Κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο και ανατομία εγκεφάλου |

Tο παρόν άρθρο

Γνωρίζουμε ότι οι γνωστικές ικανότητες και οι σχολικές επιδόσεις των παιδιών επηρεάζονται από το κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο των γονέων. Πώς συνδέεται, ωστόσο, το κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο των γονέων με την ανατομία του εγκεφάλου των απογόνων τους;

Πηγή εικόνας: Η φτώχεια μπορεί να επιδράσει στην ανάπτυξη του εγκεφάλου

Η έρευνα της Jednoróg και των συνεργατών της (2012)

Ερευνητικός σκοπός και σχεδιασμός

Η Jednoróg και οι συνεργάτες της (2012) διερεύνησαν τη σχέση μεταξύ του κοινωνικο-οικονομικού επιπέδου των γονέων και της ανατομίας του εγκεφάλου των παιδιών τους μέσω της μαγνητικής τομογραφίας σε μια ομάδα 23 υγιών παιδιών 10 ετών των οποίων οι γονείς προέρχονταν από ένα ευρύ φάσμα κοινωνικο-οικονομικού επιπέδου.

Ερωτηματολόγιο επαγγελματικής απασχόλησης και εκπαιδευτικού επιπέδου της μητέρας

Οι ερευνητές έδωσαν προς συμπλήρωση ένα ερωτηματολόγιο στις μητέρες των παιδιών που πήραν μέρος στην έρευνα το οποίο αφορούσε την απασχόλησή τους και το εκπαιδευτικό τους επίπεδο, όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα. Όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα, οι ερευνητές εφάρμοσαν μία κλίμακα από το 1 έως το 8 που αφορούσε την επαγγελματική απασχόληση και μία κλίμακα από το 1 έως το 7 που αφορούσε την εκπαίδευση της μητέρας. Για την εκπαίδευση, το 1 αντιστοιχούσε στην εκπαίδευση μεταπτυχιακού επιπέδου, ενώ το 7 αντιστοιχούσε στη σχολική εκπαίδευση που δεν ολοκληρώθηκε (οι ενδιάμεσοι κωδικοί μπορούν να βρεθούν στην παρακάτω εικόνα). Για την επαγγελματική απασχόληση, το 1 αντιστοιχούσε σε διευθυντική θέση, ενώ το 8 αντιστοιχούσε στο ότι η μητέρα δεν εργάστηκε ποτέ (οι ενδιάμεσοι κωδικοί μπορούν να βρεθούν στην παρακάτω εικόνα).

Πηγή εικόνας: Απασχόληση και εκπαίδευση της μητέρας και οι αντίστοιχοι κωδικοί (από Jednoróg κ.ά., 2012)

Αξιολόγηση των παιδιών με γνωστικά τεστ

Οι ερευνητές αξιολόγησαν τις αναγνωστικές δεξιότητες των παιδιών (αναγνωστική ευχέρεια κειμένου και ανάγνωση λέξεων ενός λεπτού), τις φωνολογικές τους δεξιότητες (φωνημική και συλλαβική διαγραφή ψευδολέξεων και γρήγορος αυτοματοποιημένος κατονομασμός), τις λεκτικές ικανότητες (κατονομασμός εικόνων και λεκτική κατανόηση), την εργαζόμενη μνήμη και τις ικανότητες οπτικοχωρικής επεξεργασίας. Οι παραπάνω δοκιμασίες ομαδοποιήθηκαν σε 5 κατηγορίες:

Διαβάστε επίσης Ο ρόλος της γονεϊκότητας στα μαθησιακά επιτεύγματα

Advertising

Ερευνητικά ευρήματα

Οι ερευνητές βρήκαν ότι:

Οι γλωσσικές δεξιότητες (αναγνωστικές και λεκτικές ικανότητες) επηρεάστηκαν από το κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο των γονέων σε σχέση με άλλες δεξιότητες που αξιολογήθηκαν για τον σκοπό της παρούσας έρευνας.
Πράγματι, βρέθηκαν θετικές συσχετίσεις μεταξύ των αναγνωστικών και λεκτικών δεξιοτήτων των παιδιών και του κοινωνικο-οικονομικού επιπέδου των γονέων. Δηλαδή, όσο υψηλότερο ήταν το κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο των γονέων τόσο καλύτερες ήταν οι αναγνωστικές και λεκτικές δεξιότητες των παιδιών, όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα.
Περαν των αναγνωστικών και λεκτικών δεξιοτήτων των παιδιών, δε βρέθηκε συσχέτιση του κοινωνικο-οικονομικού επιπέδου των γονέων με καμία άλλη γνωστική ικανότητα που αξιολογήθηκε (φωνολογικές δεξιότητες, δεξιότητες εργαζόμενης μνήμης και δεξιότητες οπτικοχωρικής επεξεργασίας).

Πηγή εικόνας: Θετικές συσχετίσεις μεταξύ των αναγνωστικών και λεκτικών δεξιοτήτων των παιδιών και του κοινωνικο-οικονομικού επιπέδου των γονέων (από Jednoróg κ.ά., 2012)

Το κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο των γονέων δε συσχετίστηκε ούτε με την ηλικία των παιδιών ούτε με το βάρος γέννησής τους.
Δε βρέθηκαν διαφορές μεταξύ αγοριών και κοριτσιών στη βάση του κοινωνικο-οικονομικού επιπέδου των γονέων.
Το χαμηλότερο κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο των γονέων συσχετίστηκε με μικρότερους όγκους φαιάς ουσίας στον αμφοτερόπλευρο ιππόκαμπο

Πηγή εικόνας: Ο όγκος της φαιάς ουσίας συσχετίστηκε με το κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο των γονέων (από Jednoróg κ.ά., 2012)

Το χαμηλότερο κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο των γονέων συσχετίστηκε με μικρότερους όγκους στη μέση κροταφική έλικα, στην αριστερή ατρακτοειδή έλικα και στη δεξιά κάτω ινιακή κροταφική έλικα.
Επιπλέον, οι ερευνητές βρήκαν επιδράσεις τοπικής περιστροφής στις πρόσθιες μετωπιαίες περιοχές, ένα εύρημα που υποστηρίζει μια πιθανή αναπτυξιακή υστέρηση στα παιδιά από χαμηλότερο κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο.

Διαβάστε επίσης Αδερφικές σχέσεις: σχέσεις αγάπης ή αντιζηλίας;

Πηγή εικόνας: Θετική συσχέτιση μεταξύ του αριστερού ημισφαιρίου των πρόσθιων περιοχών και του κοινωνικο-οικονομικού επιπέδου των γονέων (από Jednoróg κ.ά., 2012)

Συμπεράσματα

Οι ερευνητές συμπεραίνουν ότι το κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο των γονέων συσχετίζεται με τη δομή του εγκεφάλου των παιδιών. Συγκεκριμένα, τα ευρήματα δείχνουν ότι η δομή του εγκεφάλου μπορεί να συσχετιστεί με δυσμενείς περιβαλλοντικές συνθήκες, ακόμα και όταν δε φθάνουν σε ακραίες στερήσεις και στρες.
Επιπλέον, οι θετικές συσχετίσεις που βρέθηκαν ανάμεσα στο κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο των γονέων και των αναγνωστικών και λεκτικών ικανοτήτων των παιδιών δείχνουν ότι οι γλωσσικές ικανότητες επηρεάζονται περισσότερο από το κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο των γονέων. Όσο υψηλότερο ήταν το κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο των γονέων τόσο καλύτερες ήταν οι γλωσσικές ικανότητες των παιδιών.
Ωστόσο, δε βρέθηκαν στατιστικά σημαντικές συσχετίσεις ανάμεσα στο κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο των γονέων και στις φωνολογικές δεξιότητες, τις δεξιότητες εργαζόμενης μνήμης και τις δεξιότητες οπτικοχωρικής επεξεργασίας.
Ως εκ του ότι οι ερευνητές δεν συμπεριέλαβαν στο δείγμα της έρευνας παιδιά με αναγνωστικές δυσκολίες είναι πιθανό ότι το εύρος των φωνολογικών δεξιοτήτων ήταν πολύ μικρό για να αποκαλύψει τη σημαντική επίδραση του κοινωνικο-οικονομικού επιπέδου των γονεων στις φωνολογικές δεξιότητες των παιδιών.

Βιβλιογραφία

Jednoróg, K., Altarelli, I., Monzalvo, K., Fluss, J., Dubois, J., κ.ά. (2012) Correction: The influence of socioeconomic status on children’s brain structure. PLoS ONE 7(10), 10.1371/annotation/47661de2-2c53-4396-9f88-06b5ad233566. https://doi.org/10.1371/annotation/47661de2-2c53-4396-9f88-06b5ad233566