποκειμένου, εφόσον το τελευταίο βρίσκεται σε διαρκώς εντεινόμενη συναισθηματική σύγχυση. Ο νευρωτισμός εκφράζεται διαμέσου της μεγαλοποίησης καταστάσεων ή ακόμη και της αδυναμίας ανταπόκρισης στο βαθμό που αρμόζει και μόνο σε συγκεκριμένες συνθήκες που βιώνει ένας άνθρωπος. Τα νευρωτικά άτομα χαρακτηρίζονται από εκρήξεις άγχους και κρίσεις πανικού, ανησυχούν υπερβολικά και παραλύουν από φόβο έναντι της έκβασης ενός περιστατικού.

Ο νευρωτισμός εφάπτεται συνήθως σε οξύθυμα ξεσπάσματα, περιστάσεις όπου κυριαρχεί ο φθόνος και η ζήλεια, ενώ η ευσυγκινησία που αναπαράγει, συνεπάγεται ενοχικές σκέψεις και βαθύτερες απογοητεύσεις. Αυτός είναι ένας από τους παράγοντες που οδηγούν σε καταθλιπτικά επεισόδια, σε αισθήματα μοναξιάς και εν τέλει σε απομόνωση των νευρωτικών ατόμων από τον κοινωνικό περίγυρο. Συνολικά, λοιπόν, γίνεται σαφής η ύπαρξη ψυχικής και συναισθηματικής αστάθειας, διαπίστωση που συνοδεύεται από έλλειψη κινήτρων για οποιασδήποτε φύσεως επίλυση ζητημάτων στη ζωή.

Η ντροπαλότητα και η γενικότερη ανασφάλεια που κατέχει ένα νευρωτικό άτομο συμπληρώνονται από κάποιο ποσοστό άσχημων, υπερευαίσθητων και παράλογης έντασης αντιδράσεων, σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Βρετανού ψυχολόγου Jeffrey Gray. Μάλιστα, αυτή η μεγέθυνση των απειλών δεν αποκλείεται να δημιουργήσει επάλληλες ψυχικές διαταραχές, θλίψης, χρήσης ουσιών ή έστω, στα πλαίσια μιας πιο δημοφιλούς κλίμακας, επικοινωνιακές δυσκολίες και δυσκολίες προσαρμογής στο χώρο και το χρόνο.

Advertisements

Το παράδοξο του φαινομένου

Μετά από ενδελεχείς έρευνες και στατιστικά πακέτα, συλλέχτηκαν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι το φαινόμενο του νευρωτισμού ενδέχεται να προτάσσει ορισμένες αισιόδοξες συνέπειες. Ένα τέτοιο παράδειγμα παρέχει η θέση ότι οι νευρωτικές προσωπικότητες ζουν ελαφρώς περισσότερα χρόνια σε αντίθεση με τους ανθρώπους που αντιμετωπίζουν τα πράγματα με μεγαλύτερη ίσως κατανόηση και χαλαρότητα.

Τα λόγια της Catharine R. Gale των Πανεπιστημίων του Εδιμβούργου και του Southhampton, καταλήγουν στο γεγονός πως τα νευρωτικά άτομα διατρέχουν χαμηλότερο ποσοστό κινδύνου να αναπτύξουν μέχρι και καρκίνο στο σώμα τους, αφού κατά την ίδια ο νευρωτισμός αφορά σε μια «συγκεκαλυμμένη προστασία κατά του θανάτου».

Στο σημείο αυτό κρίνεται σκόπιμο να τονιστεί ότι συμπεριλήφθηκε στα ευρήματα η προΰπαρξη απαραίτητα κάποιου είδους κλίσης των νευρωτικών ανθρώπων προκειμένου να θεωρηθούν πιο αφυπνισμένοι στον τομέα της προσωπικής τους υγείας. Βέβαια, υπογραμμίζεται επανειλημμένως η ιδιαίτερη σημασία του φαινομένου του νευρωτισμού στην άνθηση της φαντασίας και της δημιουργικότητας της ανθρώπινης προσωπικότητας.

Επομένως

Ο νευρωτισμός δεν είναι ασθένεια. Πυροδοτείται με το άγχος και τρέφεται από αυτό. Όταν τρώμε τα νύχια μας καθώς περιμένουμε να ανακοινωθούν οι βαθμολογίες στις εξετάσεις του Πανεπιστημίου, όταν ελέγχουμε μανιωδώς τις ειδοποιήσεις στην οθόνη μας σε περίπτωση που προσληφθήκαμε στη δουλειά,  καθώς και όταν αισθανόμαστε άσχημα, χαμηλώνοντας το κεφάλι αν κάποιος μας ζητήσει λεφτά στο δρόμο και αρνηθούμε. Προσθέτοντας, η ικανοποίηση από την πλευρά των νευρωτικών ανθρώπων αργεί τόσο ώστε να επιφέρει απελπισία, αλλά αυτό συμβαίνει επειδή τα νευρωτικά άτομα είναι αυτοσυνείδητα και λειτουργούν βάσει ώθησης.

Πηγές

1. Hale, T. (2017). Neurotic People Seem To Live Longer Than Chilled Out People. IFLSCIENCE.COM. Neurotic People Seem To Live Longer Than Chilled Out People | IFLScience (τελευταία πρόσβαση 13.11.2022).
2. Lahey B. B. (2009). Public health significance of neuroticism. The American psychologist, 64(4), 241–256. https://doi.org/10.1037/a0015309 (τελευταία πρόσβαση 13.11.2022).
3. Perkins, A. M., Cooper, A., Abdelall, M., Smillie, L. D., & Corr, P. J. (2010). Personality and defensive reactions: fear, trait anxiety, and threat magnification. Journal of personality, 78(3), 1071–1090. https://doi.org/10.1111/j.1467-6494.2010.00643.x (τελευταία πρόσβαση 13.11.2022).